روز بدون پلاستیک و مسئولیت اجتماعی شهروندان

صدرالدین علیپور ـ مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند

 امروزه از پلاستیک به‌عنوان جدی‌ترین خطر برای محیط‌زیست یاد می‌کنند؛ ماده‌ای که بیش از 450سال ماندگاری در طبیعت دارد و حجم گسترده تولید و چالش‌های حاصل از آن در طبیعت یک فاجعه جهانی است. اما زنگ خطر جدی این موضوع در کشور زمانی برای تک‌تک ما به گوش می‌رسد که بدانیم در ایران سالانه 4میلیون تن پسماند پلاستیکی تولید می‌شود و نیم میلیون تن آن کیسه‌های پلاستیکی است که ما از آنها برای خریدهای روزانه استفاده می‌کنیم و همه آنها سر از مخازن پسماند درمی‌آورند.
استفاده از کیسه‌های پلاستیکی به‌رغم هشدارهای بسیار، طی 70سال، 200برابر شده است و نکته تأسف‌بار اینکه ایران در رتبه‌17تولید زباله‌های پلاستیکی قرار دارد.
از سوی دیگر با همه‌گیری ویروس کرونا در 2سال اخیر، شاهد استفاده چشمگیر لوازم پلاستیکی و یکبار مصرف بوده‌ایم که از هم‌اکنون می‌توان تأثیرات مخرب آن را در سراسر کره زمین و حتی درون دریاها و اقیانوس‌ها مشاهده کرد؛ طوری‌که به استناد آمار در هر 800مترمربع از آب اقیانوس‌ها، بیش از 23هزار قطعه پلاستیکی وجود دارد.
براساس همین آمار، هم‌اکنون نزدیک به ۱۱ میلیون تن پلاستیک در اقیانوس‌ها رها می‌شود و حجم پلاستیک‌های وارد شده به اقیانوس‌ها تا سال۲۰۴۰ میلادی 3برابر خواهد شد.
با توجه به همین افزایش چشمگیر پلاستیک و چالش‌های بسیار خطرناک آن برای محیط‌زیست، 11 جولای به‌دلیل جلب توجه مردم جهان به آسیب‌های زیست‌محیطی مصرف پلاستیک، روز جهانی «بدون پلاستیک» نامگذاری شده است. اینکه ایران در میان 20کشور اصلی تولید‌کننده پسماندهای پلاستیکی است، یک مسئولیت اجتماعی برای تک‌تک ما ایجاد می‌کند که نسبت به این موضوع حساس‌تر شده و در راستای کاهش این مصرف اقدامات اساسی انجام دهیم.
سازمان مدیریت پسماند هم در راستای همین مسئولیت اجتماعی تلاش کرده است در جهت سیاست‌های کلان شهرداری تهران و با هدف حفظ و حمایت از محیط‌زیست، کاهش تولید و بهبود چرخه مدیریت پسماند، به‌کارگیری روش‌های مدیریت هوشمند شهری و ارائه خدمات در بستر تکنولوژی و فناوری نوین به شهروندان طرح کاپ(کاهش تولید پسماند) را تعریف و راه‌اندازی کند.
مهم‌ترین مزیت این طرح، انطباق اجرای پروژه‌های کاهش در مبدا، تفکیک از مبدا به‌ویژه در بحث تفکیک پسماند خشک و‌ تر و بازیافت با اصول بین‌المللی مدیریت پسماند و کشورهای توسعه‌یافته است که موجب کاهش نرخ تولید پسماند، بازیافت پسماند پلاستیکی و هزینه‌های جمع‌آوری و انتقال پسماند خواهد بود.
اما در کنار این اقدام، نیاز به همراهی تک‌تک شهروندان برای کاهش استفاده از پلاستیک وجود دارد؛ ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان‌های بهداشتی و محیط‌زیستی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ازجمله اهداف مهم نامگذاری روز بدون پلاستیک است که این موضوع نیازمند همراهی بیشتر کمپین‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد است؛ در کشور ما هرساله در این روز عده زیادی از فعالان و انجمن‌های محیط‌زیست به جمع‌آوری پسماندهای پلاستیکی از محیط‌زیست می‌پردازند که اینگونه اقدامات می‌تواند گامی اساسی برای آموزش شهروندی و به‌ویژه کودکان و نوجوانان باشد.
استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به جای پلاستیک هنگام خرید روزانه، کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف و بطری‌های آب معدنی و جایگزینی آن با قمقمه‌ها، توجه به تفکیک پسماندهای خشک و تر و حذف نی‌های پلاستیکی، تنها چند راهکار ساده است که با رعایت آنها می‌شود ایران را از فهرست بالاترین کشورها در مصرف پسماندهای پلاستیکی خارج کرد.