تهران خاکستری یا تهران رنگی؟

علی نوذرپور/ شهردار منطقه 22

در جلسه اخیر شهردار محترم تهران با معاونین و شهرداران مناطق؛ به تهران خاکستری یا تهران رنگی اشاره و از مدیران خواسته شد برای آراستگی عمومی شهر، تنوع و سرزندگی فضاهای شهری و شادی و نشاط شهروندان به رنگ توجه شود و به ابعاد فیزیکی آن یعنی ظاهر رنگ و ویژگی‌های آن و ابعاد فرافیزیکی آن؛ یعنی به تأثیر روانی و درمانی رنگ اشاره شد.
و اینکه با توجه به تجربیات شهرهای مختلف دنیا، این سؤال اساسی مطرح شد که تهران را خاکستری می‌خواهیم یا رنگی؟! مسئله‌ای اساسی پیش روی مدیران شهری که باید برای آن جوابی درخور پیدا کرد. برای پاسخ درست به این سؤال اساسی شهردار تهران، ابتدا تأثیر رنگ را در حیات شهری بررسی می‌کنیم.
تصور دنیایی بدون رنگ به تنهایی برای تأکید بر نقش رنگ در زندگی انسان کافی است. رنگ‌ها به‌عنوان یکی از عناصر مؤثر در هویت بخشی به فضاها و خاطره‌انگیزی محیط‌های شهری مطرح هستند. مطالعات نشان می‌دهد که تأثیر رنگ بر ادراک شهر از چند منظر مورد تأکید است:

زمان و حرکت
 به این معنی که تغییر تدریجی مناظر شهری در بازه‌های زمانی بر چگونگی و نحوه این ادراک مؤثر است؛ علاوه بر آن، میزان و کیفیت تأثیرپذیری از منظر شهری به نوع حرکت سواره و پیاده وابسته است. در واقع استفاده از رنگ در شهر به‌منظور ایجاد حس وحدت در عین وجود تنوع، نیاز هر فضا یا شهر است.

خوانایی و هویت
حفظ خوانایی و هویت در یکایک فضاهای شهری، یکی از اهدافی است که مستقل از نوع فضا یا محل شهر باید مورد توجه قرار گیرد درحالی‌که اکنون اغتشاش و ازهم‌گسیختگی جای آن را گرفته است. استفاده از نقشه رنگی می‌تواند به تقویت حس وحدت، حس مکان و در نهایت هویت‌بخشی فضا کمک کند.

تنوع و سرزندگی
رنگ به کاهش خستگی و برانگیختن چشم کمک می‌کند. رنگ‌ها زمینه متنوعی از تضادها را در ساعات مختلف روز پدید آورده و در هر ساعت سایه- روشن‌های جدید را به‌وجود می‌آورند. این سایه روشن‌ها در سرزنده یا متنوع کردن فضاها مؤثرند. فقدان تنوع و سرزندگی مانع از حضور افراد در فضاها و مشارکت مدنی می‌شود.
 با توجه به محورهای برشمرده، تهیه طرح جامع رنگی شهر، اساسی‌ترین اقدامی است که می‌تواند به مدیریت صحیح رنگ در شهر کمک کند. تهیه طرح جامع رنگ محیط، فرایندی است که در آن رنگ، مؤلفه‌ها و عناصر طبیعی و مصنوعی محیط، جمع‌آوری و طبقه‌بندی ‌شده و بر این اساس مدیریت رنگ در شهر نیز تعیین می‌شود.
برای تهیه طرح جامع رنگی؛ فعالیت‌ها و اقدامات ذیل‌باید صورت پذیرد؛
- تجزیه و تحلیل رنگ‌های اصلی محل (گیاهان، خاک، طبیعت و مانند اینها)
- تعیین رابطه کمی و کیفی رنگ در عناصر مختلف معماری و شهرسازی (مشتمل بر جمع‌آوری طیف رنگی به‌کار رفته در هر یک از اجزا)
- عناصر تشکیل‌دهنده بناها و محیط شهری ازجمله نما، درب، پنجره و مبلمان شهری و گروه‌بندی آنها و ارائه پیشنهاد برای پالت رنگی هر محله که مشتمل است بر 2 بخش: رنگ‌های هماهنگ و دارای هارمونی با رنگ‌های متضاد و در مرحله آخر ارائه جدول طیف رنگی که وفادارانه کیفیت‌های دقیق رنگی هر محل را معرفی می‌کند که با استفاده از آنها در عناصر سازنده فضای شهری می‌توان به ترکیبات مختلف دست یافت.
و نهایت اینکه در انتخاب رنگ‌ها باید به هویت شهر، سلایق و فرهنگ جامعه توجه شود. انجام این مهم براساس مأموریت‌های تعریف شده بر عهده سازمان زیباسازی شهرداری تهران است که با توجه به سخنان شهردار محترم در جلسه اخیر شهرداران مناطق و معاونین شهردار می‌تواند در دستور کار سازمان یادشده قرار گیرد.