عمران
فرسودگی پل‌ها زیر تایر خودروها
پل‌های سواره‌رو در گذر زمان علاوه بر فرسودگی به‌دلیل شرایط جوی و آب و هوایی زیر پای تایر وسایط نقلیه سبک و سنگین هم دچار فرسایش می‌شوند و نیاز به تعمیر دارند
زینب زینال‌زاده- خبرنگار
پل‌ها همواره راه ارتباطی عرض و طول خیابان بوده و هستند؛ برخی برای عبور و مرور عابران‌پیاده نصب شده‌اند و بعضی هم ویژه عبور و مرور وسایل نقلیه هستند. علاوه بر پل‌های عابر پیاده که به‌طور مستمر مورد بررسی و بازدید قرار می‌گیرند و درصورت نیاز تعمیر می‌شوند، پل‌های سواره‌رو هم نیاز به تعمیر و نگهداری دارند؛ کاری که اگر درست و به‌موقع انجام نشود، می‌تواند حوادث تلخ، ناگوار و جبران‌ناپذیری را رقم‌بزند.
فرسودگی آسفالت، ایجاد شکاف در کف پل‌ها، شکستگی هندریل، ترک‌خوردگی ستون‌ها و... مواردی است که نشان می‌دهد پل‌های سواره‌رو دچار استهلاک شده‌اند. بی‌توجهی به چنین علائم فرسایشی که شاید به ظاهر کم‌اهمیت باشند، حوادث ناگواری ایجاد می‌کند؛ برای مثال سال گذشته بود که چرخ موتوری در شکاف پل کالج فرورفت و راکب به‌شدت مجروح شد یا نامناسب بودن آسفالت پل حافظ همواره با گلایه راننده‌ها مواجه بوده است. در چنین شرایطی مردم نوک پیکان انتقاد را به سوی مدیریت شهری می‌گیرند و توقع دارند در اسرع‌وقت مرمت و تعمیر پل‌های سواره‌رو انجام شود. حسن صدفی‌نژاد، مدیر پروژه تعمیر و نگهداری پل‌های روگذر سواره شهر تهران، می‌گوید: «همه پل‌های سواره‌رو زیر بار ترافیک هستند و تعمیر پل‌ها هم زمان‌بر است؛ به همین دلیل کار تعمیرات در ساعات پایانی شب شروع می‌شود تا خللی در عبور و مرور وسایط نقلیه به‌وجود نیاید.»
به گفته او، شناسایی پل‌های آسیب‌دیده از مراجع مختلف انجام می‌شود: «مردم پل‌های آسیب‌دیده را از طریق سامانه 137و 1888گزارش می‌دهند. علاوه بر آن، کارشناسان و مشاوران فنی و عمران هم از طریق بازدیدهای دوره‌ای، پل‌هایی را که نیاز به تعمیر دارند شناسایی می‌کنند.» پس از شناسایی پل، کارشناسان نوع خرابی و نحوه مرمت را بررسی کرده و عملیات تعمیر شروع می‌شود. صدفی‌نژاد می‌گوید: «عمر مفید پل‌های سواره‌رو حدود 40سال است، اما با توجه به نوع مصالح به‌کار رفته، طراحی سازه و میزان تردد خودورها، این عمر مفید کم و زیاد می‌شود.»
نمی‌توان زمان خاصی برای تعمیر پل‌ها پیش‌بینی کرد. به گفته صدفی‌نژاد با توجه به نوع فرسودگی و میزان آسیب‌دیدگی و تخریب، عملیات تعمیر فرق می‌کند: «به‌دلیل زمان کمی که برای تعمیر پل‌های آسیب‌دیده وجود دارد، برخی گمان می‌کنند این کار انجام نمی‌شود یا مدیریت شهری سهل‌انگاری می‌کند. کارهای مرمت معمولاً از ساعت 12شب تا 4صبح انجام می‌شود و چون امکان مسدود کردن پل وجود ندارد، تردد دوباره وسایط نقلیه ممکن است قسمت مرمت‌شده را بار دیگر دچار فرسایش کند؛ به همین دلیل مردم حس می‌کنند مدیریت شهری در تعمیر پل‌ها کوتاهی می‌کند، اما حقیقتاً اینگونه نیست.»
