بخش خصوصی برای تولید انرژی پاک انگیزه می‌خواهد

سعید منصور افشار- عضو انجمن متخصصان محیط‌زیست کشور

یکی از راه‌های استفاده از انرژی‌های پاک در کشور، خرید آن‌ از تولیدکنندگان بخش خصوصی است.  انرژی در ایران تقریبا رایگان است، رایگان از این جهت که در هیچ جای دنیا برای مثال برق هر کیلووات ساعتی 100تومان وجود ندارد. اینجا برق تولیدی با سوبسید بسیار زیاد در اختیار مردم قرار داده می‌شود. اما تولید برق خورشیدی یا بادی هر کیلووات ساعتی بین 4هزار تا 5هزار و 500تومان هزینه دارد. بنابراین تا زمانی که این تفاوت قیمت‌ها وجود داشته و سودی در آن نباشد، امیدی هم به توسعه انرژی‌‎های پاک در کشور نمی‌رود. در این میان اراده‌ای هم برای تولید و توسعه این انرژی‌ها نیست چرا که کشور روی سوخت فسیلی خوابیده و به این مسئله احساس نیاز نمی‌کند.
زمان انتخاب انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک گذشته است و استفاده از آنها به یک ضرورت تبدیل شده است. کشورهای مختلف دنیا مانند چین، هند، آلمان و آمریکا به سمت انرژی‌های پاک گام برداشته‌ و طبق پیمان سال2015 پاریس برای ثابت نگه داشتن شرایط اقلیمی و جلوگیری از گرم شدن کره زمین، باید تا سال2035 از تولید مقادیر زیادی دی‌اکسیدکربن کاسته شود. اما آرزو یک چیز است و به واقعیت پیوستن آن چیز دیگر، از همین‌رو دره عمیقی بین این دو وجود دارد و ایران هیچ‌گونه اقدام جدی در این‌باره انجام نداده است.
برای مثال در آلمان  اگر 18سنت برق شهر را حساب کنند، 19سنت آن را می‌خرند. بنابراین تولیدکننده که از پنل خورشیدی استفاده می‌کند و انرژی تولید شده را به شبکه سراسری می‌فروشد، یک سنت در هر کیلووات ساعت درآمد داشته و سود می‌کند. این رقم چیزی در حدود ماهانه 100تا 150یورو می‌شود. تا زمانی که انگیزه‌ها به‌خاطر سود در این مسئله رشد نکند، هیچ امیدی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نیست.
براساس آمارهای وزارت نیرو، 35درصد برق تولیدی کشور به روش آبی و از طریق سدهاست. به‌دلیل کمی بارش‌ها میزان آب در این سدها کم شده و تولید برق نیز کاهش یافته که در ادامه با خاموشی‌ها مواجه خواهیم شد. به جای اینها می‌توانستیم در 6سال اخیر که معاهده‌ پاریس را امضا کرده‌ایم، هزاران مگاوات نیروگاه احداث کنیم که صرفا برای نمایش دادن نباشند.
مسئله انرژی خورشیدی، مسئله انرژی رایگان نیست. برخی مسئولین و حتی نمایندگان می‌گویند از خورشید برق مفت بگیر. همچین چیزی ممکن نیست و انرژی خورشیدی یکی از گران‌ترین راه‌های تولید انرژی پاک است. استفاده از انرژی خورشیدی صرفا بهره‌برداری از چند پنل خورشیدی نیست. مشکل دیگری که وجود دارد آمادگی وزارت نیرو برای جذب انرژی تولید شده توسط بخش خصوصی است. در خارج از کشور شرکت‌های خصوصی این انرژی را تولید می‌کنند اما در ایران 9سال است که ما پیشنهاد تزریق برق تولیدی خود را به آنها داده‌ایم اما هنوز هم پاسخی دریافت نکرده‌ایم.  شرایط تابستان‌ها از دیگر فصول متفاوت است. همزمانی خشکسالی و گرما مصرف آب را بیشتر کرده و همین ضرورت استفاده از انرژی‌های دیگر را پررنگ می‌کند. به گمان برخی، با چند پنل در پشت‌بام و تولید 6-5کیلووات بر ساعت تولید، برق یک خانه را می‌توان تامین کرد، اما این تصوری اشتباه است چرا که این انرژی‌ها محدودند. یک آپارتمان 120متری حدودا 35کیلووات بر ساعت مصرف دارد. در فصل تابستان که کولرگازی‌ها روشن هستند، این مصرف بالاتر هم می‌رود. در تهران حدود 3میلیون و در کشور 12میلیون کولر آبی وجود دارد. هر کولر آبی در 24ساعت، 200لیتر آب مصرف می‌کند. حالا حساب و کتاب اینکه در این کم‌آبی چه میزان آب کولرآبی‌ها مصرف می‌کنند، با خود شما! در این اوضاع که 70درصد ذخایر آبی مصرف شده‌اند، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر کمک شایانی در حفظ منابع آب تجدیدناپذیر کشور می‌کند. با این حال در تهران استفاده از انرژی‌های پاک بسیار مشکل است و شهرداری هم دست تنهاست. مشکلات چندین دلیل دارد. برج‌سازی‌‌ها و انبوه‌سازی‌‌های انجام شده در شهر یکی از موانع هستند. از سویی دیگر آلودگی هوای تهران را کسی درنظر نمی‌گیرد اما همین مسئله بهره‌وری پنل‌های خورشیدی را پایین آورده و باعث می‌شود که در‌ماه 2بار مجبور به پاکسازی پنل‌ها با آب شویم. راه‌حل این مسئله در کوه‌های اطراف به‌خصوص مناطق شمالی پایتخت است؛ چراکه در کوه‌های مناطق غربی و منطقه22 به راحتی می‌توان مزرعه خورشیدی تاسیس کرد. تهران بین 4تا 6و نیم ساعت تابش مستقیم آفتاب دارد که با گردش آیینه‌ای پنل‎ها این میزان را به 8ساعت می‌توان رساند. در بخش‌های جنوبی تهران و اطراف گرمسار نیز روش هلیواستات که استفاده از آینه‌های متحرک مکانیکی است را پیشنهاد می‌کنم. البته تمامی این پیشنهادات مستلزم این است که شبکه سراسری قادر به جذب انرژی تولید شده باشد، چون در یک نیروگاه 50مگاواتی نمی‌توان از باتری برای ذخیره انرژی تولید شده استفاده کرد. با این شرایط نیازی به استفاده از آب برای پاکسازی پنل‌های خورشیدی نیز نیست چراکه به روش نانوتکنولوژی می‌توان آنها را پاک‌سازی کرد.