تشدید خشکسالی مصنوعی در سوریه به کمک سدسازی در ترکیه!

محمد درویش/ کارشناس محیط‌زیست
 اغلب خوانندگان عزیز همشهری می‌دانند که مدت‌هاست پروژه‌ای به نام گاپ در سرشاخه‌های 2رودخانه مهم منطقه خاورمیانه، یعنی دجله و فرات توسط دولت ترکیه در حال اجراست که سبب شده حقابه این رودخانه‌ها در سوریه و عراق به‌شدت کاهش یافته، اراضی کشاورزی فراوانی نابودشده و میلیون‌ها نفر آواره و بیکار شوند. افزون برآن، عوارض این آزمندی تأسف‌بار تا هورالعظیم خود را نشان داده و آشکارا بر تعداد و وسعت چشمه‌‌های تولید گردوخاک در این دو کشور افزوده است؛ رخدادِ ویرانگری که تبعات نامیمونش را مردم ۲۵ استان ایران در هیبت گردوغبار بیش از یک‌دهه است که درک می‌کنند. اینک اما خبر می‌رسد که دولت ترکیه برای اعمال فشار بیشتر، جریان آب رودخانه فرات به سوریه را کامل قطع کرده و به همین دلیل چاه‌های آب منطقه الثور خشک شده و به کشاورزان خسارت‌های فراوانی وارد شده است. افزون بر آن، به‌دلیل کاهش محسوس آب رودخانه فرات، میزان برق تولید شده از طریق سدهای موجود در کشور سوریه هم به‌شدت کاهش یافته و این سکونتگاه‌ها در الثور بیش از نیمی از شبانه‌روز را بدون برق می‌گذرانند. به‌عنوان مثال، شهرک جیرنیا (Jirniya)در شمال الثور یکی از مناطقی است که به‌شدت تحت‌تأثیر قطع جریان آب فرات قرار گرفته است. کشاورزی یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد این مناطق است و کشاورزان هم‌اکنون قادر نیستند مزارع خود را آبیاری کنند. یکی از کشاورزان در این منطقه می‌گوید: «ما در کنار ساحل فرات هستیم و هیچ امکان دیگری برای آبیاری نداریم. دولت ترکیه علیه ما می‌جنگد و جریان آبی را که به آن نیاز داریم، قطع می‌کند». این کشاورز می‌پرسد که چرا قوانین بین‌‌المللی در مورد حفظ جریان آب‌های مرزی در این مورد فراموش شده و سازمان ملل اعتراض نمی‌کند؟ کشاورز دیگری می‌گوید: «آنها چطور می‌توانند جریان آب ما را قطع کنند؟ بیشتر از یک‌ماه است که نمی‌توانیم به مزارع خود آب برسانیم. بخش بزرگی از کشت ما آسیب دیده و این به همه کشور صدمه وارد می‌کند». کشاورزان در منطقه الثور نیز نگران کشت گندم و دیگر محصولات خود هستند که از قطع آب فرات به‌شدت آسیب خواهد دید.

 هموطن عزیز! همانگونه که مشاهده می‌کنید، اینک سدسازی به حربه‌ای سیاسی برای پیشبرد مقاصد دولت ترکیه در منطقه بدل شده؛ خطری که سال‌هاست فعالان محیط‌زیست در ایران نسبت به عواقب خطرناک آن هشدار داده و می‌دهند و به همین دلیل پویشی با نام «نجات میانرودان» را راهبری می‌کنند که هدفش پایان‌دادن به غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب است. کافی است همه آنهایی که به نیت دولت ترکیه در ساخت ۱۲۰‌میلیاردمترمکعب مخزن تحت عنوان پروژه گاپ با دید غیرسیاسی می‌نگریستند، مجددا رفتار این دولت را در این روزها مورد بررسی قرار دهند تا دریابند که چگونه از آب و سدسازی استفاده‌ای ابزاری برای پیشبرد مقاصد سیاسی خویش در سوریه می‌کند؛ رفتاری که اگر همه با آن به مخالفت برنخیزیم، تبعات محیط‌زیستی، اجتماعی و امنیتی‌اش فقط به سوریه محدود نمی‌ماند، می‌ماند؟