گزارش
مصوبه جنجال‌برانگیز کمیسیون فرهنگی مجلس
یکی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس از پشت پرده مصوبه«انحصار صوت و تصویر توسط صداوسیما» به همشهری می‌گوید
عصر یکشنبه گذشته جلسه‌ای در کمیسیون فرهنگی مجلس تشکیل و با وجود اینکه برخی نمایندگان این کمیسیون در جلسه حضور نداشتند، مصوبه‌ای به تصویب حاضران رسید که جنجال آفرین شد. در این جلسه در بررسی طرح خط‌مشی، اداره و نظارت برسازمان صداوسیما، مصوبه‌ای به تصویب رسید که از دیدگاه وزیر ارتباطات و یکی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس، این مصوبه در پی انحصارطلبی صوت و تصویر در فضای مجازی برای سازمان صداوسیماست. وزیر ارتباطات در بخشی از افشاگری‌های خود درخصوص این مصوبه که ایرنا منتشر کرد، گفت: «صداوسیما می‌خواهد تنظیم مقررات، تصدیگری و مالکیت در حوزه صوت و تصویر را به‌صورت یکجا در دست بگیرد. براساس این رویه، قرارداد بسته، مزایده‌ای برگزار کرده و 5پیمانکار انتخاب کرده‌اند. صداوسیما در انتخاب این پیمانکاران به فعالان عرصه صوت و تصویر اعلام کرده که باید جدا از ضمانت نامه‌ها و تعهدات به سازمان، ۵۰درصد کل درآمدهای خود را نیز به این سازمان بدهند. ضمن آنکه کسانی که فاقد مجوز این سازمان باشند با حکم مرجع قضایی تعطیل خواهند شد.» او همچنین گفت: «مفهوم این کار این است که هر شرکتی بخواهد در این عرصه وارد شده و فعالیت کند علاوه بر هزینه‌های ثابت خود، باید نیمی از درآمد آن را به صداوسیما بدهد. این کار سبب افزایش قیمت تمام‌شده خدمات صوت و تصویر برای کاربران شبکه ملی اطلاعات می‌شود. این افزایش قیمت، در تولید محتوا برای این عرصه مانع ایجاد می‌کند. این طرح کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن تصدیگری، سبب رقابت حاکمیت با بخش خصوصی نیز می‌شود که خلاف قانون سیاست‌های کلی اصل۴۴ است.»
علاوه بر جزئیاتی که محمدجواد آذری جهرمی از پشت پرده این مصوبه به آن اشاره کرده، محمدعلی وکیلی نیز به‌عنوان یکی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس و یکی از مخالفان اصلی و قاطع این مصوبه در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «مصوبه روز یکشنبه کمیسیون فرهنگی در حالی به تصویب رسید که بنده به‌عنوان یکی از مخالفان این مصوبه به‌دلیل مشغله در مراسم نشست مشترک 3قوه در جلسه حضور نداشتیم. این باعث شد که در غیاب بنده و احیانا برخی نمایندگان این کمیسیون، این موضوع که جزو بندهای اختلافی بود به تصویب برسد!» او در گفت‌وگو با همشهری بیان کرد: «مصوبه روز یکشنبه این کمیسیون به‌معنای انحصارگری صداوسیما برای صدور مجوز رادیو و تلویزیون اینترنتی است.» او ادامه داد: «ماده2 و 4 که خبرساز شده، جزئی از طرح اساسنامه صداوسیماست که در کمیسیون فرهنگی مجلس بررسی می‌شود. در ماده 4 که یکشنبه تصویب شد آمده: «پخش فراگیر برنامه‌های رادیویی یا تلویزیونی در داخل و خارج از کشور در انحصار سازمان صداوسیماست و مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات رادیویی و تلویزیونی فراگیر و نظارت بر آن، منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست و هرگونه ارائه خدمات نوین پخش فراگیر رادیویی و تلویزیونی الزاما بر بستر شبکه ملی اطلاعات منحصر و محدود می‌شود.»
وکیلی این ماده را اینطور توضیح داد: «در این ماده آمده که صوت و تصویر فراگیر در انحصار صداوسیماست. منظور از قید «فراگیر» در این ماده به زعم پیشنهاددهندگان و تصویب‌کنندگان به‌معنای رادیو و تلویزیون دیجیتال است. بنده ضمن اینکه با همین موضوع هم مخالف هستم معتقدم تفسیر و روایتی که از مصوبه کمیسیون فرهنگی ارائه می‌شود با واقعیت فاصله دارد، طبق این مصوبه همه فعالیت‌های مجازی و خبرگزاری‌ها در انحصار صداوسیما در می‌آید و در واقع به معنی انحصار صداوسیما تنها برای صدور مجوز رادیو و تلویزیون دیجیتال نیست. البته تصمیم‌گیری در مورد فضای مجازی و خبرگزاری‌ها به‌عهده وزارت ارشاد است و دلیل اینکه صداوسیما و برخی اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس اصرار به نظارت و تصمیم‌گیری در آن را دارند، مشخص نیست. بررسی این مصوبه هنوز تمام نشده و روز سه‌شنبه فرصت بررسی داریم و نهایتا باید به تصویب صحن علنی مجلس هم برسد تا ذینفعان بتوانند به مقاصد خود برسند.» این عضو هیأت رئیسه مجلس همچنین به همشهری گفت: «ما مخالف این انحصار هستیم و تلاش می‌کنیم مصوبه فوق اصلاح شود.»
