یادداشت
هوش مصنوعی بی‌صدا می‌آید
اباذر کریمی پنابندانی ؛ عضو آکادمی علوم اروپا
در حاشیه یکی از جلسات رسمی، مدیری از من پرسید: «واقعا هوش مصنوعی در ایران به‌کار گرفته می‌شود یا فقط در رسانه‌ها درباره‌اش حرف می‌زنند؟» لبخندی زدم و گفتم: «نه تنها آمده، بلکه مدتی است بی‌سروصدا وارد خانه‌ها، مغازه‌ها و حتی زندگی روزمره مردم شده است. فقط برخی هنوز متوجه نشده‌اند.» در سفری به چند شهر ایران، نمونه‌هایی دیدم که نشان می‌دهد مردم و کسب‌وکارها زودتر از نهادهای رسمی وارد میدان شده‌اند. کسب‌وکارهای کوچک درحال استفاده از چت‌بات‌های هوشمند برای پاسخ به مشتریان هستند. برخی شرکت‌ها با استفاده از هوش مصنوعی در بازاریابی و تولید محتوا، فروش خود را دو برابر کرده‌اند. حتی در خانواده‌ها، نوجوانان با اپلیکیشن‌هایی کار می‌کنند که صدا و چهره تولید می‌کند و خانم‌های خانه‌دار از ابزارهای هوشمند برای طراحی ویدئوهای تبلیغاتی در فضای مجازی بهره می‌برند. اما در کنار این رشد خودجوش، نکته‌ای نگران‌کننده وجود دارد: زیرساخت‌های دولتی و حکمرانی ما هنوز برای این موج آماده نیست.
در بازدیدی از چند اداره و نهاد خدماتی، هنوز کمتر ردپایی از هوش مصنوعی می‌بینیم. برخی دستگاه‌ها حتی برنامه آموزشی مشخصی برای آشنایی مدیران و کارکنان با هوش مصنوعی ندارند. این در حالی است که در کشورهای منطقه، دولت‌ها نه‌تنها سرمایه‌گذاری سنگین بلکه وزارت هوش مصنوعی تأسیس کرده‌اند. اینجاست که سؤالی کلیدی مطرح می‌شود: آیا دولت ما آماده است یا قرار است یک‌بار دیگر، مردم پیش بروند و دولت دنبال‌شان بدود؟
AI دیگر آینده نیست. واقعیت امروز است. در دنیا هوش مصنوعی به ابزار حکمرانی، امنیت و رفاه عمومی تبدیل شده و کشورهایی که اکنون سرمایه‌گذاری و آموزش را جدی بگیرند، در دهه آینده اقتصاد و قدرت جهانی را در دست خواهند گرفت. ایران نه از نظر استعداد کم دارد، نه از نظر فناوری. اما نبود برنامه‌ریزی کلان و هماهنگی میان نهادهای مختلف، باعث شده فرصت‌های طلایی به‌راحتی از دست بروند. هوش مصنوعی می‌تواند زمان و هزینه خدمات عمومی را کاهش دهد، شفافیت اداری ایجاد و اقتصاد دانش‌بنیان را تقویت کند، به شرط آنکه اراده‌ای واقعی برای ورود به این میدان وجود داشته باشد. هوش مصنوعی آمده است نه با سروصدا، بلکه با اثر. دولت باید این اثر را ببیند و خود را آماده کند، پیش از آن که غافلگیر شود.
در همینه زمینه :
