نگاه
پایه‌های قدرت نهاد صنفی
حمیدرضا اسلامی- عضو شورای سردبیری
دومین دوره انتخابات هیأت‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران فردا برگزار می‌شود. این رویداد بهانه‌ای است تا به یک نکته اساسی درمورد نهادهای صنفی بپردازم. این نکته البته امر جدیدی نیست اما مرور آن می‌تواند مفید باشد.
نهاد صنفی کارگری، نهادی مدنی است که با سازوکارهای مردم‌سالارانه شکل می‌گیرد و وظیفه اصلی آن صیانت از منافع اعضای خود است. برای شکل‌گیری این نهادها و انتخاب هیأت‌مدیره و بازرسان آن و پیشبرد منافع صنف، سازوکارهای دمکراتیکی پیش‌بینی شده است. در نهاد صنفی نه از انتصاب خبری هست و نه از فرمایش و رهنمود و خط‌مشی از‌پیش‌تعیین‌شده. هیأت‌مدیره از سوی اعضا انتخاب می‌شود و در دوره‌های زمانی مشخص (در این مورد 3ساله) به انجام وظیفه مشغول می‌شود و هرآینه بر نحوه عملکرد آن انتقادی باشد از سوی بازرسان و اعضا مورد نقد قرار می‌گیرد و احتمالا با افراد توانمندتری جایگزین می‌شود.
نهاد صنفی مانند هر نهاد مدنی دیگری عمده و بلکه تمام قدرت خود را مرهون اعضای خود است. درواقع انجمن صنفی چیزی جز جمع توانمندی‌های اعضای خود نیست. بنابراین هرچه اهالی یک صنف بیشتر به عضویت نهاد صنفی خود درآیند قدرت آن بیشتر می‌شود. وجه دیگر این قدرت، میزان مشارکت اعضا در انتخاب هیأت‌مدیره، اعضای کمیته‌ها و انجام امور داوطلبانه است. عضویت در نهاد صنفی یک عنوان یا یک مقام نیست.
به‌میزانی که در امور مختلف مربوط به منافع صنف مشارکت وجود داشته باشد احتمال موفقیت در دستیابی به خواسته‌های صنف بیشتر می‌شود. انتقاد از نهاد صنفی بدون آنکه در آن عضو باشیم بی‌وجه و نشانه نابخردی است. ما می‌توانیم بدون اینکه کارمند بانک باشیم از نظام بانکداری یا از بانک به‌خصوصی انتقاد کنیم. چون عملکرد آن نهادها همه مردم را دربرمی‌گیرد و با پول مردم اداره می‌شوند. اما حق انتقاد از عملکرد نهاد صنفی مختص اعضای آن است. اعضای هر نهاد صنفی هم انتقاد خود را با مشارکت بیشتر و تغییر هیأت‌مدیره و خط‌مشی‌ها می‌توانند دنبال کنند. انتقاد از نهاد صنفی و تحت فشار قرار دادن آن برای انجام یا عدم انجام امری مصداق تضییع حق اعضای صنف است. همانطور که هیچ‌کس به‌خوبی اعضای صنف لوازم یدکی (به‌عنوان مثال) از مشکلات و خواسته‌های آنها خبر ندارد هیچ‌کس هم به‌اندازه اعضای صنف روزنامه‌نگار از منافع ایشان مطلع نیست. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران در دوره اول حیات خود کارنامه قابل‌قبولی در تثبیت این نهاد و پیگیری مسائل روزنامه‌نگاران عضو (و گاهی غیرعضو) داشته است. در انتخابات پیش‌رو همچنین «سراسری شدن این انجمن» به رای اعضا گذاشته می‌شود. امری که با مشارکت تعداد بیشتر روزنامه‌نگاران موجب افزایش قدرت و کارآمدی آن می‌شود. روزنامه‌نگاران بهتر از هر گروه اجتماعی می‌دانند که تأثیرگذاری و قدرت آنان در حفظ منافع صنفی با میزان همبستگی آنها رابطه مستقیمی دارد.
