توسعه‌استان‌ها‌ در سخنرانی‌های‌انتخاباتی

حمیده پازوکی-سیده زهرا عباسی- خبر‌نگار

نخستین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با حضور 7نامزد روز شنبه (15خرداد) از صداوسیما پخش شد.
نامزدها در میان صحبت‌های خود طرح‌ها، دغدغه‌ها و انتقادهایی داشتند که با سرنوشت استان‌ها ارتباط مستقیمی داشت؛ عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا، محرومیت‌‌زدایی، استفاده از ظرفیت معادن یا واگذاری اختیار تصمیم‌گیری درباره بودجه به استان‌ها.
گروه ایرانشهر همشهری در گفت‌وگو با کارشناسان، حدود و اختیار رئیس‌جمهوری درباره این موارد و همچنین شرایط کشور در این زمینه را بررسی کرده است.

توانایی رئیس جمهور برای ایجاد زیرساخت های کشاورزی

معامله‌های گواهی سپرده برنج طارم مازندران در بورس کالا از 14فروردین به‌عنوان راهی برای توسعه اقتصاد کشاورزی و امکان فروش بی‌واسطه محصول توسط کشاورزان آغاز شد. طرحی که حالا از سوی یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری در نخستین مناظره به‌عنوان یکی از راه‌های مفید برای فروش محصولات کشاورزی مطرح شده است. ایده فروش همه محصولات در بورس کالا و در کنار آن صحبت درباره صنعتی‌شدن کشاورزی در شمال کشور موضوعاتی است که عملی‌شدن آن توسط یک رئیس‌جمهوری به بحث و بررسی نیاز دارد.
رئیس اتحادیه شالی‌کوبی‌داران مازندران در این‌باره به همشهری می‎گوید: وقتی از فروش تولیدات کشاورزی در بورس کالا صحبت می‌‎کنیم باید درنظر بگیریم برای عملی‌کردن چنین طرحی چه اندازه زیرساخت وجود دارد. به‌نظر من رئیس‌جمهوری توانایی این را دارد که در این روند تصمیم‌های سرنوشت‎ساز بگیرد. ایجاد زیرساخت‎ها دقیقا کاری است که او می‌تواند انجام دهد.
سیدتقی جعفریان با بیان اینکه ایجاد امکانات برای کنترل کیفیت تولیدات بسیار مهم است، ادامه می‎دهد: برای فروش تولیدات کشاورزی در بورس کالا به انبار، مراکز کنترل کیفیت و سازمان‎های نظارتی نیاز است و رئیس‌جمهوری قدرت تصمیم‌گیری برای ایجاد این بخش‎ها را دارد.
به‌گفته وی، فروش تولیدات کشاورزی در بورس کالا می‌تواند به حذف واسطه‌ها در بازار فروش محصولات کمک کند و تولیدکننده هم راه درستی برای فروش محصولاتش خواهد داشت. درنهایت چنین طرحی موجب خواهد شد که محصولات با قیمت کمتری به‌دست مصرف‌کننده برسد. رئیس اتحادیه شالی‌کوبی‌داران مازندران با بیان اینکه یکی دیگر از کمک‌های رئیس‌جمهوری به بخش کشاورزی می‌‎تواند ایجاد کمک به توسعه صنایع تبدیلی باشد، می‎گوید: البته انجام همه این کارها یک‌شبه امکان ندارد و باید برنامه‌ای 6-5ساله برای اجرای درست و دقیق آن ریخت. جعفریان ادامه می‎دهد: همچنین برای کمک به صنعتی شدن کشاورزی می‌توان به واردات ماشین‎آلات مورد نیاز در زمانی کوتاه کمک کرد.

محرومیت‌زدایی نیاز به برنامه‌ریزی دارد

محرومیت‌زدایی یکی از موضوعات مورد توجه نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری است؛ نکته‌ای که در همه سال‌های گذشته هم مسئولان بسیاری به آن اشاره کرده‌اند، اما اغلب در حد حرف باقی مانده و رنگ واقعیت به‌خود نگرفته است.رئیس مجمع نمایندگان خوزستان به‌عنوان استانی با شاخص‌های پایین توسعه در این‌باره می‌گوید: خوزستان استان محرومی نیست و به‌دلیل سوءمدیریت محروم نگه‌داشته شده است. به همین دلیل پیشنهاد من به‌عنوان نماینده مردم و شهروندی از خوزستان این است که با یک جدول زمانی مشخص و اعتبارهایی که خود خوزستان دارد حداقل‌های توسعه را در آن فراهم کنند.
سید کریم حسینی می‌افزاید: مشکلات اقتصادی در همه کشورها وجود دارد، اما استانی مثل خوزستان با این ذخایر و تولید ناخالص ملی و داخلی که سهم اول یا دوم را دارد نباید در این جایگاه باشد.
وی با بیان اینکه رئیس‌جمهوری نقش‌ تعیین‌کننده‌ای در محرومیت‌زدایی دارد، توضیح می‌دهد: رئیس‌جمهوری که انتخاب می‌شود باید در مدیریت کشور استان خوزستان را سهیم بداند و از ابتدا برنامه‌ای برای خوزستان مشخص کند. خوزستان رتبه خوبی در پرداخت مالیات، گردش مالی، آب، برق و تولید کشاورزی دارد. با توجه به همین شرایط هم هست که سال گذشته پیشنهاد دادیم خوزستان را در برخی شاخص‌ها به نقطه‌ای برسانیم که واژه محرومیت روی آن نباشد. در استان‌های مشابه هم می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که واژه محرومیت را از بین ببریم.
حسینی درباره سیستان‌وبلوچستان به‌عنوان محروم‌ترین استان ایران هم نظر مشابهی دارد و توضیح می‌دهد: سیستان‌وبلوچستان ممکن است در برخی رتبه‌ها قابل مقایسه با خوزستان نباشد ولی چند استان مثل سیستان و بلوچستان داریم که محرومیت‌های آنها تا این اندازه زیاد باشد؟ قطعا استان‌های برخوردار بیشتر هستند و می‌شود با یک برنامه‌ریزی و در یک مقطع زمانی مشخص از ظرفیت‌های استان و کشور استفاده کرد و محرومیت را از چهره آنها زدود.

