پرواز تفریحی با جایروپلن تجربه متفاوتی برای شما رقم خواهد زد. این گزارش شما را با این تفریح آشنا می‌کند
لذت پرواز با هلی‌کوپترهای کوچک
بهنام سلطانی
پرواز و ماجراجویی در آسمان از دیرباز یکی از آرزوهای بشر بوده و هنوز هم بسیاری از انسان‌ها، رؤیای پرواز در آسمان را دارند. در طول این سال‌ها، رشته‌های ورزشی خاصی تلاش کرده‌اند به این عطش بشر در آسمان پاسخ دهند و ورزش‌های هوایی مثل وینگسوت، سقوط آزاد، چتربازی و... با همین قصد و نیت شروع به فعالیت کرده‌اند اما خیلی‌ها ترجیح می‌دهند با کمک تکنولوژی، پرواز امن‌تر و آسان‌تری را تجربه کنند. چند سالی می‌شود که نوعی پرواز تفریحی دیگری به این مجموعه اضافه شده و پیشرفت تکنولوژی این امکان را فراهم کرده تا علاقه‌مندان به پرواز در ارتفاعات نسبتا بالا، با هواپیماهای بدون کابین دونفره پرواز و اوج هیجان در ارتفاعات چند صد متری را تجربه کنند. جایروپلن، نوعی هواپیمای فوق‌سبک است که ظاهری شبیه هلی‌کوپتر دارد اما عملکردش شبیه هواپیماست و از مزایای هلی‌کوپتر و هواپیما استفاده می‌کند. هیجان پرواز تفریحی با جایروپلن به ورزش‌های هوایی که بهره‌ای از تکنولوژی نبرده‌اند، نمی‌رسد اما با توجه به مختصاتش و سهل و آسان‌کردن پرواز برای عشق پروازها، بین قشر جوان در سراسر دنیا طرفداران بی‌شماری پیدا کرده و پرواز با این نوع هواپیما و سایر هواپیماهای فوق‌سبک سکه رایجی دارد. پرواز با جایروپلن در ایران هم سکه رایجی دارد و در مراکز فرودگاهی به‌طور تفریحی انجام می‌شود. پرواز با جایروپلن برای کسانی که بنا به هر دلیلی با هواپیمای مسافربری پرواز نمی‌کنند اما می‌خواهند پروازی امن در ارتفاعات کوتاه‌تر را تجربه کنند یک جایگزین مطمئن است.
از آسمان تا روی آب
پرواز با هواپیمای فوق‌سبک جایروپلن، نوعی تفریح هیجان‌انگیز و دلهره‌آور است اما نمی‌توانید با کمک موتورهای جست‌وجوگر با قواعد آن آشنا شوید چون عمر تولید این وسیله پروازی در ایران زیاد نیست و می‌توان گفت نوعی تفریح جدید به شمار می‌رود. تولید جایروپلن‌های ایرانی را می‌توان حاصل دانش و ذوق دانش‌آموختگان رشته هوا فضای دانشگاه امام‌حسین(ع) دانست. ایرج جواهری که سال‌ها به‌عنوان خلبان و مربی‌آموزش خلبانی در مراکز آموزشی و تفریحی فعالیت کرده آشنایی کاملی با پیشینه پرواز با این وسیله تفریحی دارد و می‌گوید: « هواپیمای فوق‌سبک جایروپلن که به آن «جایرو کوپتر» هم می‌گویند یکی از امن‌ترین وسیله‌ها برای پرواز تفریحی بر فراز آسمان است. جایروپلن در کشورهای مختلفی تولید شده اما نخستین بار در اسپانیا به تولید انبوه رسیده است. این نوع هواپیما چند سالی می‌شود که در ایران هم مونتاژ شده و امکان پرواز با آن فراهم است. موتور جایروپلن‌ها از اتریش وارد می‌شود اما سایر قطعات و بدنه آنها تولید داخل است». پرواز با جایروپلن در بسیاری از کشورهای دنیا برای فیلمبرداری، گشت و شناسایی و آموزش خلبانی انجام می‌شود اما وجه تفریحی این نوع هواپیما پررنگ‌تر به‌نظر می‌رسد و لذت پرواز تفریحی با جایروپلن‌ها که برخلاف سایر هواپیماهای فوق‌سبک، کابین ندارند دوچندان است. ویژگی منحصر به فرد جایروپلن‌ها این است که پرواز تفریحی در سواحل و فرود روی آب را برای خلبان و مسافر امکان‌پذیر می‌کند و شاید به همین دلیل خیلی‌ها پرواز با آن را به پرواز با سایر هواپیماهای فوق‌سبک ترجیح می‌دهند.
