حراج ذخایر

مائده امینی- روزنامه‌نگار

روزگار خوش صادرات در ایران به سر آمده است. حالا صادرکنندگان فراورده‌های نفتی به سختی می‌توانند خریداری در آن سوی مرزها برای محصولات خود پیدا کنند.
 آمارهای منتشر شده از سایت «ایا» نشان می‌دهد که ایران در سال۹۶ قبل از اعمال تحریم‌های نفتی، روزانه ۴۳۰هزار بشکه میعانات صادر کرده که بیش از نیمی از آن، توسط کره‌جنوبی خریداری شده است. مشتری پروپاقرصی که با اعمال مجدد تحریم‌های نفتی علیه کشورمان، از شهریور سال97 واردات میعانات گازی خود را از ایران متوقف کرده است. مشتری‌های دیگر فراورده‌های نفتی ایران هم کم کم و به‌ترتیب از خرید از کشورمان استعفا دادند تا جایی که امروز تنها مشتری باقی‌مانده برای ما ونزوئلایی است که خود به منابع گسترده نفتی دسترسی دارد اما توان تبدیل نفت خام به فراورده را ندارد. البته حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفتی بر این باور است که سختی این ایام بر دوش صادرکنندگان است اما صادرات فراورده‌های نفتی با هر زحمتی که هست قطع نشده و همچنان ادامه دارد. به گفته حسینی صادرات پتروشیمی، فراورده‌های نفتی، گاز و برق ایران در مجموع سالانه ۲۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود که ۱۲ میلیارد آن مربوط به پتروشیمی، ۸ میلیارد فراورده‌های نفتی، یک میلیارد دلار صادرات برق و مابقی مربوط به صادرات گاز است. پیش‌بینی می‌شود که با توجه به کاهش قیمت نفت بین هفت تا هشت میلیارد دلار از مجموع صادرات فراورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران کم شود که حکایت از کاهش ۳۲درصدی ارزش صادرات این محصولات دارد.
همه این پیش‌بینی‌ها در حالی صورت گرفته که کارشناسان این حوزه باور دارند تحریم فراورده‌های نفتی بسیار سخت‌تر از نفت خام است. سند مالی سال‌جاری نشان می‌دهد که دریافتی حاصل از فروش صادراتی فراورده‌های نفتی با لحاظ مابه‌التفاوت ارزش خوراکی تحویلی و فراورده‌های تحویلی از پالایشگاه‌ها، ۸۸هزار و ۸۰۰میلیارد تومان پیش‌بینی شده، که نسبت به قانون بودجه امسال که این رقم ۴۳هزار و ۵۱۳ میلیارد تومان بوده، از رشدی ۱۰۴ درصدی برخوردار است.

صادرات فراورده‌های نفتی متوقف نشده است
سیدحمید حسینی- سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفتی
صادرات میعانات گازی برخلاف تصور همگانی وضعیت خیلی بدی ندارد. روزانه حدود 700هزار بشکه میعانات گازی در ایران تولید می‌شود که بیشتر آن به مصرف داخلی می‌رسد. در روزگار تحریم، حجم زیادی از محصول پارس‌جنوبی به ستاره خلیج‌فارس، پتروشیمی‌های مختلف و شرکت‌های فعال در بخش خصوصی فروخته می‌شود. البته اخیرا صادرات این محصول به ونزوئلا هم آغاز شده و تا‌کنون بیش از 2میلیون بشکه از میعانات گازی به این کشور فرستاده شده است.
یکی از ابهاماتی که این روزها وجود دارد درباره تأثیر قیمت ارز بر صادرات میعانات گازی است اما در این میان نباید فراموش کنیم که میعانات گازی کاملا در اختیار دولت است و ارز ناشی از صادرات آن هم متعلق به بانک مرکزی است. در پتروشیمی‌ها اما ماجرا فرق می‌کند. افزایش قیمت دلار، برای آنها اتفاق خوبی است و ارزش درآمد حاصل از صادرات آنها را بیشتر می‌کند.
با همه مشکلات موجود برای صادرکنندگان، ‌پتروشیمی‌ها‌ امسال حجم بیشتری از محصولات خود را صادر کرده‌اند. مشکل اصلی فعالان در این حوزه شاید کاهش قیمت‌ها در بازارهای جهانی باشد؛ چرا که با وجود تداوم صادرات و افزایش تولید، ارزش صادرات کم شده است.
با همه‌ اینها در روزگاری که چندان هم دور نیست ایران روزانه بین 400تا 500هزار بشکه میعانات گازی ارسال می‌کرد. اگرچه نمی‌توانیم بگوییم حجم این صادرات صفر شده اما کاهش قابل توجهی پیدا کرده است. یا مثلا صادرات روزانه نفت ما از مرز 2 میلیون بشکه در روز عبور کرده بود که آن‌هم امروز بسیار کاهش پیدا کرده و به زیر یک میلیون بشکه رسیده است. امروز بزرگ‌ترین خریداران میعانات گازی در داخل کشور هستند. صادر‌کنندگان این قسم محصولات امروز در چند جبهه می‌جنگند؛ ‌تحریم‌ها، سیاست‌های ارزی، مراودات سخت مالی و به تازگی هم که کرونا و این شرایط کار را برای آنها سخت‌تر کرده است. مشکل امروز صادرکننده‌های ما مازاد تولید است. مثلا براساس آمارهایی که من در اختیار دارم 71میلیون تن متانول تولید می‌کنیم و مصرف داخلی کشور نهایتا به 500هزار تن می‌رسد. یا برای مثال تولید گاز مایع ما بیش از 5میلیون تن است درحالی‌که مصرف داخل یک و نیم میلیون تن برآورد می‌شود. مازاد این تولید باید صادر شود که صادرکننده مجبور است برای آن راهی پیدا کند. خیلی‌وقت‌ها صادر‌کنندگان مجبور می‌شوند مازاد تولید را با قیمت بسیار پایین عرضه کنند تا بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند.