دیدگاه
مقابله با کرونا، شهر و شهروند تاب‌آور می‌خواهد
رضا کرمی‌محمدی؛ رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران
با شیوع کرونا در کشور، نشانه‌های همه‌گیری آن در پایتخت نیز عیان شد. بیماری‌ای که جدا از ابعاد پزشکی و تأثیرات منفی آن بر سلامت جمعی شهروندان، به‌عنوان یک عنصر تأثیرگذار بر فضای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز شناخته شده است. چه آنکه با ورود شهر و کشور به مرحله قرنطینه، آثار و تبعات گسترده آن در بعد ارتباطات اجتماعی و کارکردهای اقتصادی و سایر بخش‌های مختلف حیات اجتماعی آشکار شد که البته این موضوعات باید در زمان و فرصت مناسب مورد بررسی قرار گیرد. حالا اما اگر بخواهیم تحلیل و پایش از منظر مدیریت بحران را داشته باشیم، باید از یک‌سو دیدمان به اقدامات انجام‌شده باشد و از آن‌سو با توجه به دستاوردها، فیدبک‌ها و نتایج، برای آینده برنامه‌ریزی کنیم. همین رویکرد باعث شده تا 3سوله (پایگاه) مدیریت بحران با رعایت پروتکل‌ها خارج از محدوده شهری را به نقاهتگاه بیماران کرونایی اختصاص دهیم. یکی از نکات مطرح‌شده درباره سوله‌ها این است که این مکان‌ها برای درمان بیماران به کرونا نیستند و اساسا امکانات درمان پیشرفته‌ای ندارند؛ بلکه برای طی کردن دوران نقاهت و استراحت بیماران مبتلا به کرونا اختصاص داده شده‌اند تا برخی از بیماران با تشخیص پزشک بتوانند در این سوله‌ها ادامه روند بهبودی خود را طی کنند. این درصورتی است که دست‌کم متخصصان سازمان مدیریت بحران می‌توانند در اوج‌گیری دوباره کرونا به میدان آمده و از نظر ارائه نظرات کارشناسی و راهکار، مؤثر واقع شوند. در عین حال ما در این خصوص تابع تصمیمات ستادملی مقابله با کرونا هستیم، ولی نباید از یاد برد که مقابله با کرونا، نیازمند افزایش تاب‌آوری شهری است؛ به‌گونه‌ای که از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد و با آموزش شهروندی، مدیریت بحران دقیق و اجرای مو به موی نکات لازم، میزان تاب‌آوری شهروندان را نیز بالا برد.
همچنین نکته بسیار بااهمیت دیگر این است که تشابه وضعیت به‌وجودآمده در جوامع جهان بیش از پیش نشان می‌دهد به‌دلیل توسعه ارتباطات در ابعاد مختلف زندگی بشر، ماهیت بحران‌های مدرن فراتر از مرزهای جغرافیایی است، بنابراین برای مهار ویروس کرونا و مقابله مؤثر با آن نیازمند همکاری بین کشورها هستیم. مکانیسم‌های به اشتراک‌گذاری دانش در مورد پروتکل‌های غربالگری و درمان می‌تواند به‌خصوص در کشورهایی که دارای سیستم‌های بهداشتی تحت فشار هستند کمک‌کننده باشد. کشورهایی که آغاز‌کننده و پیشرو در مقابله با همه‌گیری بودند می‌توانند درس‌های مهمی ارائه دهند و بهترین شیوه‌ها را به اشتراک بگذارند، اما پشتیبانی مالی نیز مورد نیاز خواهد بود.
مروری بر اقداماتی که انجام شده و ادامه دارد
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از ابتدای اعلام شیوع بیماری کووید-19 در تهران اقدامات لازم برای تصمیم‌گیری درست در زمینه مقابله با این بیماری را آغاز کرد.
قدم اول با انتخاب ریاست این سازمان از سوی شهردار به‌عنوان دبیر ستاد مقابله با کرونای شهرداری و جانشین رئیس ستاد برداشته شد. پس از آن با تشکیل جلسات هماهنگی با سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری و برخی سازمان‌های بیرون از شهرداری 5کارگروه بهداشت محیط و دفع پسماند، تأمین و توزیع اقلام و ارزاق عمومی، آموزش، فرهنگسازی و مشارکت مردمی، اطلاع‌رسانی و بودجه و پشتیبانی و منابع انسانی تقریبا همه واحدهای مربوطه در شهرداری را ذیل این کارگروه‌ها جمع کرده و تلاش برای مقابله با شیوع بیماری آغاز شد.
در ادامه، همین ساختار در سطح تمامی مناطق 22گانه شهرداری نیز زیرنظر شهردار منطقه تشکیل شد تا کار به شکلی جدی در تمامی محلات شهر تهران پیگیری شود.