یک پرواز امن
در بیشتر تمدن‌های دنیا، همیشه آثاری از بال و پرواز دیده می‌شود. نقشینه‌های کشیده شده روی کوه‌ها و آثار باستانی مهمی مثل شیر بالدار و عقاب و سایر نماد‌های باستانی به نوعی با آسمان و پرواز ارتباط دارند. این موضوع نشان می‌دهد همه انسان‌ها در ادوار گذشته تا امروز آرزویی مثل پرواز در آسمان را داشته‌اند و رؤیای پرواز اینگونه شکل گرفته است. پرواز با جایروپلن این امکان را به هر عشق پروازی می‌دهد که بدون واسطه در کنار پرنده‌ها و حتی بالاتر از آنها در آسمان پرواز کند. وزش باد شدید هم نمی‌تواند مانع پرواز تفریحی با این وسیله شود و همه کسانی که پرواز با جایروپلن را تجربه کرده‌اند، پرواز در چنین شرایطی را یک تجربه پرهیجان و دلهره‌آور می‌دانند. تنها بارش برف و باران شدید است که مانع پرواز تفریحی با این وسیله خواهد شد؛ چرا که موتور جایروپلن هیچ پوششی ندارد و نباید در معرض برف و باران قرار بگیرد. طراحی این هواپیمای فوق‌سبک به‌گونه‌ای است که صندلی خلبان و مسافر، پشت سر هم و اصطلاحا به‌صورت ساید‌بای ساید نصب شده و موتور هواپیما در انتهای بدنه است. در طراحی جایروپلن کابین برای خلبان و مسافر پیش‌بینی نشده و همین باعث می‌شود پرواز با این نوع هواپیما در نگاه اول چندان هم امن نباشد. خلبان جواهری، جایروپلن را یکی از امن‌ترین وسیله‌ها برای پروازهای تفریحی می‌داند؛ «هواپیماهای فوق‌سبک و تفریحی مثل کایت موتوردار به چتر نجات مجهز هستند و اگر بنا به هر دلیلی موتور هواپیما از کار بیفتد چتر نجات در یک ارتفاع مشخص عمل خواهد کرد تا جان مسافر و خلبان را نجات بدهد. جایروپلن به چتر نجات مجهز نیست اما هنگام بلندشدن و فرودآمدن مثل هلی‌کوپتر عمل می‌کند. اگر موتور هواپیما خاموش شود، ملخ هواپیما که به موتور وصل نیست همچنان در حال چرخش خواهد بود و خلبان این فرصت را پیدا می‌کند که در فضای ۲ تا ۳ متری فرود بیاید. جایروپلن برخلاف دیگر هواپیماهای فوق‌سبک برای فرودآمدن نیازی به باند ندارد و مثل هلی‌کوپتر می‌تواند یک فضای کوچک را برای فرود انتخاب کند. بنابراین می‌توان با جایروپلن یک پرواز امن توأم با هیجان را تجربه کرد».
