عزم اهالی گلابدره برای احیای فضای سبز و بوستان‌های محله
هر سوادآموز یک درخت
حسن حسن‌زاده
اگرچه محله گلابدره هنوز هم درختان تنومند و شماری از باغ‌های سرسبز خود را حفظ کرده است اما ساخت‌وسازهای غیرمجاز در دهه‌های گذشته و آپارتمان‌ها و برج‌هایی که در نقاط مختلف محله سر برآورده‌اند، نفس بسیاری از باغ‌های قدیمی و خاطره‌انگیز گلابدره را گرفته‌اند.
با وجود این بی‌مهری‌ها اما اهالی محله، گروه‌های مردم‌نهاد و مسئولان محلی برای حفظ و احیای فضای سبز محله دغدغه دارند. آنها در مقاطع مختلف سال و به بهانه‌های مختلفی مثل روز درختکاری، تجلیل از مقام شهدای محله، فعالیت‌های کانون محیط‌زیست و گروه‌های مردم‌نهاد محلی، در بوستان‌ها و فضای سبز گلابدره درخت می‌کارند و اهالی را هم با خود همراه می‌کنند. در این گزارش به فعالیت‌های محیط‌زیستی خودجوش در محله گلابدره پرداخته‌ایم.
از خیابان زبردست و کوچه‌های بالادست محله گلابدره، بوستان‌های کوهستانی، برج‌باغ‌ها، آپارتمان‌ها و خانه‌های قدیمی محله که هنوز دارودرخت دارند، به منظره زیبای یک تابلوی نقاشی شبیه می‌شوند. اگرچه هنوز هم این تابلوی نقاشی فرضی با رنگ سبز درختان و باغ‌های به جا مانده از روزگار گذشته گلابدره دل‌فریب به نظر می‌رسد ولی جای خالی باغ‌های خاطره‌انگیز محله هم در این تابلو خودنمایی می‌کند. موسفیدان گلابدره طی چند دهه اخیر شاهد بوده‌اند که در دل این محله و محله‌های همجوار هر برجی که بالا رفته، چند درخت تنومند را با انبوهی از خاطرات سبزش به زیر کشیده است.
تقاطع خیابان‌های زبردست و رستگار یکی از همان نقاطی است که خاطرات سبز موسفیدان گلابدره را در خود جا داده است. نفس‌های درختان باغ پلاک ۵۰ که میان اهالی به باغ پزشک‌زاده معروف است به شماره افتاده و در همین نقطه باغ عباسعلی که روزگاری میزبان دورهمی گلابدره‌ای‌ها بود سال‌هاست که جای خود را به آپارتمان‌ها و خانه‌های قد و نیم قد داده است. «محمدرضا ترابی گودرزی» یکی از معتمدان محله گلابدره می‌گوید: «طی چند دهه گذشته بسیاری از باغ‌های سرسبز گلابدره جای خود را به خانه‌ها، آپارتمان‌ها و برج‌ها دادند.
در تقاطع خیابان‌های زبردست و رستگار روزگای باغ بزرگی به نام باغ عباسعلی وجود داشت که آب مصرفی اهالی از دل این باغ می‌گذشت. همان روزها که خبری از آب لوله‌کشی نبود، آب قنات‌های بالادست به این باغ و باغ پلاک ۵۰ که دیگر درختانش نای نفس کشیدن ندارند سرازیر می‌شد. همسایه‌ها هم آب مصرفی خود را از دل این باغ‌ها برمی‌داشتند و به خانه می‌رفتند.»
بسیاری از درختان و باغ‌های گلابدره هم طی سال‌های دهه ۶۰ و همزمان با آغاز ساخت‌وسازها در این محله از بین رفت. «رضا ترابی گودرزی» مدیر محله گلابدره می‌گوید: «در سال‌های دهه ۶۰ وقتی ساخت‌وسازهای غیرمجاز در گلابدره زیاد شد، بسیاری از باغ‌ها و درختان محله از بین رفت. از طرفی بیش از یک دهه پیش هم چند برج‌باغ در نزدیکی روددره ساخته شد و شماری از درختان تنومند و کهنسال هم به همین دلیل از میان رفتند.»
- نهال دانش کاشتیم
اگرچه ساخت‌وسازهای غیرمجاز و از میان رفتن مسیر قنات‌های قدیمی زمینه از بین رفتن شماری از درختان و باغ‌های گلابدره را فراهم کرد اما در سال‌های اخیر شماری از اهالی گلابدره، شورایاران و گروه‌های مردم‌نهاد برای کاشت نهال و حفاظت از محیط‌زیست گلابدره وارد میدان شدند. آنها با طرح‌ها و ایده‌های مختلف، دیگر گروه‌ها و اهالی محله را با خود همراه کرده‌اند تا علاوه بر حفظ درختان و باغ‌های گلابدره، نهال‌های جوان هم در دل این محله کوهستانی به بار بنشینند.
