صاحبخانه‌های بی‌سند

پرنیان سلطانی | خبرنگار

منطقه 2


داشتن سند اصلی‌ترین و بدیهی‌ترین حق هر صاحبخانه‌ای است. جدا از مزایایی که سند برای صاحبخانه به همراه دارد این برگه‌های مالکیتی خیال صاحب ملک را از بابت خانه‌اش هم راحت‌تر می‌کند. اما در همین شهر و در حاشیه شمالی پایتخت، هزاران خانواده از این حق مسلم خود محروم‌اند و سال‌هاست در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که جواز پایان‌کار و در نتیجه سند مالکیت ندارند.

خانه‌هایی که از سال‌ها پیش در قالب تعاونی‌های مختلف ساخته شده و از آنجا که سازندگان این شهرک‌ها و مجتمع‌های مسکونی نسبت به تأمین سرانه‌های خدماتی، درمانی، فرهنگی و... اقدام نکرده‌اند، نتوانسته‌اند از شهرداری جواز پایان‌کار بگیرند. در حاشیه شمال غرب تهران و بالاتر از محدوده سعادت‌آباد، 5 شهرک با نام‌های آتی‌ساز، بوعلی، بام تهران، پاسارگاد و تأمین اجتماعی وجود دارد که سند نداشتن 10 هزار و 77 خانوار ساکن در این شهرک‌ها و مشکلات صاحب‌خانه‌های بدون سند این بخش از شهر موضوع گزارش ماست.  


شهرک آتی‌ساز، با امکانات اما بدون سند

علاوه بر مردم حاشیه شمالی پایتخت، احتمالاً بسیاری از تهرانی‌ها در گذر از بزرگراه شهید چمران، چشم‌شان به برج‌های مسکونی مدرن و چشمنواز ساخته شده در کنار هتل اوین افتاده است؛ برج‌هایی که از سال 1355 توسط شرکت انبوه‌سازی آتی‌ساز و در زمینی به مساحت 15هزار و 500‌مترمربع ساخته شده و حالا 2هزار و 270 خانواده را در خود جای داده‌اند. در این شهرک همه نوع امکاناتی از جمله فروشگاه، بانک، تره‌بار، رستوران، استخر، فضای سبز، محل بازی کودکان، فضای آموزشی و سیستم شوتینگ زباله دیده شده است، اما این شهرک یک مشکل بزرگ دارد و آن هم نداشتن سند تفکیکی برای واحدهای مسکونی‌اش است.

موضوعی که «محمدحسن حائری» یکی از ساکنان شهرک آتی‌ساز هم آن را تأیید می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر خرید و فروش واحدهای مسکونی این شهرک توسط شرکت آتی‌ساز انجام می‌شود و قراردادها معمولاً غیررسمی هستند، به همین دلیل ارزش ملک در این شهرک پایین آمده است.»


بوعلی، شهرک هزار و یک مشکل 

یکی دیگر از شهرک‌های مشکل‌دار شمال غرب پایتخت، شهرک بوعلی است؛ شهرکی که سال 1374 با کمک خانه سینما بنا شد و در همان فاز نخست 197 واحد آن به هنرمندان سینما، تئاتر و تلویزیون واگذار شد و این شهرک 200 هزار‌مترمربعی به نام شهرک هنرمندان هم شناخته می‌شود. شهرک بوعلی دارای 6 فاز و با 45 بلوک مسکونی، هزار و 980 خانوار را در خود جای داده است. اما جز بخش‌هایی از فاز 6، سایر واحدهای مسکونی شهرک بوعلی سند ندارد. 

«روح‌الله شهنازی» یکی از ساکنان این شهرک که از سوی اهالی بوعلی مسئول پیگیری سند واحدهای مسکونی است در این‌باره می‌گوید: «نخستین و مهم‌ترین مشکل ما این است که با وجود واگذاری زمین بایر شهرک از سوی سازمان مسکن و شهرسازی به شهرداری تهران، این زمین اکنون جزو اراضی ملی دسته‌بندی شده است! به همین دلیل ابتدا باید زمین شهرک از اراضی ملی به نام سازمان مسکن و شهرسازی و در گام بعد به نام شهرداری سند بخورد. مشکل دوم هم عمل نکردن به دستورالعمل آتش‌نشانی از سوی سازنده شهرک است. ظاهراً برای دستیابی به این دستورالعمل و در نتیجه دریافت جواز پایان‌کار نیاز به نصب ژنراتور، افزایش مخزن آب ساختمان‌ها و... در داخل شهرک داریم.»