نگهداشت پل‌های قدیمی
برخی از پل‌های سواره‌رو قدمت 50ساله یا بیشتر دارند. البته اینها پل‌هایی هستند که در زمان ساخت به‌طور موقت و برای بهره‌برداری نهایتاً 5ساله احداث شدند، اما همچنان زیربار ترافیک هستند. پل حافظ نمونه این پل‌هاست. صدفی‌نژاد با اشاره به نگهداشت پل‌های سواره‌رو که همچنان مورد استفاده هستند، می‌گوید: «اکثر پل‌های سواره‌رو قدمت زیادی دارند اما برخی از آنها دارای سازه مقاوم هستند و هنوز هم می‌توان با اندکی تعمیر و مقاوم‌سازی از آنها استفاده کرد. با توجه به نوع سازه و محل نصب پل، هزینه تعمیر یکسان متفاوت است. برخی از پل‌ها مانند پل کریم‌خان که همچنان موردنیاز است، اگر تعمیر شود، مقرون‌به‌صرفه‌تر است، اما تعمیر پل گیشا که باید جمع‌آوری و زیرگذر احداث می‌شد، مقرون به صرفه نبود. به‌طور کلی هزینه نگهداشت برخی از پل‌ها مقرون به صرفه‌تر از احداث یا جمع‌آوری آنهاست؛ به همین دلیل مدیریت شهری نگاه ویژه‌ای به تعمیر و نگهداشت پل‌های سواره‌رو دارد.»
پل‌ها شبیه خودرو هستند
صدفی‌نژاد پل‌ها را به خودرو شبیه می‌کند و می‌گوید: «وقتی یکی از قطعات و اجزای خودرو فرسوده یا خراب می‌شود، باید هرچه سریع‌تر تعمیر شود؛ چراکه تعلل در این کار آسیب‌های جدید به خودرو می‌زند و سبب افزایش هزینه‌ها می‌شود. در مورد پل‌ها هم باید همین دیدگاه وجود داشته باشد. وقتی بخشی از پل تخریب یا فرسوده می‌شود، اگر درست و به‌موقع تعمیر و مرمت نشود، قطعاً آسیب‌های جدی به پل می‌زند و کار مرمت را دشوار و هزینه‌برتر می‌کند.» به گفته او، کارشناسان و مشاوران برای جلوگیری از آسیب‌های جدید تلاش می‌کنند مواد تخریبی پل‌ها در اسرع‌وقت شناسایی و در کوتاه‌ترین زمان مرمت شوند.
مقاوم‌سازی پل‌ها در برابر بحران
علاوه بر مرمت و تعمیر، پل‌های سواره‌رو باید در برابر حوادث غیرمترقبه و شرایط بحرانی مانند زلزله هم مقاوم‌سازی شوند. احسان رزقیان، مدیر پروژه‌های مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای پل و ابنیه با اشاره به ضرورت این کار، می‌گوید: «به‌طور کلی 753پل سواره‌رو در تهران وجود دارد که در گذر زمان و براساس اقتضای زمانی و نیاز ترافیکی و متناسب با آیین‌نامه‌های سال احداث، ساخته و بهره‌برداری شده‌اند؛ بنابراین طراحی و مقاوم‌سازی آنها به 2دلیل لازم و ضروری است؛ یکی براساس بهروزرسانی شدن آیین‌نامه‌های طراحی و دوم به‌دلیل بالا رفتن سن پل.» به گفته او، آیین‌نامه‌های طراحی پل‌های سواره‌رو 3سال یک‌بار بهروزرسانی می‌شوند و به همین دلیل پل‌ها متناسب با آیین‌نامه‌های جدید باید مقاوم‌سازی شوند. او به شناسایی معابر مهم و پل‌های سواره‌رو که در این معابر قرار دارند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «مدیریت شهری تهران معابر مهم را با هدف زلزله یا بحران احتمالی، شناسایی کرده و مقاوم‌سازی پل‌های این معابر در اولویت قرار گرفته‌اند.» پل‌های چمران و همت- حکیم، نمونه‌هایی است که براساس آیین‌نامه جدید طراحی، از طریق تقویت ستون و سرستون مقاوم‌سازی می‌شوند. رزقیان می‌گوید: «تا‌کنون 25عملیات مقاوم‌سازی انجام یا در حال انجام است. پل حکیم، چمران و ملاصدرا عملیات مقاوم‌سازی‌شان انجام شده و به پایان رسیده است. پل همت- کن و همت -حقانی هم در حال مقاوم‌سازی هستند.» در عملیات مقاوم‌سازی ستونی به پل‌ها اضافه نمی‌شود و ستون‌های قدیمی از طریق کارهای تخصصی مقاوم‌سازی می‌شوند. رزقیان به نمونه‌ای خاص اشاره و عنوان می‌کند: «پل شیخ فضل‌الله - ستارخان نمونه نادری است که به‌دلیل تعریض پل نیاز بود عرشه عریض‌تر شود؛ به همین دلیل این کار با افزایش ستون محقق شد.»
در همینه زمینه :
