کلید شادی در گذشته است یا آینده؟

«تمرکز زمانی»، توجهی که انسان به تفکر درباره گذشته، ‌حال و آینده اختصاص می‌دهد، به تازگی برای محققان و روانشناسان بالینی به موضوعی مهم تبدیل شده‌است. پیتر فلزمان محقق دانشگاه میشیگان با بررسی ارتباط میان تمرکز زمانی و چشم‌انداز کلی افراد دریافته‌است افرادی که به‌طور کلی تمرکز بیشتر خود را متوجه لحظه حال می‌کنند شادی و رضایت بیشتری را در زندگی احساس می‌کنند.

در ساختار بالینی، «درمان شناختی مبتنی بر ذهنیت»؛ درمانی که به افراد تمرکز کامل و عاری از قضاوت بر لحظه حال را آموزش می‌دهد، توانسته دوره‌های عود بیماری افسردگی را کاهش دهد و در کنترل این بیماری مؤثر عمل کند.

آنطور که به‌نظر می‌رسد حضور در لحظه حال به ایجاد حس آرامش، تشویق به مثبت‌اندیشی درباره زندگی و کاهش میزان اضطراب و افکار منفی کمک می‌کند. با این‌همه به‌نظر نمی‌آید حضور مطلق در زمان حال در جهان مبتنی بر هدف امروزی شیوه‌ای واقع‌گرایانه برای زندگی باشد. ما نیاز داریم که معنی رویداد‌های گذشته را درک کرده و از تجربیات پیشین خود برای برنامه‌ریزی برای آینده آموخته و استفاده کنیم. این نیاز 2 پرسش کلیدی ایجاد می‌کند: زمانی که زمان حال را در افکارمان ترک کنیم آیا هنوز شادیم؟ عواقب احساسی بازگشت به گذشته و تفکر درباره آینده چیست؟
جنیفر آکر، محقق دانشگاه استنفورد برای یافتن پاسخ این دو پرسش به بررسی تعریف افراد از شادی در دوره‌های سنی مختلف پرداخت و دریافت افراد جوان شادی را با آینده برابر می‌دانند و بر آنچه در پیش‌رو دارند متمر‌کزند، درحالی‌که افراد مسن‌تر شادی را حضور در لحظه حال معنی می‌کنند و از آنچه در اختیار دارند لذت می‌برند.

همچنین محققان کانادایی با مقایسه باور افراد درباره امکان بروز تغییر و میزان رضایت از زندگی دریافتند افرادی که باور دارند انسان با صرف زمان و تلاش کافی می‌تواند تغییرات بنیادین ایجاد کند، زمانی شادترند که بر آینده متمرکز باشند اما افرادی که ایجاد تغییرات بنیادین در انسان را غیرممکن می‌دانند، شادی را در تمرکز بر لحظه حال می‌یابند.
در مجموع این دو پژوهش نشان می‌دهد شادترین افراد آنهایی هستند که رویاها و اهداف جوانی‌شان به‌تدریج به پذیرش واقع‌گرایانه و رضایتمندانه وضعیت کنونی‌ تبدیل شده‌است.

با این‌ همه فیلیپ زیمباردو، استاد دانشگاه استنفورد معتقد است ترکیبی از چشم‌اندازی از هرسه زمان است که بیشترین میزان شادی را برای انسان به ارمغان می‌آورد، به شرطی که بار عاطفی آنها نیز درنظر گرفته شود؛ برای مثال وی تأکید دارد بیشتر بر جنبه‌های مثبت گذشته متمرکز شوید تا نکات منفی آن، و درحالی‌که از آنچه در اختیار دارید لذت می‌برید، به‌صورت مداوم برای خود چالش‌های جدید ایجاد کنید.
تمرکز زمانی علاوه بر شادی می‌تواند بر کیفیت خواب افراد نیز اثرگذار باشد. مایکل اسکالین و همکارانش در دانشگاه بیلور از 57 دانشجوی جوان درخواست کردند برنامه چند روز آینده خود یا آنچه طی چند روز گذشته انجام داده‌اند را روی کاغذ بنویسند و مشاهده کردند دانشجویانی که درباره آینده نوشته بودند، ‌خواب راحت‌‌تری داشته‌اند. پس اگر می‌خواهید شب‌‌ها سر راحت‌تر بر بالین بگذارید بر برنامه‌های آینده خود تمرکز کنید.
منبع: ریدر دایجست