پرواز 300هزار تومانی
هواپیماهای فوق‌سبک مثل کایت موتوردار، پلیکان و جایروپلن سوخت مخصوص ندارند و با بنزین‌های سوپر که در پمپ‌بنزین‌ها موجود است کار می‌کنند. بنابراین مشکلی بابت تامین سوخت این نوع هواپیماها وجود ندارد. تولید بدنه و قطعات جایروپلن در داخل کشور و استفاده از سوخت غیروارداتی، هزینه پرواز تفریحی با این وسیله را همچنان پایین نگه داشته و گرانی سرسام‌آور دلار روند استقبال از پرواز با این هواپیمای فوق‌سبک را مختل نکرده است. درست است که در روزهای شیوع کرونا، عده کمتری برای پرواز با جایروپلن‌ها به مراکز آموزش خلبانی مراجعه می‌کنند اما تعداد علاقه‌مندان به پرواز با هواپیمای دونفره روزبه‌روز بیشتر می‌شود. پرواز تفریحی با این هواپیمای فوق‌سبک مختص پولدارها نیست و قشر متوسط هم با هزینه نسبتا مناسب و معقول می‌توانند لذت و هیجان پرواز با جایروپلن را تجربه کنند. اگر می‌خواهید لذت پرواز را در سرزمین مادری تجربه کنند، جایروپلن یک وسیله قابل اطمینان و پرهیجان است و کافی است خودتان را به یکی از مراکز آموزش خلبانی مثل مرکز آموزش افلاک در همسایگی دانشگاه امام حسین(ع) برسانید.
فوق سبک و بدون کابین
خلبان ایرج جواهری معتقد است که هیجان پرواز با جایروپلن با هیجان ورزش‌های هوایی مثل چتربازی و سقوط آزاد برابری می‌کند؛ «بسیاری از خلبان‌های هواپیماهای مسافربری به مراکز آموزش پرواز می‌آیند تا لذت و هیجان پرواز با جایروپلن که یک هواپیمای فوق‌سبک و بدون کابین است را تجربه کنند. آنها پرواز با هواپیمای بدون کابین را یک تجربه هیجان‌آور می‌دانند که حتما باید آن را لمس کنند. بسیاری از مسافران جایروپلن در ابتدا با کمی استرس و نگرانی پرواز می‌کنند اما وقتی به ارتفاع می‌روند آدرنالین خون آنها به حد انفجار می‌رسد. خیلی از مسافران به یک رایت پرواز رضایت نمی‌دهند و بلافاصله بعد از فرود هواپیما، دلشان می‌خواهد دوباره پرواز کنند». به گفته خلبان جواهری، علاقه‌مندان به پرواز می‌توانند با صرف هزینه‌ای بالغ بر 300هزار تومان، لذت پرواز تفریحی در محدوده فرودگاهی که بین 10تا 15دقیقه است را تجربه کنند. هزینه حضور در کلاس‌های تئوری و عملی آموزش پرواز تا اخذ مدرک ppl یا لایسنس پرواز با هواپیمای‌فوق‌سبک هم 20میلیون تومان برآورد می‌شود.
