دریچه
ماهیگیران سنتی و کشتی‌های چینی
اسماعیل کهرم؛ بوم‌شناس
«کت استیونس»، نوازنده و خواننده مشهور انگلیسی که بعد از تشرف به دین اسلام نام «یوسف اسلام» را برای خود برگزید، سخنگوی جامعه مسلمان انگلیس شد و الحق سخنگوی مناسبی برای مسلمانان اروپا شد. او اغلب اشعار آهنگ‌های خود را خود می‌سراید و آنها را با ارکستر خود اجرا می‌کند. یکی از معروف‌ترین این ترانه‌ها که با اقبال مخاطبان در انگلستان و اروپا مواجه شد، ترانه «کشتی‌های طویل‌تر» بود که حتی امروز هم پس از سال‌ها که از پیدایش و انتشار آن می‌گذرد در تمامی کشورهای اروپایی شنوندگان را جذب کرده است. مطلع این ترانه سخن از آن دارد که کشتی‌های طویل‌تر در راهند که ما را تسخیر کنند.
«کشتی‌های طویل‌تر در راهند که ما را تسخیر کنند
به ساحل بیایید و متحد شوید
قبل از آنکه کلید‌هایمان را از درب منزل‌مان بربایند.»
شاید یکی از دلایل محبوبیت این ترانه آن است که اغلب کشورهای اروپایی کشورهای ساحلی هستند که در قدیم‌الایام توسط کشورهای قدر دریایی مانند اسپانیا مورد تهاجم قرار گرفته‌اند و به گفته یوسف اسلام، کشتی بزرگ نمایانگر هجوم، قتل‌عام، تسخیر یک کشور ساحلی، نفوذ در آب و خاک، ثروت و به‌خصوص فرهنگ و ساختار اعتقادی کشورهای ساحلی تسخیر شده است. وقتی یوسف این آهنگ بسیار محزون را اجرا می‌کرد اشک خود او، سرازیر شد. او در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «در کشورهای ساحلی، مانند انگلستان یا استرالیا، ترس از هجوم بیگانگان از راه‌های آبی نهادینه شده است و بدترین کابوس این ملت‌ها پیوسته ورود دول متخاصم از راه آب بوده است. کمااینکه ژولیوس سزار، فرمانده مقتدر امپراتوری روم، بعد از حمله و فتح کشور انگلستان، حدود 1400 سال قبل از میلاد، برای حقیر نشان دادن انگلیس، گفت: «آمدم، دیدم، تسخیر کردم.»
«Vini , Vidi , Vichi.»
***
چندی قبل آقای ظریف در مصاحبه تلویزیونی با آقای رشید‌پور، مجری تلویزیون گفتند: «ما خلیج فارس را به چینی‌ها اجاره نداده‌ایم، به آنها جواز صید داده‌ایم.» اولاً بنده تفاوت اینها را نمی‌دانم. حقیقت آن است که ما به قایق‌های چینی اجازه داده‌ایم که قایق‌های طویل خود را به خلیج‌فارس بیاورند و صید کنند. این کشتی‌ها با تجهیزات جهنمی خود به رقابت با ماهیگیران محلی می‌پردازند که با قایق‌های فرسوده خود خرج سفره‌های محقر خود را تامین می‌کنند. در گوشه‌ای از کنارک پیرمردی با لباس بلوچی سالیک می‌کشید. سالیک توری است که به شکل دایره بافته می‌شود، با قطر حدود 4-3 متر. لبه‌های این تور وزنههای سربی وصل شده. آن‌را به طریق زیبای مسطحی پرتاب می‌کنند. تور به صورت یک دایره مسطح روی آب پخش می‌شود و سپس وزنههای لبه، تور را به پایین می‌کشند و تور جمع می‌شود و سپس آن را می‌کشند. برحسب شانس ممکن است چند ماهی کوچک در این دایره به دام بیفتد و خیلی به ندرت ماهی بزرگتری نیز صید می‌شود. پیرمرد گفت: «برای امروز کافی است. خدا برکت.» نگاه کرد. 8 ماهی انگشتی گرفته بود و آن را به خانه می‌برد. در راه به من گفت: «می‌دونی، سفره بدون ماهی سفره نیست.»
کشتی‌های چینی را با قایق ماهیگیران وطنی مقایسه کردم، کشتی‌های چینی دارای یک سیستم رادار هستند که تجمع ماهی‌ها را در عمق آب مشخص می‌کند. سپس یک تور به ضخامت 5سانتیمتر به پایین فرستاده می‌شود. به ماهی‌ها که می‌رسد، تور باز می‌شود و همه ماهی‌ها را در خود جای می‌دهد و به روی عرشه می‌آورد. این شیوه ماهیگیری را با شیوه سالیک صیادان بومی مقایسه کنید.
سیستم جهنمی دیگر تور «ترول» است. این تور کف دریا قرار می‌گیرد و به‌وسیله کشتی کشیده می‌شود و آنچه در کف دریاست داخل این تورها جمع می‌شود. حتی جانداران غیرقابل مصرف و مرجان‌ها از جای خود کنده و تبدیل به زباله می‌شوند. سپسس ترال صید خود را به عرشه می‌آورد. در مجموع حدود 20درصد از محتویات تورها قابل استفاده است. بسیاری از موجودات مفید مانند کوسه‌ها، گاو دریایی و لاک‌پشت‌ها در این تورها گرفتار می‌شوند و در اثر فشاری که در ته تور به آنها وارد می‌شود، کشته و به دریا ریخته می‌شوند. ردی از لاشه جانوران در پس این کشتی‌ها روی آب می‌ماند.
می‌گویند این تورها تا حدود 200متری عمق آب را می‌کاوند که ماهیگیران محلی به آنها دسترسی ندارند. اینها نمی‌دانند که حیات در خشکی و دریا به صورت زنجیره‌ای از گیاهان و جانوران است که همگی متصل به یکدیگرند. اگر در کف آب موجودات کف‌زی مانند بنتوزها، سرخاب‌ها،کشتی چسبک‌ها، مارهای آبی، حلزون‌ها و صدف‌ها نباشند، روی آب هم حیات وجود ندارد و ماهیان دیگر نصیب 400هزار ماهیگیر محلی نمی‌شوند تا سفره محقرانه خود را زینت دهند. شیلات مدعی است که روی کشتی‌ها یک ناظر از طرف شیلات مسائل را تحت نظر دارد. ولی حقوق این ناظر از طرف کشتی چینی پرداخت می‌شود!! حالا به نظر شما آیا چاقو دسته خود را می‌برد؟
