سرنوشت نامعلوم آمار جدایی

نورا عباسی- روزنامه‌نگار

شاخص طلاق یکی از شاخص‌های اجتماعی حساسیت‌برانگیز در کشور ماست و مروری بر آمار چند سال اخیر آن، نکات مهمی را گوشزد می‌کند.
تعداد طلاق‌ها در ایران از آغاز سال۱۳۷۰، روندی صعودی به‌خود گرفته است و از اوایل دهه80 و همزمان با افزایش تعداد ازدواج‌ها، شاهد افزایش تعداد طلاق‌ها هستیم. براساس اطلاعات سال98 باید گفت که در این سال، ۵۳۰هزار و ۳۳۵ ازدواج ثبت شد و همچنین ۱۷۴هزار و ۸۳۱نفر نیز دست به ثبت طلاق زدند.
بیشترین آمار ازدواج سال98 به‌ترتیب در استان‌های تهران (۶۸هزار و ۵۹۲نفر)، خراسان رضوی (۴۷هزار و ۳۷۹نفر)، خوزستان (۳۷هزار و ۵۹۴نفر)، آذربایجان شرقی (۲۸هزار و ۴۱۹نفر) و اصفهان (۲۶هزار و ۱۷۳نفر) و بیشترین آمار طلاق در این سال به‌ترتیب در استان‌های تهران (۳۱هزار و ۷۳۳نفر)، فارس (۱۰هزار و ۹۳نفر)، اصفهان (۱۰هزار و ۲۴نفر)، آذربایجان شرقی (۹هزار و ۱۱۹نفر) و مازندران (۸هزار و ۷۱۸نفر) بوده است.
هرچند هنوز خبری از آمار کامل طلاق و ازدواج سال99 نیست و سازمان ثبت احوال در این حوزه سکوت کرده است اما آمارهای شش‌ماه نخست سال99 از شدت‌گرفتن چالش طلاق در جامعه ایرانی خبر می‌دهد، تا جایی که دفتر برنامه‌ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت جوانان، جدیدترین آمار طلاق و ازدواج ایران در سال۹۹ اعلام کرد: «براساس آمارهای به‌دست‌آمده، نسبت آمار طلاق به ازدواج در کشور با ۱٫۲درصد افزایش نسبت به همین مدت در سال گذشته به ۳۱٫۹درصد رسیده است.»
در سال98 به‌ازای هر یک هزار ازدواج ثبت‌شده در کشور، ۳۳۱مورد طلاق هم ثبت شده‌ است. علاوه‌ بر این، آمار رسمی سازمان ثبت‌احوال نشان می‌دهد که ویروس کرونا نیز سدی در برابر جدایی زوج‌های ایجاد نکرد و در بهار و تابستان۹۹ حتی بیشتر از مدت مشابه سال۹۸ طلاق ثبت شده است.
بنابر آخرین آمار ثبت احوال کشور، در بهار و تابستان سال99، ۸۲هزار و ۷۸۱طلاق در ایران به ثبت رسید و این درحالی است که در شش‌‌ماه مشابه سال۹۸، ۸۱هزار و ۳۱۳ طلاق ثبت شده بود. براساس اطلاعات منتشر‌شده از جانب مرکز آمار ایران، تعداد طلاق ثبت‌شده با مدت ازدواج کمتر از یک‌سال از 2هزارو 198طلاق در بهار سال99 با رشد ۳۹درصدی به 3هزار و 68طلاق در تابستان99 رسیده است.
آمار مربوط به طلاق با مدت ازدواج‌های بیشتر از یک‌سال در تابستان۹۹ نیز نسبت به بهار همان سال با روندی صعودی مواجه شد و باید گفت که تعداد طلاق ثبت‌شده با مدت ازدواج یک تا پنج سال نیز در سه‌ماه نخست سال99 از میزان 9هزار و 982طلاق ثبت‌شده با رشدی 37درصدی به رقم 13هزار و 691طلاق در سه ماهه دوم سال99 رسید.
نیم‌نگاهی به آمار ازدواج و طلاق در چند دهه گذشته نشانگر این واقعیت است که تعداد ازدواج‌های سالانه ثبت‌شده در جامعه ایران از سال۷۹ تا ۸۹ روند افزایشی داشت و در سال۸۹ با ثبت ۸۹۱هزار و ۶۲۷ مورد به اوج خود رسید اما پس از سال89 این نمودار روند نزولی به‌خود گرفت. در فاصله سال‌های۷۸ تا ۹۸ تعداد ازدواج‌ها ۱۷درصد کاهش یافت اما تعداد طلاق‌ها رشد ۲۲۶درصدی داشت.