طرح «هر سوادآموز یک درخت» یکی از همین ایده‌های جذاب است که علاوه بر همراه کردن سوادآموزان محله گلابدره، هرکدام از آنها را هم به سفیری برای حمایت از محیط‌زیست و ترویج فرهنگ درختکاری تبدیل کرده است. رضا ترابی گودرزی می‌گوید: «یکی از معضلات محله گلابدره، کم‌سوادی و بی‌سوادی شماری از ساکنان بود. از ۶ سال پیش با همکاری مربیان و معلمان دلسوز سوادآموزی به افراد داوطلب را در سرای محله شروع کردیم. خوشبختانه از سال گذشته اداره آموزش و پرورش منطقه با راه‌اندازی مرکز یادگیری محلی و سوادآموزی گلابدره در مدرسه تجریشی به‌صورت نظام‌مند سوادآموزی و مهارت‌آموزی به افراد داوطلب را مدیریت می‌کند.
در این مرکز قریب به ۱۴۰ سوادآموز و مهارت‌آموز عضو شده‌اند که هرکدام از آنها یکی از اهالی دغدغه‌مند محله محسوب می‌شوند. یکی از طرح‌های ما برای حفظ محیط‌زیست و ترویج فرهنگ درختکاری، جلب مشارکت این گروه بود. اکنون هر سوادآموز محله گلابدره یک نهال در بوستان کوهستان کاشته و مسئولیت حفظ و آبیاری آن را هم برعهده گرفته است. این افراد به‌عنوان سفیران ترویج حفظ محیط‌زیست و درختکاری دیگر اهالی محله را هم با خود همراه می‌کنند.»
- به یاد هر شهید نهال کاشتیم
اهالی دغدغه‌مند گلابدره برای پاسداشت مقام شهدای محله به نام هر شهید محله یک نهال کاشته‌اند.
نهال‌های جوانی که به نام شهدای محله پلاک‌کوبی شده و نمادی می‌شود برای پاسداشت مقام شهید و البته ترویج فرهنگ درختکاری در محله. اکنون در محله گلابدره، نهال جوانی دیده می‌شود که همه اهالی محله برای حفظ و آبیاری آن دست به دست هم می‌دهند. گودرزی از کاشت ۴۵ نهال به نام ۴۵ شهید محله گلابدره می‌گوید: «تعدادی از نهال‌ها را در حیاط منزل شهدا کاشتیم. در خانه‌هایی که امکان کاشت درخت وجود داشت، نهالی به نام شهید کاشتیم و در چند کوچه محله هم نهال‌هایی به نام شهدای گلابدره غرس شد. اهالی گلابدره و خانواده‌های شهدا برای اجرای این طرح هم به کمک ما آمدند و در بوستان کوهستان هم نهال‌هایی به یاد شهدا کاشته شد. اهالی محله برای کاشت نهال به کمک ما آمدند و با حضورشان نشان دادند برای حفظ و احیای فضای سبز محله دغدغه دارند.»
این گروه دغدغه‌مند
محمدرضا ترابی گودرزی/معتمد محله گلابدره
حفظ محیط‌زیست و فضای سبز محله بدون آموزش صحیح به شهروندان و شکل‌گیری گروه‌های مردمی امکانپذیر نیست. کانون محیط‌زیست سرای محله گلابدره هم با همراهی اهالی و تشکیل یک گروه مردم‌نهاد متشکل از ساکنان دغدغه‌مند این محله گام مهمی برای حفظ و احیای فضای سبز گلابدره برداشته است. این گروه مردم‌نهاد به مناسبت‌های مختلف فضای سبز محله را از زباله، پاکسازی و با کاشت نهال در بوستان‌های محله، دیگر اهالی را هم با خود همراه می‌کنند. «اقدس گرشاسبی» مسئول کانون محیط‌زیست سرای محله گلابدره می‌گوید: «کاشت نهال و ترویج فرهنگ درختکاری در محله باید با آموزش صحیح درباره نحوه نگهداری درختان و آموزش همگانی به شهروندان درباره اهمیت حفظ محیط‌زیست همسو باشد. چند سالی است که در کانون محیط‌زیست سرای محله یک گروه مردم‌نهاد با مشارکت قریب به ۲۰ نفر از اهالی محله تشکیل شده که در مناسبت‌های مختلف سال برای پاکسازی فضای سبز و بوستان‌های کوهستانی محله از زباله وارد میدان می‌شوند. خوشبختانه حضور این افراد دغدغه‌مند مشارکت اهالی را هم جلب کرده و کلاس‌های آموزشی حفظ محیط‌زیست با استقبال خوب آنها برگزار می‌شود.»