بام تهران، شهرک تعاونی‌های 1+7 

«بام تهران» نام یکی دیگر از شهرک‌های بدون سند منطقه 2 است که در محله فراز و شمال بزرگراه یادگار امام(ره) قرار دارد. این شهرک از سال 1371 با حمایت 7 تعاونی خلبانان شکاری، کارکنان اداره دارایی، اعضای لشکر 21 حمزه، معلمان و مدیران آموزش و پرورش، بازنشستگان سازمان قضایی نیروهای مسلح، کارمندان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و ستاد آزادگان شکل گرفت و به تازگی نیز یک تعاونی دیگر با نام «علوم پزشکی» به این 7 تعاونی اضافه شده تا امروز این شهرک با 3 هزار و 990 واحد مسکونی، بزرگ‌ترین شهرک شمال غرب تهران نام بگیرد.

اما اینکه چرا شهرک بام تهران سند ندارد، سؤالی است که از «علی‌اکبرزیبایی» یکی از ساکنان شهرک می‌پرسیم و این جواب را می‌شنویم: «بر اساس قانون شهرسازی، در ساخت شهرک علاوه بر ساخت واحدهای مسکونی، باید سرانه‌های فرهنگی، ورزشی، درمانی، فضای سبز و... هم دیده شود تا در نهایت شهرک گواهی پایان‌کار بگیرد. اما سازندگان این شهرک هیچ سرانه‌ای نساخته‌اند و به همین دلیل علاوه بر اینکه امروز همه ما ساکنان بام تهران برای رفع کوچک‌ترین نیازهایمان ناگزیر به ترک شهرک هستیم، در ضمن، هیچ‌کدام هم سند نداریم.»


اختلافات داخلی شهرک پاسارگاد

محله پرواز، شمال بزرگراه یادگار امام(ره) نشانی یکی دیگر از شهرک‌های بدون سند منطقه 2 پایتخت است؛ شهرک پاسارگاد که در سال 1371 با حمایت تعاونی مسکن نهاجا برای خانواده شهدا، جانبازان، آزادگان و ایثارگران نیروی هوایی ارتش ساخته شد 12 سال بعد از آن هزار و 160 خانوار در 58 بلوک این شهرک ساکن شدند. اگرچه این شهرک هم مانند 4 شهرک دیگر منطقه 2 فاقد سند تفکیکی است، اما دلیل آن بیش از هر موضوع دیگری به اختلاف بین سازنده شهرک و مالکان فعلی آن برمی‌گردد.

«مظفر مومیوند» بازنشسته نیروی هوایی و از ساکنان قدیمی این شهرک در این‌باره می‌گوید: «با وجود اینکه در زمان عضوگیری تعاونی اعلام شده بود که واحدهای مسکونی بر اساس امتیازبندی در اختیار اعضا قرار می‌گیرد، اما تعدادکمی از اعضا که به آنها خانه نرسیده این موضوع را نپذیرفته‌اند و قصد دارند در زمین‌های فروخته شده به ما که قرار است در آنها امکانات خدماتی مانند مدرسه، درمانگاه، فضای سبز و مجتمع‌های فرهنگی و ورزشی ساخته شود، برای خودشان خانه بسازند!‌»

از این ساکن شهرک پاسارگاد می‌پرسیم چاره چیست که پاسخ می‌دهد: «مسئولان شهری می‌گویند خودمان باید اختلافات‌مان را حل کنیم و بعد از آن برای دریافت جواز پایان‌کار و سند تفکیکی اقدام کنیم. در حالی که به نظر می‌رسد خودمان قادر به رفع این اختلافات نیستیم و بهتر است در این زمینه شهرداری یا وزارت تعاون دخالت و بر اساس قانون تکلیف را روشن کنند.»


