دولت مسئول کمبود واگن و اتوبوس است
ارزیابی عملکرد حمل‌ونقل عمومی پایتخت در زمانه کرونا از نگاه محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران
سمیرا مصطفی‌نژاد ـ روزنامه‌نگار
شبکه حمل‌ونقل عمومی در بسیاری از کلانشهرهای جهان پس از آغاز همه‌گیری کرونا زمینگیر شد. باوجود اجرای اقدامات تقریبا یکپارچه‌ای که بیشتر مقامات شهری در کلانشهرهای جهان برای افزایش ایمنی مسافران و جلوگیری از انتشار ویروس در فضاهای عموما بسته شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی انجام دادند، هنوز اعتماد کامل مسافران جلب نشده است. از آمار مسافران روزانه اتوبوس‌ها، قطارها و مترو در شهرهای مختلف جهان کاسته شده و بیشتر شرکت‌های حمل‌ونقل شهری با چالش درآمد مواجه شده‌اند. این درحالی است که نتایج پژوهش‌های مختلف، به‌ویژه پژوهشی که در ماه می در ژاپن انجام گرفت نشان از آن دارد که درصورت رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی در شبکه حمل‌ونقل عمومی، احتمال ابتلا به کرونا در اتوبوس یا مترو بسیار پایین‌تر از ابتلا به این بیماری در باشگاه‌های ورزشی یا رستوران‌هاست. در فرانسه نیز زیر یک‌درصد از موارد ابتلا با حمل‌ونقل عمومی مرتبط دانسته شده‌اند. در تهران اما شرایط متفاوت است. با وجود اجرای پروتکل‌هایی که از سوی ستاد مبارزه با کرونا برای جلوگیری از انتشار ویروس کووید-19 در حمل‌ونقل عمومی تهران به اجرا گذاشته شده است، تراکم بالای جمعیت مسافران- نه به اندازه‌ای بالا که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران را از مشکلات مالی برهاند- و کمبود واگن و اتوبوس برای ممانعت از تجمع بیش از اندازه مسافران، باعث شده تا به گفته محسن هاشمی، حمل‌ونقل عمومی به منشأ انتشار ویروس تبدیل شود. رئیس شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری به ارزیابی عملکرد حمل‌ونقل عمومی پایتخت از آغاز همه‌گیری کرونا تا به امروز پرداخته و نسبت به حل نشدن کمبود اتوبوس و واگن برای متروی تهران گله‌مند است.
از زمان آغاز همه‌گیری چه اقداماتی در زمینه بهبود شبکه حمل‌ونقل عمومی شهر تهران و سازگاری آن با وضعیت همه‌گیری انجام شده است؟
زمانی که همه‌گیری کرونا آغاز شد، اقدامات ویژه‌ای در سیستم حمل‌ونقل عمومی به اجرا گذاشته شد. منظورم همان بحث گندزدایی و ضدعفونی‌کردن سیستم حمل‌ونقل عمومی است که همچنان نیز ادامه دارد. شهرداری هزینه بسیار زیادی پرداخت می‌کند تا نظافت و ضدعفونی قطارها و اتوبوس‌ها به‌صورت مداوم انجام شود. در مرحله بعد بحث اجباری شدن استفاده از ماسک در سیستم حمل‌ونقل عمومی مطرح و به اجرا گذاشته شد و اجرای دقیق آن همچنان با جدیت دنبال می‌شود. در ورودی ایستگاه‌ها داشتن ماسک افراد کنترل می‌شود، به مسافران ماسک داده می‌شود و همچنین ماسک برای فروش در ایستگاه‌ها فراهم شده است. من دیده‌‌ام که بالای 90درصد مسافرانی که وارد ایستگاه‌ها می‌شوند یا از آن خارج می‌شوند ماسک به‌صورت دارند. حتی خود مردم هم به یکدیگر تذکر می‌دهند و کمتر کسی دیده می‌شود که بدون ماسک وارد سیستم حمل‌ونقل عمومی شود. موضوع دیگر اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی بود که در این راستا در واگن‌ها و در ایستگاه‌ها علائمی نصب شدند تا جایی که مردم باید بنشینند یا بایستند و جایی که نباید بنشینند و بایستند مشخص شود. همچنین قرار بود سیاستی جدید به نام سیاست پشت به پشت در شبکه حمل‌ونقل عمومی اجرا شود تا مردم حین ایستادن، صورت درصورت یکدیگر نباشند و پشت به هم بایستند. اما این سیاست کمتر اجرا می‌شود و بسیار پیش می‌آید که افراد در اتوبوس یا مترو به اجبار رودرروی یکدیگر می‌ایستند... .
مشکلی که به همان بحث قدیمی کمبود اتوبوس و واگن قطار بازمی‌گردد...