تفریح ناشناخته
اگر بخواهیم جایروپلن را به فارسی برگردانیم باید به آن هواپیمایی با بال‌های چرخنده بگوییم. این نوع وسیله پروازی با بال‌های گردانی که دارد شناخته می‌شود و از این حیث شباهت زیادی به هلی‌کوپتر دارد. به همین دلیل پرواز با جایروپلن همان هیجان و لذت پرواز با هلی‌کوپتر را به مسافر القا می‌کند. ملخ این وسیله پروازی برخلاف کایت موتوردار و هواپیمای پلیکان و سایرهواپیماهای فوق‌سبک، بدون کمک موتور در آسمان به چرخش در می‌آید؛ یعنی ملخ هواپیما ابتدا توسط موتور روشن می‌شود اما بعد از سرعت گرفتن در باند فرودگاه، هواپیما نیروی بالا برنده پیدا می‌کند و به پرواز در می‌آید. خلبان ایرج جواهری ارتفاع پرواز تفریحی با جایروپلن را به حدی می‌داند که مسافر را به اوج هیجان برساند؛ «جایروپلن تا ارتفاع 12هزار پایی پرواز می‌کند که سقف پروازی ایمن برای خلبان و مسافر محسوب می‌شود. پرواز در ارتفاعی بالاتر از 12هزار پا خطرناک است؛ چرا که مسافر و خلبان دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و ممکن است دچار ایست قلبی شوند. جایروپلن از سال1380 در آسمان ایران به پرواز درآمده اما پرواز تفریحی با این وسیله هنوز بین عموم ناشناخته است. تعداد کمی از مراکز آموزش خلبانی در سراسر کشور این امکان را برای علاقه‌مندان به پرواز مهیا کرده‌اند اما روزبه‌روز به طرفداران پرواز تفریحی با جایروپلن‌ها افزوده می‌شود». در ایران برای پروازهای تفریحی و آموزش خلبانی از جایروپلن‌ها استفاده می‌شود و حضور در دوره‌های آموزشی پرواز با این نوع هواپیما قوانین خاص خودش را دارد. آنطور که خلبان جواهری می‌گوید افرادی که می‌خواهند دوره‌های آموزشی را پشت‌سر بگذارند و به تنهایی با جایروپلن پرواز کنند ابتدا باید از سلامت جسم و روان برخوردار باشند و آزمایش‌های پزشکی را انجام بدهند. کلاس‌های آموزشی هم به ۲صورت عملی و تئوری برگزار می‌شود که بخش تئوری شامل دوره‌های آیرودینامیک، هواشناسی، ناوبری، مقررات و... است و بعد از قبولی در آزمون نهایی، کلاس‌های عملی که شامل آشنایی با قواعد پرواز تفریحی در آسمان است شروع خواهد شد. هر شرکت‌کننده باید بین 12تا 15ساعت با استاد خلبان پرواز کند و بعد از «سلو» شدن می‌تواند دوره پروازی را تا 30ساعت ادامه بدهد. درصورت قبولی در همه دوره‌ها، مدرک لایسنس برای شرکت‌کننده صادر می‌شود و می‌تواند کنار استاد خلبان و به‌صورت سلو پرواز کند.
پرواز با چاشنی فیلمبرداری
کایت یکی دیگر از وسیله‌های پروازی فوق‌سبک است و در ایران با ۲نوع موتوردار و بدون موتور آن به‌شکل تفریحی پرواز می‌کنند. پرواز با نوع بدون موتور این وسیله شباهت زیادی با پاراگلایدر دارد. برای پرواز با کایت بدون موتور باید این وسیله را به ارتفاعات ببرید و بعد هم با کمک باد پرواز کنید و در یک نقطه مشخص فرود بیایید. داستان کایت موتوردار به کلی متفاوت است. این وسیله پروازی از دو صندلی تشکیل شده که صندلی جلو برای خلبان و صندلی عقب برای مسافر است. پرواز تفریحی با کایت‌های موتوردار در شرایط جوی معمولی و در محدوده فرودگاهی امکان‌پذیر است و شما برای پرواز در ارتفاعات به وزش باد نیاز ندارید. مدت پرواز هم بین 15دقیقه یا یک ساعت است و توسط مسافر تعیین می‌شود. یکی از مزایای ویژه پرواز با کایت موتوردار که طرفداران خاص خودش را هم دارد، فیلمبرداری حین پرواز تفریحی است. شما می‌توانید با هزینه‌ای حدود 100هزار تومان و حین پرواز در محدوده فرودگاهی از پرواز خودتان فیلمبرداری کنید و آن را به یادگار برای خودتان نگه دارید. کایت‌های موتوردار به واسطه ظاهر زیبا و خوش رنگ و لعابی که دارند برای علاقه‌مندان به پروازهای تفریحی یک وسیله جذاب است و لذت یک پرواز پر پیچ و خم و پرهیجان را به مسافر هدیه می‌دهد.
