تغییر جهت پول در بازار سرمایه

آمار‌ها نشان می‌دهد بازار سرمایه در 7‌ماه امسال نسبت به پارسال تغییر جهت داده است. امسال بخش عمده نقدینگی صرف معاملات اوراق بدهی شده، برخلاف پارسال که بخش عمده نقدینگی صرف دادوستد سهام شد. در 7‌ماه پارسال 81درصد از معاملات به سهام اختصاص داشت درحالی‌که این میزان امسال به کمتر 30درصد رسیده و در مقابل حجم معاملات اوراق بدهی به 51درصد از کل معاملات بازار سرمایه رسیده است.
به گزارش همشهری، آمار‌ها نشان می‌دهد ارزش کل معاملات بازارسرمایه در 7‌ماه امسال نسبت به پارسال 4درصد رشد کرده است، اما برخلاف پارسال، امسال بخش عمده نقدینگی صرف معاملات بازار اوراق بدهی شده است. به‌نظر می‌رسد علت اصلی نزول شاخص‌های بورس نیز همین موضوع است.
طبق این اطلاعات ارزش کل معاملات بازار سرمایه در 7‌ماه امسال به 2800هزار میلیارد تومان رسیده که این مقدار نسبت به سال گذشته 110هزار میلیارد تومان افزایش نشان می‌دهد اما برخلاف 7‌ماه سال قبل که 81درصد از کل معاملات بازارسرمایه به سهام اختصاص داشت امسال سهم مبادلات انجام شده در بازارسرمایه به کمتر از 30درصد رسیده و در مقابل حجم معاملات اوراق بدهی به 51درصد رسیده که نشان می‌دهد جریان نقدینگی امسال برعکس شده و بازار اوراق بدهی جای بازار سهام را گرفته است.
 به‌نظر می‌رسد نزول شاخص‌های بورس ریسک معاملات بازارسهام را افزایش داده و موجب شده جریان نقدینگی در بازار سهام تغییر جهت دهد و به سمت بازار اوراق بدهی حرکت کند. با این حال برآوردها حاکی است بخشی از این تغییر جهت بازار نیز ناشی از سیاست‌های کلان دولت است که از ابتدای سال‌جاری نرخ بهره اوراق بدهی را افزایش داده است تا جذابیت خرید این اوراق برای سرمایه‌گذاران بیشتر شود. دولت در تلاش است با افزایش نرخ و حجم انتشار اوراق بدهی از یک طرف سیاست‌های انقباضی را برای مهار تورم دنبال و از طرف دیگر کسری بودجه‌اش را جبران کند.

رشد معاملات اوراق بدهی
آمارها نشان می‌دهد از مجموع کل معاملات انجام شده در7‌ماه امسال 1400هزار میلیارد تومان به معاملات بازار اوراق بدهی اختصاص یافته که 51درصد از کل معاملات است و بخش عمده آن نیز در فرابورس دادوستد شده است. سال قبل در همین دوره 5درصد از کل معاملات به بازار اوراق بدهی اختصاص داشت. طبق این اطلاعات پارسال 122هزارو 395میلیارد تومان اوراق بدهی در بازار سرمایه دادوستد شده بود که امسال این مقدار با 1058درصد افزایش به 1418هزار میلیارد تومان رسیده است. این میزان معاملات انجام شده در بازار اوراق بدهی در 7‌ماه امسال 11.5برابر معاملات انجام شده در بازار سهام است. طبق اطلاعات موجود، مانده اوراق بدهی قابل معامله در بازارسرمایه در پایان مهر‌ماه امسال به 432هزارو 500میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با پارسال 30درصد رشد نشان می‌دهد. از مجموع کل مانده اوراق بدهی بازار سرمایه 375هزار میلیارد تومان یعنی معادل 86.5درصد متعلق به دولت، 12درصد متعلق به بخش خصوصی و 1.5درصد متعلق به شهرداری‌هاست. این اطلاعات نشان می‌دهد دولت از ابتدای امسال تاکنون 121هزارو 500میلیارد تومان اوراق بدهی جدید منتشر کرده است که به‌نظر می‌رسد در نیمه دوم سال حجم انتشار اوراق بدهی شتاب بیشتری بگیرد. از زمان آغاز به‌کار دولت جدید به‌ویژه در ماه‌های مرداد و شهریور حجم انتشار اوراق بدهی با رشد بسیاری زیادی مواجه شده است. هم‌اکنون 260نوع اوراق بدهی در بازار سرمایه در حال دادوستد است که 41درصد از آنها اوراق مرابحه و 35درصد اسناد خزانه اسلامی است.

