حذف فیلتر دوده به شماره افتادن نفس شهرها

سید محمد فخار _ خبرنگار

در روزی که معاون اول رئیس‌جمهور آب پاکی را روی دست خودروسازان ریخت و آنها را مجاب به استفاده از فیلتر دوده برای کاهش آلودگی دیزلی‌ها کرد، یک مسئول شهری، الزام نصب این فیلترها را کار دلالان دانست.
اصل استفاده از فیلتر دوده برای کاهش آلایندگی دیزلی‌ها در جهان جزو اصول بدیهی خودروسازی است، اما در کشور ما هنوز برای بهره‌گیری از آن اما و اگر می‌آورند. ماجرا آنقدر ساده است که می‌شود برای همه توضیحش داد. خودروهای سواری بنزین‌سوز برای کاهش آلودگی هوا باید کاتالیست داشته باشند، اما خودروهای گازوییلی با آن شدت دود و آلایندگی باید آزادانه، روزگار هوا را سیاه کنند. فیلتر دوده آمده تا جلوی کامیون‌ها و اتوبوس‌ها را بگیرد.
دیروز معاون اول رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه اصل بر استفاده از فیلتر دوده در خودروهای دیزلی است، از رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست خواست تا در جلسه‌ای با حضور مسئولان ذیربط این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. «اسحاق جهانگیری» در پاسخ به نامه عیسی کلانتری، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص درخواست شرکت ایران‌خودرو دیزل مبنی بر حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق (DPF) در خودروهای دیزلی به‌دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ظالمانه، تصریح کرد: اصل بر استفاده از فیلتر دوده است، ولی نسبت به محدودیت‌های ناشی از تحریم هم نباید بی‌تفاوت بود، در نامه اینجانب هم تأکید بر بررسی بوده‌است، لطفا جلسه‌ای با حضور مسئولان ذیربط بگذارید، مطالب آنها را بشنوید و نتیجه را اعلام کنید.
پیش از این، مدیرعامل شرکت ایران‌خودرودیزل طی نامه‌ای از معاون اول رئیس‌جمهوری درخواست حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق(DPF) روی خودروهای دیزلی را تا زمان رفع تحریم‌های ظالمانه کرده بود که موضوع از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری برای بررسی به وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط‌زیست ارجاع شده بود.

دلالان فیلتر دوده
همزمان با پاسخ معاون رئیس‌جمهور، دیروز محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران اعلام کرد: مدتی پیش برخی دلالان به شهرداری نفوذ کرده و اصرار داشتند فیلترهای دوده در اتوبوس‌ها نصب‌ شود.
3سال است این فیلترها روی 50اتوبوس تهران نصب شده‌اند و اتوبوس‌های مذکور مدت‌هاست در حال کار و تردد هستند اما علیخانی اظهار کرد که رانندگان این 50اتوبوس متوجه شده‌اند راندمان موتور اتوبوس‌هایشان کاهش پیدا کرده، بنابراین آنها را از اتوبوس‌ها باز کرده‌اند، ما نیز  مخالف نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها بودیم و معتقدیم این مسئله تنها سبب هدررفت منابع می‌شود! 
در عین حال پیگیری‌های همشهری نشان می‌دهد به‌زودی 50فیلتر دوده به کشور وارد خواهد شد تا برای اتوبوس‌های تهران استفاده شود. پیمان سنندجی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در این‌باره گفت: پروژه اولیه نصب فیلتر دوده با راندمان 98درصد نتایج مطلوبی داشته و مورد موافقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بوده لذا در همین راستا ورود 100فیلتر دوده جدید برای نصب روی اتوبوس‌های دوکابین در دستور کار قرار گرفته است.

آمار جهانی فیلتر دوده
تجربه جهانی نصب فیلتر دوده، کاهش حیرت‌انگیز انتشار گازهای آلاینده را در پی داشته است. آمار اندازه‌گیری آلودگی وسایل نقلیه سنگین در آمریکا، اروپا، کانادا، ژاپن، کره‌جنوبی و ترکیه کاهش فراوانی را نشان می‌دهد؛ به‌طوری که انتشار ذرات معلق (PM2.5) از 210هزار تن در سال2010 میلادی به 8هزار تن در سال2015 کاهش یافت. با چنین شرایطی، انتظار می‌رود نصب فیلتر دوده تا سال2025 در کشورهای جهان سوم نیز به پایان برسد. از طرفی آمار ارائه‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد نسبت فایده به هزینه نصب فیلتر دوده حداقل 11برابر است و ظرف مدت کوتاهی این هزینه با کاهش هزینه‌های درمان جبران می‌شود. 

   یادآوری یک رویداد

24آذر 1395بود که دانشگاه صنعتی‌شریف میزبان ده‌ها چهره بین‌المللی شد تا به میزبانی شهرداری تهران از ضرورت استفاده از فیلتر دوده در شهری مثل تهران بگویند. در رویداد «تهران شهر بدون دوده» از اثرات مخرب 120هزار وسیله نقلیه دیزلی تهران گفته شد که به‌راحتی و درصورت ادامه تردد، هوای شهر را به دوده و کربن سیاهی مهمان می‌کنند که ثابت شده عامل بزرگی برای سرطان و مرگ ناگهانی هستند. نتیجه این رویداد با ده‌ها مقاله این بود که باید به هر ترتیب با فیلتر دوده و گازوییل استاندارد از خفگی تهرانی‌ها و سایر شهروندان شهرهای بزرگ جلوگیری کرد. همان روزها بود که مصوبه مهم هیأت دولت برای الزام نصب فیلتر دوده ابلاغ شد. فیلتر تله ذرات (DPF) تکنولوژی و کارایی بالایی در کاهش ذرات معلق داشته و نصب آن روی خودروهای دیزلی اجباری است و درصورت استفاده از فیلتر مناسب، این روش تا 99درصد راندمان دارد. حال با چنین نتایجی که برای هر شهروند عادی در دسترس است، اینکه چگونه برخی این راه‌حل جهانی را حاصل یک دلالی می‌دانند، مشخص نیست.