آنهایی که کرونا را انکار کردند

سمیرا رحیمی_روزنامه نگار

الگوی رفتار انسانی قابل پیش‌بینی است؛ به‌ویژه زمانی که تغییری بزرگ رخ می‌دهد. نخستین واکنش مشخص است: انکار. به مرور و با مواجه‌شدن با پذیرش عمومی، توجیه‌هایی برای توضیح انکار اولیه سرهم شده و مطرح می‌شوند. پس از آن معمولا فاز مقاومت در برابر تغییر آغاز می‌شود تا در نهایت در روندی فرسایشی، افراد واقعیت را بپذیرند و به آن تن بدهند. اما عده‌ای در همان فاز اول تثبیت می‌شوند. فاز انکار یکی از پدیده‌هایی است که با پا گرفتن نظریه توطئه در جهان، هرروز بیشتر از گذشته شاهد آن هستیم. همه‌گیری کرونا تصویری شفاف‌تر از این پدیده رفتاری را در جامعه به جهان نشان داد. به‌ویژه در روزهای اول همه‌گیری، انتشار شایعات مبنی بر نظریه توطئه در تلفیق با انکار محض جمعیت زیادی از مردم، صحنه‌هایی ترسناک خلق می‌کرد. حتما روزی همه بازماندگانی که واقعیت کرونا را پذیرفتند و سعی در رعایت پروتکل‌ها کردند، از خاطرات خانوادگی و محل کار خود از افرادی خواهند گفت که ادعا داشتند کرونا بخشی از بازی سیاسی قدرت‌های جهان است؛ یا نقشه‌ای است برای ترساندن و کنترل مردم جهان. فاز انکار و استهزا زمانی ترسناک‌تر می‌شود که افرادی شناخته شده، در مقام هنرمند، موسیقی‌دان، ورزشکار، پزشک، وکیل، قاضی یا سیاستمدار که اثرگذاری جمعی بالایی دارند، با اظهارنظرهای عمومی، به ناباوری مردم درباره واقعیت تلخ همه‌گیری کرونا دامن می‌زنند یا فرهنگ دست‌کم گرفتن این همه‌گیری را در میان مردم رواج می‌دهند. نتیجه پژوهشی که توسط مؤسسه رویترز در آوریل سال2020 منتشر شد نشان می‌دهد بیشترین تماس مردم با اطلاعات و اخبار دروغین درباره همه‌گیری کرونا از طریق شبکه‌های اجتماعی و به‌واسطه پست‌های سیاستمداران و چهره‌های محبوب و سلبریتی‌هاست.

قدرتمند‌ترین انکار‌کننده جهان


یکی از بزرگ‌ترین انکارکنندگان حال حاضر جهان که نه‌تنها ابعاد مختلف همه‌گیری کرونا را انکار و تحریف کرد، بلکه پیش‌تر واقعیت‌هایی مانند گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی را به سخره گرفته بود، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور در حال برکناری آمریکاست. ترامپ در ابتدای آغاز همه‌گیری جهانی کرونا، اصرار داشت که این ویروس قرار نیست ایالات متحده را تهدید کند و برای ماه‌ها تأثیرگذاری زدن ماسک را نادیده می‌گرفت و علنا آن را انکار می‌کرد. ترامپ حتی حاضر نبود زمانی که ماسک بر صورت دارد از او عکسی گرفته شود و رقیب انتخاباتی خود، جو بایدن را به‌خاطر استفاده مداوم از ماسک مسخره می‌کرد؛ فاز اول، فاز انکار. پس از آن بود که ترامپ با واقعیت تلخ آمار بالای مرگ‌ومیر آمریکایی‌ها مواجه شد و تصمیم گرفت لحن ملایم‌تری را در سخنانش درباره ماسک زدن به‌کار گیرد. انکار درونی ترامپ و اطلاعات نادرستی که در سخنرانی‌ها یا توییت‌هایش به مردم منتقل می‌کرد، منجر به تشویق عده زیادی از آمریکایی‌ها به رعایت نکردن پروتکل‌ها و استفاده‌نکردن از ماسک شد؛«با این حرف که می‌گویند با زدن ماسک همه‌چیز حل می‌شود مخالفم. همیشه ماسک نمی‌زنم، ‌هر وقت نیاز باشد می‌زنم. همه‌چیز کاملا تحت کنترل است، یک نفر از چین وارد آمریکا شده و ما او را تحت کنترل گرفتیم. همه‌‌چیز خوب پیش می‌رود. درحال حاضر مشکل (مربوط به کرونا) بزرگی وجود ندارد، فقط 5نفر که همه آنها هم به خوبی درحال بهبود هستند. قرار است در‌ماه آوریل که هوا گرم می‌شود، ‌دمای هوا ویروس را از بین ببرد. خطری آمریکایی‌ها را تهدید نمی‌کند، ما متخصصان بسیار عالی در کشور داریم. یک روز (کرونا) ناپدید می‌شود. یک روز، ‌مثل معجزه، ناپدید خواهد شد». تست کرونای دونالد ترامپ و همسرش در سوم اکتبر2020 مثبت اعلام شد و هردو برای درمان در بیمارستان بستری شدند. تا به امروز حدود 14.5میلیون آمریکایی به کووید-19 مبتلا شده‌اند و بیش از 279هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند.