تأمین اجتماعی، شهرکی روی تپه

اگر از محدوده کوهسار عبور کرده باشید، حتماً شهرک روی تپه را که به‌صورت پلکانی ساخته شده است دیده‌اید. این شهرک متعلق به سازمان تأمین اجتماعی است و تعاونی این سازمان در ابتدای دهه 60 برای رفاه حال کارمندان خود تصمیم به ساخت این شهرک 540 واحدی گرفته است. «صمدالله فیروزی» از قدیمی‌های شهرک تأمین اجتماعی درباره ویژگی منحصربه‌فرد این شهرک می‌گوید: «برخی آپارتمان‌های تأمین اجتماعی به‌صورت پلکانی ساخته شده‌اند؛ به‌صورتی که سقف یک آپارتمان، حیاط آپارتمان دیگر است.»

فیروزی در پاسخ به این سؤال که چرا خانه‌های شهرک تأمین اجتماعی سند ندارد می‌گوید: «این شهرک فقط یک سند مادر دارد و اگر بخواهیم خانه‌هایمان سنددار شود، ابتدا باید پایان‌کار کلی برای شهرک بگیریم، بعد برای هر بلوک پایان‌کار مجزا گرفته شود و در نهایت برای هر ساختمان و واحد مسکونی پایان‌کار دریافت کنیم. روند پیچیده این کار و تأمین نشدن فضاهای عمومی از جمله سرانه‌های رفاهی، خدماتی، درمانی، فرهنگی و... باعث شده تا این شهرک منطقه هم در زمره شهرک‌های بدون سند دسته‌بندی شود.»


از سند دادن به شهرک‌ها استقبال می‌کنیم

از آنجا که این 5 شهرک بدون سند در محدوده نواحی یک و 9 شهرداری منطقه 2 قرار دارند، سراغی از شهرداران این نواحی گرفتیم تا برایمان بگویند سرانجام چه بر سر شهرک‌های مشکل‌دار حاشیه شمالی تهران می‌آید و 10 هزار و 77 ساکن این مجتمع‌های مسکونی با احراز چه شرایطی صاحب سند مالکیت می‌شوند؟ 

«سیروس عزیزی» شهردار ناحیه یک این منطقه درباره وضعیت فعلی شهرک آتی‌ساز می‌گوید: «مالکیت زمین شهرک با شرکت آتی‌ساز است، اما هنوز هیچ عزم جدی‌ای از سوی اعضای هیئت‌مدیره این مجتمع بزرگ محله سعادت‌آباد برای گرفتن سند تفکیکی دیده نشده است. این در حالی است که ما نه تنها مشکلی برای ارائه سند به این شهرک مسکونی نداریم، بلکه از این کار استقبال هم می‌کنیم. چراکه در حال حاضر فیش‌های عوارض نوسازی، پسماند و... به‌صورت تجمیعی صادر می‌شوند و از آنجایی که سهم هر واحد در این فیش‌ها مشخص نیست، مالکان نسبت به پرداخت این مطالبات شهری اقدام نمی‌کنند. در صورتی که اگر اعضای هیئت امنای این شهرک برای دریافت گواهی پایان‌کار خود و متعاقب آن سند تفکیکی اقدام کنند، برای هر واحد مسکونی به‌صورت مجزا فیش عوارض صادر خواهد شد. به این‌ترتیب هم مالکان به سندهایشان می‌رسند و هم شهرداری منطقه راحت‌تر می‌تواند مطالبات خود را در این زمینه وصول کند.»

«محمد ابراهیمی» شهردار ناحیه 9 هم با اشاره به چگونگی سنددار شدن شهرک‌های بوعلی، بام‌تهران، پاسارگاد و تأمین اجتماعی می‌گوید: «تمام این شهرک‌ها دارای یک سند مادر هستند و در حال حاضر با نگاه شهرسازی، هر یک از آنها یک بلوک شهری در نظر گرفته می‌شوند. اعضای هیئت‌مدیره این شهرک‌ها باید نقشه‌های تفکیکی بلوک‌ها و ساختمان‌های خود را تحویل اداره درآمد و شهرسازی بدهند و در عین حال نسبت به تأمین سرانه‌های خدماتی، فرهنگی و درمانی جانمایی شده در نقشه‌های اولیه شهرک‌هایشان اقدام کنند تا به این‌ترتیب بتوانیم برای آنها گواهی عدم خلاف، جواز پایان‌کار و در ادامه سند تفکیکی صادر کنیم.»