غزه شاد شد

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

نه تهدید رهبر اکثریت جمهوری‌خواه مجلس سنای آمریکا و نه تهدیدات عجیب «یوسی کوهن»، رئیس پیشین موساد نتوانست دادستان دیوان کیفری بین‌المللی را تحت فشار قرار دهد تا پرونده نسل‌کشی اسرائیل در غزه را مسکوت گذارد. سرانجام پس از 6ماه کش‌و‌قوس فراوان، قضات دیوان کیفری بین‌المللی، حکم جلب «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر و «یوآو گالانت»، وزیر جنگ پیشین اسرائیل را صادر کرد. با توجه به صدور حکم بازداشت نتانیاهو، این گزارش قرار است به حواشی صدور این حکم و دلایل حقوقی و قانونی آن بپردازد.

صدور حکم بازداشت نتانیاهو
درباره صدور حکم بازداشت نتانیاهو باید به این 2 نکته توجه داشت:
دیوان کیفری بین‌المللی:   مرجع صادر‌کننده حکم جلب بنیامین نتانیاهو
«کریم  اسد احمدخان»، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی: صدور درخواست توسط دادستانی دیوان از 6ماه پیش برای قرار بازداشت بنیامین نتانیاهو، یوآو گالانت و برخی رهبران مقاومت فلسطین

ساختار دیوان کیفری بین‌المللی
درباره بازداشت‌شدن یا نشدن نتانیاهو باید ساختار دیوان کیفری بین‌المللی را به‌خوبی شناخت:
 ژوئیه 1998: تأسیس دیوان کیفری تحت اساسنامه رم در لاهه هلند
ژوئیه 2002: لازم‌الاجرا شدن و شروع فعالیت دیوان
هدف اعلام شده دیوان: پایان دادن به فرار از مجازات مرتکبان جنایات با ابعاد بین‌المللی
32پرونده: آمار پرونده‌های بین‌المللی بررسی شده در دیوان تا به امروز
18قاضی: مجموع قضات دیوان متشکل از کشورهای متفاوت عضو
9سال: مدت فعالیت و دوره قضات منتخب دیوان کیفری
59حکم بازداشت: تعداد احکام صادر شده توسط قضات دیوان تا امروز

واکنش‌ها به حکم جلب نتانیاهو
درباره بازداشت نتانیاهو واکنش‌های جهانی متفاوت بوده است:
آمریکا: اعلام مخالفت واشنگتن با صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی و ابراز نگرانی از حکم جلب مقامات اسرائیلی و عدم‌اجرای حکم (موضع رسمی کاخ سفید)
اتحادیه اروپا: تأکید «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر احترام به حکم دیوان
 «اسحاق هرتزوگ»، رئیس‌ رژیم صهیونیستی: طرح ادعای ناعادلانه بودن رأی دیوان کیفری بین‌المللی
 دفتر نتانیاهو: تأکید بر عدم‌تسلیم شدن و ادامه جنگ غزه

معروف‌ترین احکام بازداشت صادرشده دیوان
  حکم بازداشت «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در جریان جنگ اوکراین
  حکم بازداشت «معمر قذافی» رهبر وقت لیبی در سال2011
  حکم بازداشت «سیف‌الاسلام قذافی» پسررهبر لیبی
   حکم بازداشت «عبدالله السنوسی» رئیس اطلاعات قذافی

صلاحیت دادگاه
بررسی 4نوع جنایت: جنایات علیه بشریت، نسل‌کشی، جنایات تجاوزکارانه و جنایات جنگی
توانایی دادگاه برای دستگیری محکومان: دیوان فاقد بدنه پلیسی است و برای دستگیری و انتقال محکومان به بازداشتگاه در لاهه یا مسدود کردن دارایی‌های مظنونان و اجرای احکام به نیروی پلیس کشورهای عضو متکی است.
بازداشت متهمان، وظیفه اعضای دیوان: براساس اساسنامه رم، کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌المللی موظفند محکومان حاضر در قلمروی خود را دستگیر و به دیوان تحویل دهند.

خطر بازداشت نتانیاهو در124 کشور عضو دیوان کیفری
ترکیب دیوان کیفری: 33کشور از آفریقا، 19کشور از اروپای شرقی و 25کشور از اروپای غربی و کانادا
غیراعضای معروف: آمریکا، رژیم صهیونیستی، مصر، عربستان، روسیه و اوکراین عضو دیوان کیفری نیستند.
نتانیاهو دستگیر می‌شود؟ تصمیم به بازداشت نتانیاهو بر عهده دولت‌های عضو دیوان کیفری بین‌المللی برای اجراشدن یا نشدن حکم بازداشت است.
تبعات حکم جلب نتانیاهو و گالانت: محدود شدن و ایجاد خطر بازداشت برای نتانیاهو و گالانت در سفر به ۱۲۴ کشور عضو دیوان کیفری

تصمیمات دادگاه کیفری بین‌المللی از منظر حقوقی
دلایل رد ادعاهای اسرائیل:
 چالش اول: دادگاه صلاحیت خود را براساس قلمروی فلسطین تأیید کرد.
 چالش دوم: درخواست اسرائیل برای توقف تحقیقات رد شد؛ زیرا اطلاع‌رسانی در سال 2021 انجام شده بود.
دلایل دادگاه برای جنایت دانستن سیاست‌های اسرائیل:
 نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی
 ایجاد شرایطی برای نابودی بخشی از جمعیت غیرنظامی غزه
 تأثیر محدود فشار جهانی برای ورود کمک‌ها به غزه
دلیل محرمانگی احکام بازداشت:
 برای محافظت از شاهدان و جلوگیری از اخلال در روند تحقیقات
صلاحیت دادگاه:
 پذیرش اساسنامه رم توسط فلسطین در سال 2015
 تأیید صلاحیت دادگاه در غزه، کرانه باختری و قدس شرقی
حکم‌ها و تبعات آن:
 نتانیاهو و گالانت به‌دلیل جنایات در غزه، تحت تعقیب قرار گرفتند
 صدور حکم بازداشت برای محمد ضیف
 خودداری از صدور حکم برای یحیی سنوار به‌دلیل شهادت او
انتقاد از عملکرد سازمان‌های بین‌المللی:
 همسویی با منافع غرب و استکبار، مگر تحت فشار افکار عمومی