هدررفت آب در آذربایجان‌غربی
۲۶درصد آب آشامیدنی تولیدی آذربایجان‌غربی، به‌دلیل اسراف و فرسودگی شبکه توزیع هدر می‌رود
سیدمرتضی احمدپور-خبرنگار
کمبود آب این روزها به چالشی اساسی برای مردم سراسر کشور تبدیل شده و زمزمه کمبود این مایه حیات، حتی در استان‌هایی که در گذشته مشکل کمبود آب نداشتند هم شنیده می‌شود؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد برای برون‌رفت از آن باید تدابیر موثری اندیشید و راهکارهای مناسب داشت. در چنین شرایطی، در سال‌های اخیر آذربایجان‌غربی با برخورداری از چشمه‌های آب متعدد، به‌عنوان یکی از استان‌های تامین‌کننده آب استان‌های همجوار خود، ازجمله آذربایجان‌شرقی هم به‌حساب می‌آمد، کما اینکه هنوز هم بخشی از آب آشامیدنی مردم تبریز، از این استان تامین می‌شود.
فراوانی آب و چشمه‌های پربرکت استان سبب شده تا عملا شهروندان این استان با واژه‌ای به نام «رعایت الگوی مصرف» ناآشنا باشند؛ موضوعی که باید برای اصلاح آن چاره‌اندیشی کرد، چراکه دیگر زمان صرفه‌جویی در مصرف آب فرا رسیده‌است و منابع آبی آذربایجان‌غربی دیگر تحمل هدررفت ندارد. درکنار چالش کمبود آب، شبکه‌های فرسوده توزیع این مایه حیات درآذربایجان‌غربی هم سبب شده آب آشامیدنی تولید شده دراین استان پس از خروج از مخازن تصفیه‌خانه، به مقصد واقعی خود نرسد و هدر برود. شهروندان آذربایجان‌غربی در شهرهایی مانند مهاباد و ارومیه بارها با مشکل شکستگی لوله‌های سیمانی آب روبه‌رو شده‌اند؛ چالشی که آب شیرین را نصیب خاک می‌کند.
سیر صعودی مصرف آب
کارشناس اداره آب وفاضلاب آذربایجان‌غربی دراین زمینه می‌گوید: سرانه مصرف آب دراین استان همواره از متوسط کشوری بالاتر بوده‌است. به‌عنوان مثال، درسال97 میانگین مصرف سرانه آب در آذربایجان‌غربی 200لیتر و در واقع 50لیتر بیشتر از میانگین مصرف سرانه کشور بود. امسال هم این سرانه به 210لیتر رسیده که بازهم از میانگین سرانه مصرف کشوری بالاتر است.
اسد ساجدی می‌افزاید: در 5سال‌گذشته به‌طور متوسط سرانه مصرف آب در آذربایجان‌غربی 40 تا 45لیتر بالاتر از سرانه استاندارد است و مصرف بیش‌ازحد، مانع از رسیدن آب به دریاچه ارومیه می‌شود و از عوامل مهم تنش آبی در دریاچه ارومیه به‌شمار می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: براین اساس باید درنظر داشت که کاهش سطح آب در دریاچه ارومیه، تاثیر منفی بر محیط زیست منطقه برجا گذاشته و در افزایش دمای هوا و وزش بادهای نمکی نیز تاثیر داشته و به تبع آن، موجب افزایش بیماری‌های تنفسی هم شده‌است.
فرسودگی شبکه توزیع
اما افزایش مصرف آب ازسوی شهروندان همه ماجرا نیست و باید موارد مهم دیگری را نیز دراین حوزه مدنظر داشت. یکی از پیمانکاران شبکه آبرسانی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه بخش قابل‌توجهی از شبکه توزیع آب استان فرسوده‌است و زمینه‌ساز هدررفت این ماده حیاتی می‌شود، می‌گوید: بیش از نیمی از شبکه توزیع آب دراستان، از چند دهه قبل بازسازی نشده‌است و با توجه به کوهستانی بودن منطقه، این شبکه‌ها دچار فرسایش و آسیب‌دیدگی می‌شود.
غلام کمیلی تاکید می‌کند: بخش عمده‌ای از شبکه توزیع آب استان هنوز سیمانی است یا لوله‌های آهنی و فلزی قدیمی دارد که این مشکل در شهرها و روستاهای کوچک بیشتر دیده می‌شود. دراین میان در برخی مناطق، زنگ‌زدن لوله‌های آب نیز زمینه‌ساز ورود املاح به آب آشامیدنی می‌شود. وی تصریح می‌کند: در برخی روستاها کیفیت آب دریافتی، بسیار متفاوت با آب خروجی از تصفیه‌خانه است و کیفیت پایین آب در کنار نشت‌های متعدد در مسیر، سبب نارضایتی روستاییان شده‌است.
چشم به‌راه اعتبار
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی هم دراین باره می‌گوید: درحال‌حاضر صددرصد جمعیت شهری استان زیرپوشش این شرکت قرار دارند و بیشتر روستاهای بالای 20خانوار این استان نیز از آب آشامیدنی بهره‌مند هستند.
لطیف خوش‌سیرت می‌افزاید: همچنین ۵هزارو۷۰۰خانوار، مشترک قانونی آب دراستان هستند و آب موردنیاز شهروندان با دبی حدود 10مترمکعب درثانیه، در شهرهای مختلف تولید و عرضه می‌شود.
وی با اذعان به فرسوده بودن شبکه توزیع استان و مصرف بیش‌ازحد آب، ادامه می‌دهد: ۲۶درصد از آب آشامیدنی برداشتی، به‌دلیل اسراف و فرسودگی شبکه آب هدر می‌رود. دراین میان متوسط مصرف آب در ارومیه هم ۲۱۰لیتر در شبانه‌روز است که بیشتر از میانگین کشوری به‌شمار می‌شود.
این مسئول با بیان اینکه ۳۵درصد از شبکه انتقال آب ارومیه نیازمند اصلاح است، تاکید می‌کند: در سال‌جاری تنها ۷۰۰میلیون تومان اعتبار برای این موضوع اختصاص یافته که بسیارناچیز است.
خوش‌سیرت با بیان اینکه ۲۳مخزن ذخیره آب با ظرفیت ۷۵هزارمترمکعب در استان فعالند، اضافه می‌کند: درحال‌حاضر ظرفیت مخازن آب ارومیه ۱۰هزارمترمکعب آب است که اگر آنها را توسعه ندهیم، با کوچک‌ترین نوسانی دچار مشکل خواهیم شد.
ضرورت تقویت زیرساخت‌ها
معاون امورعمرانی استاندار آذربایجان‌غربی هم با بیان اینکه از 2سال قبل و با ادغام شرکت توزیع آب شهری و روستایی، درصدد بهبود شبکه‌های توزیع آب دراین استان بوده‌ایم، اظهار می‌کند: این ادغام ظرفیت‌های ویژه‌ای برای بهبود شبکه‌های روستایی ایجاد کرده و گام‌های موثری هم دراین زمینه برداشته شده‌است. آیدین رحمانی با بیان اینکه اعتبارات فعلی برای اصلاح شبکه فرسوده آب استان کافی نیست، می‌افزاید: حداقل اعتبار موردنیاز، چندبرابر اعتبارات فعلی است تا بتوانیم از بحران کم‌آبی فعلی در استان عبور کنیم.
وی اضافه می‌کند: کمبود مخازن آب در استان، چالشی جدی به‌حساب می‌آید؛ با اعتبارات استانی امکان تهیه مخازن جدید وجود ندارد و باید ردیف بودجه ملی دراین زمینه درنظر گرفته شود.