نزول معاملات در بازار سهام
با وجود رشد جهشی معاملات بازار اوراق بدهی ارزش معاملات بازارسهام در 7‌ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال 63درصد کاهش یافته است. پارسال سهامداران در طول 7‌ماه 2186هزار میلیارد سهام دادوستد کرده بودند که این مقدار امسال با 1382هزار میلیارد تومان کاهش به 804هزار میلیارد تومان رسیده است. پارسال 81درصد از کل معاملات به بازار سهام اختصاص داشت که بخش عمده آن در بورس تهران انجام شده بود این اطلاعات به‌معنای آن است که رغبت سرمایه‌گذاران، ازجمله نزول مداوم شاخص‌های بورس، برای خرید سهام در سال‌جاری کاهش یافته است. شاید به‌دلیل افزایش ریسک‌های موجود در بازار سهام سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند به بازار اوراق بدهی یا پارکینگ پول مهاجرت کنند. به زعم کارشناسان یکی از دلایل کاهش جذابیت بازار سهام نزول یا ثبات در بازار ارز است که موجب شده تمایل سرمایه‌گذاران برای خرید سهام کاهش یابد.

معاملات کالا
آمار‌ها نشان می‌دهد ارزش دادو ستد‌های انجام شده در بازار مبادلات کالایی بازارسرمایه در 7‌ماه امسال 46.2درصد رشد کرده که بخش عمده آن ناشی از رشد معاملات فیزیکی بورس کالا بوده است. از ابتدای امسال تاکنون 285هزار میلیارد تومان محصولات کشاورزی، صنعتی، معدنی، پتروشیمی و فراورده‌های نفتی در بورس کالا دادوستد شده که این میزان در مقایسه با پارسال 100درصد رشد نشان می‌دهد.  در 7‌ماه امسال ارزش معاملات فراورده‌های نفتی 115درصد، محصولات پتروشیمی 97درصد و مبادلات محصولات فولادی در تالار صنعتی و معدنی 97درصد افزایش یافته است. با وجود رشد معاملات در بورس کالا ارزش معاملات انجام شده در بورس انرژی در 7‌ماه امسال نسبت به پارسال 36هزار میلیارد تومان کاهش یافته و از 81هزار و 451میلیارد تومان به 45هزار میلیارد تومان رسیده است. طبق این اطلاعات در7‌ماه سال‌جاری 335هزار میلیارد تومان کالا در بورس کالا و انرژی دادوستد شده که جمع این میزان 106هزار میلیارد تومان بیشتر از پارسال است.

 معاملات صندوق‌ها و وام مسکن
آمار‌ها نشان می‌دهد سهامداران در 7‌ماه امسال نسبت مدت مشابه سال قبل نقدینگی بیشتری را صرف معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله کرده‌اند و ارزش معاملات این صندوق‌ها در همه بورس‌ها افزایش یافته است به‌طوری که در 7‌ماه امسال معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری درکل بازار سرمایه به 237هزار میلیارد تومان رسیده است این میزان 100هزار میلیارد تومان یعنی رقمی معادل 73درصد بیشتر از پارسال بوده است. به‌نظر می‌رسد بخشی از دلایل افزایش سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به افزایش ریسک‌های موجود در بازار سهام و نزول شاخص‌ها بازمی‌گردد که سهامداران ریسک‌گریز را ترغیب کرده وارد این صندوق‌ها شوند.
این اطلاعات نشان می‌دهد بازار اوراق تسهیلات مسکن فرابورس نیز با رونق زیادی مواجه نبوده و حجم معاملات اوراق تسهیلات مسکن که بانام «تسه» در فرابورس شناخته می‌شود نیز نسبت به سال قبل 15.8درصد کاهش یافته است. در 7‌ماه امسال متقاضیان وام مسکن 1200میلیارد تومان اوراق تسهیلات مسکن دادوستد کرده‌اند که این میزان 225میلیارد تومان کمتر از پارسال است. به‌نظر می‌رسد علت اصلی کاهش معاملات این اوراق وقوع رکود در بازار مسکن است. افزایش شدید قیمت‌ها در بازار مسکن به کاهش قدرت خرید منجر شده است ضمن اینکه این اوراق دیگر کفاف خرید مسکن را نمی‌دهد و نمی‌تواند منبع مهم تامین مالی برای خرید خانه باشد.