حل مسائل اقتصادی، راهکار کوتاه‌مدت چالش طلاق
مریم‌سادات ظهوریان- روانشناس خانواده

افزایش طلاق و کاهش ازدواج شاید در ظاهر یک خبر تکراری در میان مسائل اجتماعی ایران به‌نظر برسد و بسیاری آن را به‌عنوان یک بحث کلیشه‌ای معرفی کنند اما اثرگذاری این مسائل در آینده زندگی اجتماعی از چنان اهمیتی برخوردار است که به‌راحتی نمی‌توان از کنار آن عبور کرد.
رفع مشکلات حوزه ازدواج و طلاق نیازمند توجه به زیرساخت‌های جامعه است، به‌عنوان مثال زمانی که از بحث فرهنگی در کاهش آمار طلاق و پایدارشدن زندگی زوج‌ها صحبت می‌کنیم باید بدانیم که این بحث فرهنگی شامل ساختار خانواده‌ها، مهاجرت و... می‌شود. در کنار مسائل فرهنگی نباید از نقش‌آفرینی مسائل اقتصادی غافل شد و در عین حال باید قبول کرد که نگاه فرهنگی حاکم در خانواده‌ها در طولانی‌مدت اثرگذاری بیشتری در این موضوع دارد. نوع فرهنگ‌ها و تغییر در ارتباطات افراد به‌واسطه اتفاقاتی مانند مهاجرت موجب می‌شود تا نوع انتظارات افراد شکل و شمایل متفاوتی به‌خود بگیرد و در بستر خانواده خود را نشان ‌دهد.
در واقع باید قبول کنیم که چالش طلاق و ازدواج مربوط به یک حوزه نیست و اتفاقات متعدد فرهنگی و اقتصادی زنجیره‌وار در این حوزه از اثرگذاری کافی برخوردار هستند و منجر به بروز اختلافات خانوادگی و کاهش عمر زندگی‌ مشترک زوج‌ها می‌شوند.
با توجه به روندی که شرح آن رفت، باید قبول کنیم که این چالش اجتماعی مختص به دولت و دوره خاصی نیست و بر همین اساس دولت جدید نیز باید خود را برای روبه‌رو‌شدن با این چالش آمده کند چراکه افزایش طلاق و کاهش ازدواج در بطن خود معضلات دیگری را در پی دارد و موجب بروز آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی خواهد شد.
اگر بخواهیم به بررسی راه‌حل‌های موجود برای برون‌رفت جامعه از گستره این چالش بپردازیم باید دوباره نگاه‌مان را به همان زمینه‌های مشکل‌ساز برگردانیم. در واقع مسائل فرهنگی و اقتصادی همان‌طور که می‌توانند به افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج دامن بزنند، این امکان را دارند که درصورت قرارگرفتن در یک ساختار مناسب به‌عنوان راه‌حل معرفی شوند. در واقع باید گفت که با ایجاد فرهنگ مناسب و شرایط اقتصادی با ثبات می‌توان امید داشت که در گذر زمان از آمار طلاق کاسته شود و جوانان با آگاهی و اطمینان بیشتری در مسیر ایجاد زندگی مشترک گام بردارند.
شاید به جرأت بتوان گفت که با حل مسائل اقتصادی تا حدود زیادی می‌توان بسیاری از خانواده‌هایی را که در شرف از هم‌پاشیدگی هستند نجات داد، در واقع این راه‌حل را می‌توان به‌عنوان حلال مشکلات طلاق در کوتاه‌مدت مورد توجه قرار داد اما برای حل ریشه‌ای مسائل باید به مسائل فرهنگی به‌عنوان راه‌حل اصلی تکیه کرد.