بی‌محلی ارتش‌های جهان به کرونا

مجموع هزینه‌های نظامی در سراسر جهان، در سال 2020میلادی، با وجود همه‌گیری ویروس کرونا و سقوط اقتصادی، 2.6درصد رشد داشته و به 2تریلیون دلار رسیده است. به گزارش دویچه‌وله، مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) در گزارش خود برای سال 2020، نوشته است چیزی که «بار نظامی» خوانده می‌شود، یعنی هزینه‌های نظامی به‌عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی، به‌صورت میانگین از 2.2درصد در سال 2019به 2.4درصد در سال 2020رسیده است. این افزایش، از زمان بحران مالی سال 2009، بیشترین افزایش یکساله در این زمینه به شمار می‌رود.
دیه‌گو لوپس داسیلوا، محقق مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم گفته است: «ما می‌توانیم با قطعیت بگوییم که همه‌گیری کرونا اثر خاصی بر هزینه‌های نظامی در جهان در سال 2020نداشته است. حالا باید ببینیم کشورها در دومین سال همه‌گیری هم همین رویکرد را حفظ خواهند کرد یا نه.»
براساس این گزارش، 5کشور یعنی آمریکا، چین، ‌هند، روسیه و انگلیس، مسئول 62درصد هزینه‌های نظامی در سراسر دنیا هستند.
برخی کشورها مثل شیلی و کره‌جنوبی، رویکرد معکوسی داشته‌اند و بودجه‌ای را که برای هزینه‌های نظامی مشخص کرده بودند، برای مقابله با همه‌گیری هزینه کرده‌اند. برزیل و روسیه هم کمتر از بودجه‌ای که در ابتدای سال 2020درنظر گرفته بودند هزینه کرده‌اند. با وجود این، هزینه‌کرد روسیه نسبت به سال قبل از آن 2.5درصد افزایش داشته و به 61.7میلیارد دلار رسیده است. این دومین سالی است که روسیه هزینه‌های نظامی‌اش را افزایش داده است.
چین اما تغییری در برنامه‌هایش نداشته و برای بیست و ششمین سال متوالی، هزینه‌های نظامی‌اش نسبت به سال قبل بیشتر بوده است. براساس تخمین مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، هزینه‌کرد نظامی چین در سال 2020میلادی، 252میلیارد دلار بوده است. این یعنی هزینه‌کرد نظامی نسبت به سال قبل از آن 1.9درصد و نسبت به متوسط دهه 2020-2011میلادی، 76درصد افزایش داشته است.
دکتر نان تیان از مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم گفته است: «رشد هزینه‌کرد در چین به‌خاطر برنامه‌های بلندمدت مدرنیزاسیون ارتش و علاقه‌مندی رهبران این کشور برای رقابت با دیگر هزینه‌کنندگان عمده است.»
با این حال، هزینه‌های نظامی پرجمعیت‌ترین کشور دنیا، همچنان بعد از بزرگ‌ترین قدرت نظامی دنیا یعنی آمریکاست؛ هزینه‌های نظامی در آمریکا در سال 2020میلادی 4.4درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته و در مجموع به 778میلیارد دلار رسیده است. در واقع آمریکا، 39درصد هزینه‌های نظامی را در سراسر جهان به‌خود اختصاص داده است. در دوران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، هزینه‌کرد در بخش نظامی، بعد از 7 سال افول، برای 3 سال متوالی صعودی بود.
الکساندر مارک‌استاینر، ‌محقق مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم در این‌باره گفته است: «این افزایش در هزینه‌های نظامی در آمریکا می‌تواند به‌خاطر سرمایه‌گذاری‌های سنگین در بخش تحقیق و توسعه و چند پروژه بزرگ و بلندمدت مانند مدرنیزه کردن زرادخانه هسته‌ای آمریکا باشد. هزینه‌ها در این بخش‌ها نگرانی از رقبای استراتژیکی مانند چین و روسیه را منعکس می‌کند. علاوه بر اینها، می‌توان رد پای دیدگاه ترامپ درباره تضعیف ارتش آمریکا در دولت‌های پیشین را هم در این افزایش هزینه‌کرد دید.»
این البته تنها آمریکا و چین نبوده‌اند که هزینه‌های نظامی خود را افزایش داده.تعداد زیادی از اعضای ناتو هم وضعیت مشابهی دارند؛ برای نمونه آلمان هزینه‌های نظامی خود را 5.2درصد افزایش داده و به 52.8میلیارد دلار در سال 2020رسانده است. با این ارقام، آلمان هفتمین کشور دنیا از نظر هزینه‌های نظامی در سال 2020به شمار می‌رود.
در سراسر اروپا، هزینه‌های نظامی 4درصد افزایش یافته است و 12کشور عضو ناتو، به هدف خود که صرف 2درصد تولید ناخالص داخلی در بخش نظامی است رسیده‌اند. در سال 2019تنها 9کشور به این هدف رسیده بودند. فرانسه در سال 2020برای نخستین بار از سال 2009به بعد که این هدف مشخص شده به آن رسید.
لوپس ده سیلوا البته گفته است رسیدن به این هدف از سوی این کشورها، به این معنا نیست که آنها هزینه‌های نظامی خود را افزایش داده‌اند، بلکه به این خاطر است که تولید ناخالص داخلی آنها نسبت به یک سال قبل پایین آمده است؛ «هرچند اعضای بیشتری از ناتو بیش از 2درصد تولید ناخالص داخلی خود را برای ارتش‌هایشان هزینه‌کرده‌اند، در برخی موارد احتمالا مسئله بیشتر افت تولید ناخالص داخلی است تا افزایش هزینه نظامی.»
انگلیس، پنجمین کشور در این لیست، مجموعا 59.2میلیارد دلار در بخش نظامی هزینه کرده است.
هند، یکی از قدرت‌های برتر نظامی دنیا هم با 72.9میلیارد دلار، در منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشتر از هر کشوری دیگری هزینه‌کرد نظامی داشته است. ژاپن (49.1میلیارد دلار)، کره‌جنوبی (45.7میلیارد دلار) و استرالیا (27.5میلیارد دلار) در رده‌های بندی در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارند.
مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم همچنین گزارش داده است که مجموع هزینه‌های نظامی 11کشور در خاورمیانه که داده‌های آن در دسترس این مؤسسه بوده، 6.5درصد افزایش داشته و به 143میلیارد دلار رسیده است. 57.5میلیارد دلار از این مبلغ را عربستان به تنهایی هزینه کرده است. عربستان سعودی، در میان کشورهای جهان در زمینه بودجه نظامی در جایگاه ششم قرار دارد؛ یعنی بالاتر از آلمان، فرانسه و ژاپن.
برخی از اعضای اوپک هم به‌خاطر شرایط اقتصادی، ‌هزینه‌های نظامی خود را به‌شدت کاهش داده‌اند؛ آنگلولا 12درصد، عربستان سعودی 10درصد و کویت 5.9درصد شاخص‌ترین آنها بوده‌اند. بحرین هم هزینه‌های نظامی خود را در سال 2020میلادی، 9.8درصد کاهش داده است.