بله. آخرین اقدام در راستای بهبود و سازگاری سیستم حمل‌ونقل عمومی با وضعیت همه‌گیری کرونا، افزایش تعداد ناوگان حمل‌ونقل شهری بود، هم در بخش مترو و هم در بخش اتوبوس؛ آن‌هم در شرایطی که سیستم حمل‌ونقل عمومی منشأ انتشار کروناست و درصورتی که اتوبوس‌ها و واگن‌های بیشتری در این شبکه وجود داشت، با کاهش تراکم مسافران در فضای اتوبوس یا مترو می‌شد میزان انتشار را کاهش داد. محقق نشدن این موضوع متأسفانه به دولت مربوط است. اینکه ما الان اتوبوس و واگن کم داریم عمدتا به‌دلیل نبود هماهنگی درون خود دولت است. دولت مصوبات خوبی برای تامین اتوبوس و واگن قطارهای مترو ارائه داده است، اما متأسفانه اجرای آن هم به‌عهده خود دولت بوده و بازهم متأسفانه هیچ‌یک از این دو مصوبه عملی نشده است. مشکل اصلی، عملی نشدن این مصوبات و تامین نشدن اعتبار است. به‌نظرم باید برای رفع این مشکل از همان 75هزار میلیارد تومانی استفاده می‌شد که قرار بود برای کمک به سازمان‌ها و نهادهایی که از کرونا آسیب دیده‌اند مورد استفاده قرار گیرد. به این طریق مشکل کمبود‌های شبکه حمل‌ونقل عمومی تهران رفع می‌شد. باید از این مبلغ برای تامین هزینه شرکت‌های واگن‌ساز و شرکت‌های اتوبوس‌ساز استفاده می‌شد تا آنها هم هرچه سریع‌تر واگن و اتوبوس به شبکه حمل‌ونقل عمومی تزریق کنند. این کار باید از همان ابتدای همه‌گیری فورا انجام می‌شد که در این صورت الان اتوبوس‌های مورد نیاز آماده شده و وارد شبکه حمل‌ونقل شده بود. اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد و این مشکل همچنان پابرجاست.
هنوز هم اقدام مثبتی در زمینه افزایش تعداد اتوبوس و واگن انجام نشده؟
ما در شهرداری برای خرید 200 تا 250دستگاه اتوبوس با شرکت ایران خودرو قرارداد بسته‌ایم که 100 دستگاه از آن روز 12آبان به ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه شد. همچنین برای خریداری 100 تا 105واگن قطار در حال بستن قرارداد با یک شرکت واگن‌سازی هستیم که عملی شدن این اقدامات باز به تامین اعتبار نیاز دارد. اگر پول برای خرید آنها نرسد، مشکل همچنان پابرجا خواهد ماند.
آیا تاکنون آماری از افزایش میزان انتشار بیماری به‌واسطه استفاده شهروندان از شبکه حمل‌ونقل عمومی پایتخت گردآوری شده است؟
قبلا اعلام شده بود که 30 تا 40درصد از انتشار بیماری در شهر ناشی از استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی است. اما برای اینکه بفهمیم این میزان با توجه به آغاز موج سوم کرونا در تهران افزایش داشته یا نه، باید تعداد مسافران را بررسی کنیم. ورود کرونا به ایران و آغاز اقدامات جدی برای جلوگیری از انتشار این ویروس همزمان شد با تعطیلات سال نو و نوروز. در این شرایط تعداد مسافران مترو و اتوبوس به زیر 200هزار رسید. این تعداد به مرور دوباره به 5/1 تا 2میلیون سفر بازگشت؛ یعنی مترویی که در روزهای عادی 2میلیون سفر می‌برد، در ابتدای همه‌گیری و در ایام فروردین 1399 به 100 تا 150هزار سفر رسید، اما بعد کم‌کم افزایش پیدا کرد و به بیش از یک‌میلیون سفر رسید. با آغاز موج سوم همه‌گیری کرونا، این تعداد بار دیگر کاهش پیدا کرد و به زیر 800هزار رسید که این رقم، بازهم رقمی قابل‌توجه است. در مورد اتوبوس هم همین اتفاق افتاده است با این تفاوت که وضعیت اتوبوس‌ها از مترو خراب‌تر است، زیرا در اتوبوس‌ها فضا محدودتر و تراکم جمعیت بیشتر است. علاوه‌بر این بسیاری از اتوبوس‌ها پنجره بازشونده ندارند، تهویه هوا ندارند یا مجهز به تهویه بسته هستند و متأسفانه درحال حاضر امکان اصلاح این وضعیت وجود ندارد؛ به‌ویژه در مترو که امکان باز شدن پنجره واگن‌های آن به‌دلیل خطرهای بالقوه وجود ندارد. با این همه خوشبختانه متروی تهران اکنون به بهترین سیستم تهویه هوا و فیلترهای قدرتمندی مجهز است.
به‌طور کل دیدگاه‌تان نسبت به عملکرد کلی سیستم حمل‌ونقل عمومی منفی نیست...
تنها مشکل همین کمبود واگن و اتوبوس است که بیش از 10سال است درگیر آن هستیم. باید برای رفع این مشکل هرچه زودتر تامین اعتبار انجام شود. اما از دیگر اقدامات انجام‌شده، مانند اجرای پروتکل‌های بهداشتی در شبکه حمل‌ونقل عمومی رضایت دارم و به‌نظرم اقدامات مثبتی انجام شده است.