اطلاع‌رسانی‌های غلط فاکس‌نیوز


شبکه فاکس‌نیوز هنوز یکی از مورد اعتماد‌ترین شبکه‌های تلویزیونی در آمریکاست. متوسط سن مخاطبان این شبکه 65سال است و یکی از مشهورترین مخاطبان شبکه در همین طیف سنی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکاست. از سوی دیگر این طیف سنی بالاترین آسیب‌پذیری را در برابر کووید-19 دارند. به بیانی دیگر مخاطبان شبکه فاکس‌نیوز، به‌صورتی ویژه در معرض تهدید کرونا قرار دارند و با این همه، این شبکه دائما در حال رساندن اطلاعات نادرست به این مخاطبان است. گاردین در گزارشی که در‌ ماه آوریل 2020 منتشر کرد، به بررسی اطلاعات نادرستی پرداخت که این شبکه دائما مخاطبانش را در معرض آنها قرار می‌دهد. براساس این گزارش، شبکه فاکس‌نیوز با تبدیل کردن همه‌گیری کرونا به بازی سیاسی، دائما درحال خواندن اظهارنظر‌ها و اطلاعاتی است که همه‌گیری در آنها دست‌کم گرفته می‌شوند، ‌خطر و آسیب‌های آن ناچیز تلقی می‌شود و دستورالعمل‌هایی نادرست درباره چگونگی مقابله با بیماری به افراد منتقل می‌سازند، ‌برای مثال استفاده از داروهای تأیید نشده را توصیه می‌کند؛ رویکردی که گاردین با توجه به محدوده سنی مخاطبان این شبکه، آن را برای سلامت عمومی خطرناک توصیف کرده است. 

میلیاردر‌های حامی ترامپ
لیز و ریچارد یولاین، 2نفر از مهم‌ترین حامیان حزب جمهوریخواه و دونالد ترامپ در ایالت ویسکانسین، کمی پس از آنکه خطر همه‌گیری کرونا را ناچیز و سطحی اعلام کردند، ‌خود به این بیماری مبتلا شدند. این زوج 75ساله در گفت‌وگویی اعلام کرده بودند کرونا تنها به افرادی خاص، ‌در مکان‌هایی خاص و در گروه سنی مشخصی آسیب وارد می‌کند و در آمریکا این بیماری به اندازه‌ای که رسانه‌ها ادعا دارند، ‌موضوع جدی و مهمی نیست. این زوج که مالک یک کارخانه بسته‌بندی بزرگ هستند، با همین زمینه فکر کارمندان خود را از دورکاری بازداشتند و در اجرای پروتکل‌های بهداشتی در محل کار هم عملکرد بسیار ضعیفی داشتند.

سلبریتی‌های شایعه‌پراکن
مدونا (خواننده)، لوئیس همیلتون (راننده فرمول یک)، جان کیوساک، وودی‌هارلسون و اونجلین لیلی (هنرپیشه) افراد مشهوری هستند که همزمان با آغاز همه‌گیری، با توجه به جمعیت بالای دنبال‌کنندگانشان در شبکه‌های اجتماعی، سهم پررنگی در شایعه‌پراکنی و اطلاع‌رسانی عمومی غلط داشته‌اند. مدونا، خواننده پاپ آمریکایی در پستی اینستاگرامی که بعدها حذف شد، اطلاعاتی بی‌اساس را با 15میلیون دنبال‌کننده‌اش در میان گذاشت و با تکیه بر نظریه توطئه مدعی شد واکسن کرونا از قبل وجود داشته است اما عده‌ای آن را پنهان کرده‌اند تا مردم را در وحشت نگه‌دارند و به این ترتیب ثروتمندان پولدارتر و فقرا فقیرتر شوند. لوئیس همیلتون در ویدئویی بیل گیتس را متهم به دروغگویی درباره نتایج آزمایش واکسن کرونا کرد و جان کیوساک و وودی هارلسون در شبکه‌های اجتماعی خود آغاز کرونا را به استفاده از نسل پنجم موبایل ربط دادند. اونجلین لیلی، هنرپیشه هالیوودی هم در پستی اینستاگرامی، نیاز به حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی را زیر سؤال برده بود.

جنجال‌های سومین مرد ثروتمند جهان


ایلان ماسک بارها و بارها به شکل‌های مختلف تهدید کووید-19 را ناچیز توصیف کرده و آن را دست‌کم گرفته است. نخستین نمونه تلاش ماسک برای ناچیز نشان دادن خطر همه‌گیری کووید-19، در ایمیلی خطاب به کارمندانش در شرکت اسپیس‌ایکس مشاهده شد. او در این ایمیل به کارمندانش گفت ویروس کرونا در فهرست 100تهدید اصلی سلامت آمریکا قرار ندارد و خطر مرگ ناشی از کووید-19 بسیار کمتر از خطر مرگ ناشی از تصادف حین رانندگی است. او همچنین در توییتی همه‌گیری کرونا را احمقانه توصیف کرده بود. ماسک در سپتامبر سال‌جاری در پادکستی اعلام کرد دستور به خانه‌نشینی فرقی با بازداشت خانگی ندارد و تنها هرکس که بیمار است باید در خانه بماند. او همچنین اعلام کرد نه خود او و نه اعضای خانواده‌اش پس از آماده شدن واکسن کرونا، آن را تزریق نخواهند کرد. او در اواسط‌ماه نوامبر مشکوک به کرونا اعلام شد و مجبور شد به تست کرونا تن دهد. اما کمی پس از آن اعلام کرد نتیجه تست‌های او نشان می‌دهد که هم به کرونا مبتلا هست و هم نیست و نتیجه تست‌گیری‌های کووید-19 را ساختگی توصیف کرد. اما در نهایت در اوایل‌ماه دسامبر تأیید کرد که واقعا به کرونا مبتلا بوده است.