از آن تاریخ تاکنون همه کارگروه‌ها نسبت به انجام اقدامات لازم در حوزه کاری خود متعهد بوده و گزارش اقدامات آنها به‌صورت مستمر به ستاد مقابله با کرونای شهرداری ارسال می‌شود و از آن طریق در اختیار دفتر شهردار تهران قرار می‌گیرد.
ضدعفونی مستمر المان‌های شهری در شهر اعم از وسایل حمل‌ونقل عمومی، میادین میوه و تره‌بار، پایانه‌ها، بوستان‌ها و تمامی مراکز مرتبط با شهروندان، حذف تفکیک پسماند خشک و تر و افزودن تعداد دفعات تخلیه زباله عادی و بیمارستانی از شهر، انتقال، تغسیل و تدفین بموقع متوفیان، اطلاع‌رسانی وسیع از طریق بیلبوردها، رسانه‌های مجازی، صداوسیما و تمامی امکانات موجود در شهروند، میادین، وسایل حمل‌ونقل عمومی و...، انجام شده و همچنان در حال انجام است. افزون بر اینها، مشارکت وسیع در طرح غربالگری بیماران، در اختیار قراردادن 8پایگاه مدیریت بحران برای تجهیز به‌منظور گذراندن دوره نقاهت بیماران، تهیه و تأمین بموقع تمامی مایحتاج مورد نیاز مردم در فروشگاه‌های شهروند و میادین میوه و تره‌بار برای جلوگیری از احساس کمبود و گرانی، تکمیل و به‌روز‌رسانی زیرساخت فروش غیرحضوری شهروند و میادین، مشارکت در تهیه بیش از 47دستورالعمل بهداشتی ویژه مراکز مختلف، برقراری امکان دورکاری، پایش مستمر از طریق تب‌سنجی و کنترل افراد در هنگام ورود به ادارات، مشارکت و همکاری مستمر و تنگاتنگ با ستاد ملی و استانی مقابله با کرونا، مدیریت ازدحام‌ها از طریق تعطیلی مراکز پرجمعیت و ورزشگاه‌ها، ساماندهی سامانسراها و گرمخانه‌ها، جذب داوطلبان متخصص مشاوره و روانشناسی، اهدای کمک به بیمارستان‌ها، اجرای چندمرحله نظرسنجی از مردم که در تصمیم‌سازی مسئولان تأثیرگذار بود، اجرای چند کنسرت آنلاین و نیز سوگ از این طریق، پایش وضعیت جغرافیایی بیماری در شهر و... بخشی از اقداماتی است که در قالب تشکیل این کارگروه‌ها نیز انجام شده و در حال انجام است.
از سوی دیگر مجموعه‌ای از اقدامات برای پایش و پشتیبانی فعالیت‌های مورد نظر در شهرداری صورت گرفت که عمدتا در زمینه تأمین بودجه، پشتیبانی تهیه اقلام ضدعفونی و بهداشتی، آموزش کارکنان، نظارت بر فعالیت‌ها، پایش کارکنان و رسیدگی به کارکنان بیمار و خانواده‌هایشان، فراهم‌کردن امکان برگزاری جلسات غیرحضوری و پشتیبانی انتظامی از فعالیت‌ها از طریق یگان حفاظت بوده است.
هم‌اکنون نیز اکثر فعالیت‌های فوق به‌صورت مستمر و جاری در حال انجام است و همانگونه که شهردار تهران اعلام کرد شهرداری تهران با تمام توان آمادگی اجرای هر یک از مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا را دارد و در این تصمیم کاملا جدی عمل می‌کند. تصمیم‌گیری‌های صورت‌گرفته بخشی از اقدامات گسترده‌ای است که در کنار تلاش‌های سیستم بهداشتی کشور، از سوی مدیریت شهری انجام گرفته و در حال انجام است تا شهر و شهروندان ساکن در آن با گذر از این مرحله دشوار، بتوانند شاهد بازگشت دوباره به چرخه زندگی عادی باشند؛ موضوعی که همچنان به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین اولویت‌های مدیریت بحران مدنظر قرار گرفته و با کلیدواژه افزایش تاب‌آوری شهر درباره آن بارها صحبت شده است. این تلاش‌ها فراتر از ابعاد فنی آن، نشان‌دهنده جدیت مدیریت شهری در توجه به عناصری چون همبستگی ملی و مسئولیت اجتماعی است که به‌عنوان 2شاخص کلیدی در زندگی شهری واجد اهمیت بوده و در قالب شعار «تهران، شهری برای همه» در تصمیم‌گیری‌ها مدنظر قرار می‌گیرد.
