پایان حزب الدعوه در عراق جدید

«خاتم الحکومه لم تعد بید حزب الدعوه»؛ این جمله‌ای است که طی روزهای اخیر در محافل سیاسی بغداد و نجف به گوش می‌رسد و معنایش این است؛ «حلقه دولت دیگر در دستان حزب الدعوه نیست». درحالی‌که تا پیش از این، طی 12سال گذشته دولت‌های عراق از طریق توافق نانوشته ایران و آمریکا بر سر کار می‌آمدند، این‌بار و برای تشکیل چهارمین دولت بعد از سقوط دیکتاتوری صدام، کار تشکیل کابینه در سایه افزایش تنش‌های تهران و واشنگتن گره خورده است؛ تنش‌هایی که به‌نظر می‌رسد راه را برای تولد عراق جدید همواره کرده است.

ویژگی‌های این عراق جدید چیست؟ هنوز کسی برای این سؤال پاسخ روشنی در اختیار ندارد، اگرچه از همین حالا می‌توان با قطعیت گفت بغداد در مسیر استقلال بیشتر نسبت به دوقطب ایران و آمریکا حرکت کرده است. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد نخستین قربانی عراق جدید، حزب الدعوه خواهد بود؛ حزبی که طی 12سال گذشته قدرت اجرایی عراق را به‌طور مطلق در اختیار داشته و به‌عبارت دیگر، مسئول وضعیت فعلی این کشور به‌حساب می‌آید؛ وضعیتی که به‌نظر می‌رسد از دید مردم عراق به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست.

به این ترتیب، دوطیف حزب الدعوه که حتی تا یک هفته پیش، میدان‌دار رقابت‌های پساانتخاباتی برای انتخاب نخست‌وزیر و تشکیل کابینه بودند، بعد از تشدید ناامنی‌های بصره به‌تدریج به حاشیه رفته و میدان را به جریان‌هایی دادند که در انتخابات پارلمانی موفق به جلب نظر مردم شده بودند؛ ائتلاف‌های سائرون و فتح به ریاست مقتدی صدر و هادی عامری.


مذاکرات صدر با حشد شعبی
در حالی ‌که تا پیش از این و در سایه دوقطبی شدید میان مالکی-عامری و صدر-عبادی برای تشکیل فراکسیون اکثریت در پارلمان، تصمیم کردها برای سرنوشت 4سال آینده عراق تعیین‌کننده بود، حالا همه‌‌چیز به مذاکراتی بستگی دارد که این روزها در نجف، میان نمایندگان مقتدی صدر با حشد شعبی در جریان است؛ مذاکراتی که به گفته روزنامه الاخبار لبنان، از حمایت کامل مرجعیت نجف و تهران برخوردار است. تا این لحظه اخبار چندان مثبتی از مذاکرات نجف منتشر نشده است. مقتدی صدر روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد در صورت عدم‌توافق بر نخست‌وزیری شخصیتی تکنوکرات، تبدیل به اپوزیسیون دولت خواهد شد. به گفته روزنامه العربی الجدید، تهدید صدر متوجه مخالفت بخش‌هایی از ائتلاف فتح با نخست‌وزیری عادل عبدالمهدی است؛ سیاستمدار شیعی تکنوکراتی وابسته به مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق که این روزها نامش به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه ریاست دولت جدید عراق مطرح است. با این حال هنوز همه چشم‌ها به نجف خیره است؛ جایی که در صورت موفقیت مذاکرات فتح و سائرون، محل تولد عراق جدید خواهد بود.


وداع عبادی با نخست‌وزیری
حیدر عبادی در حالی روز پنجشنبه رسما از کاندیداتوری برای تمدید نخست‌وزیری خود انصراف داد که دیگر هیچ امیدی برای موفقیت او در این رقابت باقی نمانده بود. پیش از اینها و فردای روزی که عبادی به طرز عجیبی در مقابل رسانه‌ها از التزام خود به تحریم‌های آمریکا علیه ایران سخن گفت، عبدالباری عطوان در سرمقاله رأی الیوم نوشت: عبادی نخستین قربانی تحریم‌های جدید ایران خواهد بود. این در حالی است که شبکه الجزیره، علاوه بر ناامیدی عبادی از کسب هرگونه موفقیت، تلاش برای نجات حزب الدعوه را از دیگر اهداف احتمالی کناره‌گیری وی عنوان کرده است؛ به این ترتیب که شاید با اقدام عبادی، راه برای نخست‌وزیری گزینه‌هایی همچون فالح الفیاض یا طارق نجم بیش از گذشته هموار شود. با وجود این، تمام نشانه‌ها حاکی از آن است که انشقاق درونی حزب الدعوه، میان ائتلاف‌های دولت قانون و نصر، فرصتی تاریخی را در اختیار دیگر جریانات شیعی عراق برای عبور از این حزب قرار داده است.