البته وکیلی و آذری جهرمی وزیر ارتباطات درحالی از تلاش تعدادی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس برای ایجاد انحصار صداوسیما می‌گویند که سیده‌فاطمه ذوالقدر، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس به‌عنوان یکی از نمایندگان حاضر در جلسه جنجالی و از موافقان مصوبه در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «انحصاری در کار نیست و خبر متأسفانه درست منتشر نشده است. متأسفانه خبرنگار دقیق متوجه نشده و سخنگو نیز در این خصوص توضیح کامل نداده است. روز یکشنبه ماده٤ این طرح تصویب شد که فضای مجازی در آن نقشی ندارد.»
ذوالقدر در مورد جزئیات و محتویات ماده 4 و 2 این طرح گفت: «طرح خط‌مشی، اداره و نظارت بر سازمان صداوسیما در دستور کار جلسه (یکشنبه گذشته) کمیسیون فرهنگی قرار داشت که در این جلسه ماده4 این طرح به تصویب رسید که براساس آن پخش فراگیر برنامه‌های رادیویی یا تلویزیونی در داخل و خارج از کشور در انحصار سازمان صداوسیماست و مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات رادیویی و تلویزیونی فراگیر و نظارت بر آن، منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست و هرگونه ارائه خدمات نوین پخش فراگیر رادیویی و تلویزیونی الزاما بر بستر شبکه ملی اطلاعات منحصر و محدود می‌شود.»
او ادامه داد: «ماده 2 این طرح که در آن فضای مجازی، خدمات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و پخش فراگیر تعریف شده، بلاتکلیف مانده و قرار است در کمیته هنر و رسانه این کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد.»
عصر روز یکشنبه وزیر ارتباطات بلافاصله بعد از انتشار خبر «مسئولیت صدور مجوز صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی برعهده صداوسیما» است به این موضوع واکنش نشان داد و در صفحه توییتر خود نوشت: «ضمن احترام به‌نظر جمعی برخی نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تصویب قانون اختیارات صوت و تصویر فراگیر برای صداوسیما بدون ذکر تعریف دقیقی از مصادیق صوت و تصویر مانع بزرگی در تحقق لایه‌های خدمات و محتوای شبکه ملی اطلاعات خواهد بود.» البته محمد جواد آذری جهرمی تنها به انتقاد و مخالفت توییتری اکتفا نکرد، او اندکی پس از انتشار توییتش، دست به افشاگری هم علیه این طرح زد.
مهر تأیید بر پیشانی انحصار
احد آزادی‌خواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت‌وگو با ایسنا، به نوعی ایجاد انحصار صوت و تصویر از سوی صداوسیما را بعد از مصوبه کمیسیون در بخش‌هایی به نوعی تأیید کرد. او گفت: ماده۴ طرح خط‌مشی، اداره و نظارت بر سازمان صداوسیما شامل آن دسته از سایتهایی می‌شود که صرفا و به‌صورت فراگیر در حوزه «صوت و تصویر» فعالیت دارند؛ سایتهایی مثل آپارات. این سایت‌ها باید از صداوسیما مجوز دریافت کنند. خبرگزاری‌ها، نشریات، هفته‌نامه‌ها و روزنامه‌ها مشمول این ماده قانون نمی‌شوند. پخش فراگیر برنامه‌های رادیویی یا تلویزیونی در داخل و خارج از کشور در انحصار سازمان صداوسیماست و مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات رادیویی و تلویزیونی فراگیر و نظارت بر آن، منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست و هرگونه ارائه خدمات نوین پخش فراگیر رادیویی و تلویزیونی الزاما بر بستر شبکه ملی اطلاعات منحصر و محدود می‌شود.» به‌نظر می‌رسد که داستان این مصوبه جنجالی کمیسیون فرهنگی مجلس تازه شروع شده است و باید دید بعد از این در کمیسیون فرهنگی مجلس و صحن علنی آیا تغییراتی خواهد کرد؟ البته تاکنون مقامات رسمی صداوسیما درباره این مصوبه کمیسیون فرهنگی مجلس واکنشی نشان نداده‌اند.