رونق فروش به جای رونق تولید در معادن

معادن کشور از ‎سرمایه‎هایی هستند که می‌توانند بر توسعه اقتصادی تأثیر بسیاری داشته باشند. با این حال هربار شاهدیم که معادن در استان‌هایی مثل کرمان یا گلستان دچار حادثه می‎شوند و معدن‌داران هم برای تولید با مشکل مواجه‌اند. با این حال نامزدهای ریاست‌جمهوری در نخستین مناظره خود در صداوسیما بر توسعه معدن تأکید بسیار داشتند؛ موضوعی که گرچه می‌تواند عملی شود، اما نکات ریزی در دل آن نهفته است که باید به آنها توجه داشت.
رئیس کمیسیون صنعت معدن اتاق کرمان و عضو کمیسیون معادن و صنایع اتاق ایران در این‌باره به همشهری می‌گوید: به‌نظر من یک رئیس‌جمهوری حتما می‎تواند از ظرفیت‌های معدن برای شکوفایی اقتصاد کشور استفاده کند، اما برای چنین کاری تولیدکنندگان معدن باید بتوانند محصولات خود را در بازار بین‎المللی بفروشند. بابک اسماعیلی با بیان اینکه با انتقال پول بیش از 14درصد سرمایه اولیه تولیدکننده به جیب واسطه‌ها می‌رود، ادامه می‌دهد: ما باید توان تبادل پول را داشته باشیم و بدون حل این مسئله کاری از پیش نخواهد برد.
وی با بیان اینکه کهنه‎بودن ماشین‎آلات یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان در معادن است، اظهار می‎کند: چیزی به‌عنوان واردات ماشین‎آلات وجود ندارد و با قیمت کنونی دلار اساسا ما توان خرید یک ماشین 2یا 3میلیون‌دلاری را به‌عنوان تولیدکننده نداریم. حتی اگر برجام و مسئله
ای.اف.تی.اف حل شود، باز هم‌زمان می‎برد تا مسائل انتقال پول سامان گیرد و تولیدکننده توان خرید ماشین‌آلات را پیدا کند.
این رئیس‌جمهوری آینده است که می‎تواند امکانی برای تامین ماشین‎آلات سبک و سنگین مورد نیاز معدن‌داران در استان‌های مختلف را فراهم کند تا معادن همچنان بتوانند به‌کار خود
 ادمه دهند.
رئیس کمیسیون صنعت معدن اتاق کرمان ادامه می‎دهد: معدن‎داران به‌شدت از تصمیم‌های آنی و بخشنامه‌های یک‌شبه و متناقض آسیب دیده‌اند. اگر هیچ‌یک از مشکلات ما حل نشود اما قوانین برای 5سال ثابت بماند ما می‎توانیم بهتر کار کنیم.

دادن اختیار درباره بودجه به استان‌ها

تفویض اختیار تصمیم‌گیری به استان‌ها یکی از مواردی است که نامزدهای انتخاباتی در نخستین مناظره به آن اشاره کردند؛ موضوعی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان می‌تواند عاملی برای توسعه استان‌ها محسوب شود.
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز در این‌باره به همشهری می‌گوید: تمرکززدایی از بودجه نه‌تنها امکان‌پذیر، بلکه برای کشور ضروری است. با توجه به اولویت‌های استانی حداقل بخشی از بودجه می‌تواند در اختیار خود استان‎ها قرار بگیرد. بخشی از این کار در اختیار دولت است و با پیگیری می‌تواند آن را محقق کند و سازمان برنامه‌و‌بودجه، مجلس و شورای نگهبان هم باید در این‌باره کمک کنند.
علی‌حسین حسین‌زاده با بیان اینکه چنین شکلی از تقسیم بودجه از قدیم در دنیا مرسوم است، ادامه می‌دهد: هم‌اکنون بیشتر بودجه در اختیار نهادهای ملی و فقط10تا 15درصد در اختیار استان‌هاست. از طرفی وقتی اعتبار ابلاغ می‌شود باز بخشی از آن کاهش می‌یابد و عملا چیزی باقی نمی‌ماند که استان‌ها بتوانند با آن کاری کنند که اثربخشی آن نمود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه اعتبار به‌صورت ملی می‌آید و بعد اجرا می‌شود اما اثربخشی چندانی روی زندگی مردم ندارد، می‌گوید: خروج اعتبار از حالت متمرکز باید روال قانونی را طی کند. این کار به توسعه بیشتر در استان‌ها کمک می‌کند و ضمن جلوگیری از تمرکز اعتبار در مرکز کشور، مناطق محروم را بیشتر در بر می‌گیرد. به این ترتیب رضایت‌ عمومی در کشور افزایش می‌یابد که اکنون بسیار  ضروری است.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: وقتی اعتبار ملی به مرکز استان می‌آید ممکن است با آن یک پل پیشرفته هم در 2تا3سال ساخته شود. هم‌اکنون 2پل در خوزستان در حال ساخت است که اعتبار ملی دارد پروژه‌هایی که شاید به لحاظ اثربخشی اولویت دهم استان باشند. با این اعتبار می‌شد مشکل 30ساله آب آشامیدنی 700روستای استان را رفع کرد. اما اگر قوانین ثابت بماند ما می‎توانیم بهتر کار‌کنیم.