یادداشت
یونسکو از میراث فرهنگی چه می‌خواهد؟
سیدمهدی مجابی/ عضو شورای فنی میراث‌فرهنگی
شعارهای سالانه سازمان‌های جهانی همچون یونسکو و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی، نتیجه تولیدات علمی این سازمان‌ها و دستیابی به مفاهیم ریشه‌ای در طرح شعارها و در قالب یک جمله است؛ بنابراین شعارهای سالانه مجامع جهانی به‌ویژه در موضوع میراث‌فرهنگی موضوعاتی نیست که یک‌شبه خلق شده باشد؛ بلکه تجربیات جهانی است که در قالب شعار موج علمی در جهان ایجاد می‌کند تا کشورهای جهان بتوانند تحرک بیشتری برای فعالیت‌های علمی بیابند. برای مثال، سال‌ها در مجامع جهانی کار شد تا شعار میراث کشاورزی خلق شود. چون آنها به این نتیجه رسیدند که بنیان جهان از میلیون‌ها سال پیش برپایه کشاورزی گذاشته شد. پس جا دارد که امروز به شعار میراث فرهنگی و نسل‌ها نیز توجه ویژه شود. ارتباط شعار میراث فرهنگی با نسل‌ها در آن است که امروز دریافته‌اند که کلیدی‌ترین مفهوم پاسداری از میراث فرهنگی موضوع انتقال آن به نسل‌های بعدی است. براساس شعار امسال یونسکو، انتقال بین‌نسلی باید از راه فرهنگ انجام شود نه آموزش صرف. انتقال بین‌نسلی اکنون یک رسانه می‌خواهد و آن رسانه چیزی نیست جز میراث فرهنگی ملت‌ها، اما رسانه انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده چیست؟ این رسانه همان محیط واقعی است؛ محیطی که اطلاعات نسل‌های گذشته را در خود ذخیره کرده باشد و گیرندگان پیام نیز در محیط واقعی اطلاعات مورد نیازشان را دریافت کنند. به این ترتیب، محیط واقعی اهمیت بسیاری برای انتقال میراث فرهنگی و فرهنگ به نسل‌های آینده دارد. فرض کنید در یک کافه کتاب در شهر قزوین نشسته‌اید. قزوین از پایگاه‌های مهم مشروطه در ایران بود و مشروطه‌خواهان از قزوین به تهران رسیدند و تحولات اساسی در کشور را شکل دادند. بیشتر روزنامه‌های عصر مشروطه نیز در شهر قزوین منتشر شد.
متوجه می‌شوید کافه کتابی که در آن نشسته‌اید یک بنای تاریخی است و روزنامه‌های مهم عصر مشروطه در همان کافه‌ای که نشسته‌اید، منتشر شده‌اند. فکرش را بکنید که در آن کافه‌ای که نشسته‌اید روزگاری عارف قزوینی، دهخدا و نویسندگان و روزنامه‌نگاران و شاعران مشهور عصر مشروطه و سیاستمداران آن عصر رفت‌وآمد داشته‌اند. بعد هم بدانید که 16روزنامه مهم در این کافه‌ای که نشسته‌اید، منتشر شده‌اند. اگر آن ساختمان تاریخی که مرکز تجمع سران مهم مشروطه بود امروز به کافه کتاب تغییر نکرده بود و اطلاعات آن عصر در آن کافه به نمایش درنیامده بود آن وقت سرنوشت این تجربه اجتماعی چه بود؟ فراموشی مطلق. بنابراین شعار امسال یونسکو در موضوع میراث فرهنگی و نسل‌ها در همان کافه کوچک نمود می‌یابد و انتقال بین‌نسلی در محیط واقعی صورت گرفته است. این تمام فعالیت میراث‌فرهنگی در سالی است که شعار میراث‌فرهنگی و نسل‌ها در آن مطرح شده است. مکانی که روح واقعی نسل گذشته به نسل‌های بعدی منتقل شده است.