هیجان پرواز در کابین
امروزه پرواز با هواپیماهای فوق‌سبک طرفداران بسیاری دارد و به همین دلیل مدل‌های متفاوت آن مدام در حال تولید است. هواپیمای پلیکان یکی دیگر از این انواع وسایل پروازی است که تفاوت عمده‌اش با کایت موتوردار و جایروپلن، داشتن کابین برای خلبان و مسافر است. هواپیمای پلیکان برای کسانی که می‌خواهند پرواز امن در داخل کابین را تجربه کنند یک وسیله مناسب است. استفاده از کمربند در همه هواپیماهای فوق‌سبک، امنیت پرواز مسافران را تضمین می‌کند اما عده‌ای نشستن در یک فضای محصور و آزاد و رهانبودن در آسمان را ترجیح می‌دهند و پلیکان‌ها برای چنین افرادی ساخته شده است. کابین هواپیمای فوق‌سبک پلیکان این حسن را هم دارد که در برابر سرما و گرما از خلبان و مسافر محافظت می‌کند و به همین دلیل در فصل سرما طرفداران بیشتری دارد. وزن یک هواپیمای پلیکان 500کیلوگرم است و قادر به حمل 250تا 300کیلوگرم حین پرواز در آسمان است. صندلی‌ها هم به‌گونه‌ای تعبیه شده‌اند که خلبان و مسافر کنارهم می‌نشینند. آنطور که خلبان ایرج جواهری می‌گوید هواپیمای فوق‌سبک پلیکان که سرعتش به حدود 200کیلومتر در ساعت می‌رسد و تا ارتفاع 12هزار پایی پرواز می‌کند در دسته هواپیماهای «بال ثابت» و تک‌موتور دسته‌بندی می‌شوند و بیشتر برای آموزش خلبانی و خدمات پشتیبانی هوایی برخی یگان‌های نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرواز تفریحی با هواپیمای پلیکان در مقایسه با جایروپلن هیجان کمتری دارد اما برای کسانی که به سکوت و آرامش حین پرواز علاقه دارند انتخاب مناسبی به‌نظر می‌رسد.
هواپیمای یک‌میلیارد تومانی
با اینکه موتور جایروپلن ساخت کشور اتریش است و قیمت ارز هم هر روز افزایش پیدا می‌کند، قیمت این وسیله هنوز معقول به‌نظر می‌رسد و با قیمت یک خودروی خارجی برابری می‌کند. قیمت جایروپلن‌ها حدود یک میلیارد تومان برآورد می‌شود و شاید به همین دلیل بسیاری از افرادی که تمکن مالی دارند نسبت به خرید آن اقدام می‌کنند. استفاده از جایروپلن شخصی هم قوانین و قواعد خاص خودش را دارد و برای پرواز تفریحی با این نوع وسیله پروازی باید از مراجع مربوطه مجوزهای لازم را بگیرید. سرعت جایروپلن برخلاف ظاهر جمع و جوری که دارد قابل توجه است و حداکثر سرعت آنها به 170کیلومتر در ساعت می‌رسد اما سرعت مجاز برای پرواز تفریحی و آموزشی در محدوده فرودگاهی بین 130تا 140کیلومتر در ساعت است. خلبان جواهری درباره ویژگی‌های پرواز با این وسیله می‌گوید: «جایروپلن می‌تواند با 70لیتر بنزین سوپر، سه ساعت و نیم پرواز مداوم داشته باشد. این هواپیما می‌تواند تا ارتفاع ۲هزار متری پرواز کند و پرواز تفریحی و آموزشی در ارتفاع بالای ۲هزار متر برای خلبان و مسافر خطرناک است. البته در پروازهای فرودگاهی برای اینکه در ارتفاعی بالاتر از 100متر پرواز کنید باید مجوزهای لازم را داشته باشید. اینجا هر مسافر می‌تواند پرواز تا ارتفاع حدود 200متر را با جایروپلن تجربه کند و بعد از 10تا 15دقیقه در باند فرودگاه فرود بیاید که آن هم هیجان خاص خودش را دارد».
در همینه زمینه :
