دکتر عزالدین سلیمانی، وکیل پرونده دادخواهی خانواده شهدای غواص علیه آمریکا
«آواکس» آمریکایی عامل اصلی شهادت غواص‌ها
مهناز عباسیان
38سال پس از شهادت شهدای غواص در عملیات کربلای4 نخستین جلسه حقوقی رسیدگی به اتهامات آمریکا به‌خاطر پشتیبانی مالی و لجستیکی از رژیم بعث عراق، ۱۸تیرماه امسال در شعبه ۵۵ دادگاه حقوقی بین‌الملل به ریاست قاضی حسین‌زاده در مجتمع قضایی امام‌خمینی(ره) برگزار شد. دادخواهان این پرونده 42نفر از خانواده‌های شهدای غواص بودند که در این عملیات در سال ۶۵به شهادت رسیدند و خوانده پرونده دولت آمریکا و سردمداران آن بودند. به بهانه این دادخواهی سراغ دکتر عزالدین سلیمانی، وکیل این پرونده دادخواهی رفتیم و از چند و چون دادگاه و پرونده حقوقی تشکیل شده جویا شدیم. او که خود از جانبازان دوران دفاع‌مقدس است بعد از مراسم تشییع ۱۷۵شهیدغواص در قبال مظلومیت این عزیزان احساس تکلیف کرده و به‌عنوان خواهان، علیه مسببان این حادثه طرح دعوی کرده است.
به‌تازگی جلسه علنی دادگاه پرونده شهدای غواص با دادخواهی ۴۲ نفر از خانواده‌های شهدای غواص به‌طرفیت دولت آمریکا و سردمداران آن برگزار شد. در همین رابطه برایمان بگویید.
من غواص نبودم و در این عملیات حضور نداشتم و از خانواده شهدای غواص هم نیستم، اما نسبت به شهدا و به‌ویژه شهدا و جانبازان و رزمنده‌های عملیات کربلای 4 احساس وظیفه کردم. همه ملت ایران مدیون شهدا هستند. شهدا بودند که از تمامیت ارضی نظام و استقلال این مرز و بوم جانانه دفاع کردند. من همیشه از این شهدای مظلوم غواص به‌عنوان بهترین بندگان خدا یاد می‌کنم؛ لذا بعد از تشییع باشکوه پیکر شهدای عزیز غواص، من و برخی از دوستان به این فکر افتادیم که نسبت به دادخواهی این شهدای عزیز اقدامی حقوقی انجام بدهیم.
به‌عنوان وکیل این پرونده از چرایی تشکیل دادگاه برایمان بگویید.
این شهدای گرانقدر در جریان یک عملیات پیشگیرانه برای مقابله با تهاجم هرچه بیشتر نیروهای ارتش بعث عراق و جلوگیری از تعرض و پیشروی آنان در خاک جمهوری اسلامی ایران، عملیات‌شان به‌دلیل مداخلات مستقیم و غیرمستقیم ایالات‌متحده آمریکا لو رفت؛ به همین‌خاطر به اسارت درآمدند و سپس با دستان بسته کیلومترها دورتر از منطقه عملیاتی آنها را پیاده راه بردند و بعد از شکنجه‌های فراوان با لب تشنه و مظلومانه زنده‌زنده دفن کردند و به شهادت رساندند. آمریکا در این واقعه، حقوق بین‌الملل بشردوستانه را نقض کرده است.
مستندات شما برای ارائه در این دادگاه چه بود؟
آنچه باعث شکست ایران در عملیات کربلای ۴ شد، صرف‌نظر از حمایت‌های مالی، لجستیکی و ارسال مهمات و تجهیزات نظامی، عامل اصلی یک هواپیمای جاسوسی آمریکایی به نام «آواکس» بود که با استقرار در کشورهای منطقه عملیات کربلای4 را برملا کرد و باعث آمادگی و برتری نیروهای ارتش بعث عراق شد. آمریکا مستند به اذعان و اقرار مقامات و مسئولان عالی‌رتبه وقت دولت آمریکا از حدود 2سال پیش از این عملیات، نسبت به حمایت مالی، لجستیکی، تسلیحاتی و اطلاعاتی به‌نفع ارتش بعث عراق اقدام کرده بود؛ از این‌رو مسئولیت ایالات‌متحده آمریکا در این عملیات و زنده دفن کردن غواصان ایرانی به‌دلیل تسهیل و تسبیب مستند به اسناد و مدارک محکمه‌پسند که تقدیم دادگاه و ضمیمه پرونده شده محرز و مسلم است. در این پرونده مستندات و مدارک متقنی وجود دارد؛ ازجمله اقرار مقامات عالی‌رتبه آمریکایی و خصوصا شخص آقای هاوارد تیچر از اعضای شورای‌عالی امنیت ملی آمریکا و سایر مسئولان عالی‌رتبه به حمایت‌هایی که در بالا به آن اشاره کردم. اشراف اطلاعاتی در هر عملیاتی باعث برتری نظامی طرف دارنده اطلاعات دقیق نظامی از نیروی مقابل می‌شود. آمریکا از طریق هواپیماهای آواکس خود که در عربستان مستقر کرده بود، تمام اطلاعات عملیات نیروهای رزمنده ما را در اختیار دشمن بعثی قرار می‌داد.
از خوانده‌های این دادگاه بیشتر برایمان توضیح دهید و اینکه واکنش دستگاه قضایی آنها به این دادخواهی تاکنون چه بوده است؟
تمام مدارک و مستندات تقدیمی به دادگاه، محکمه‌پسند و مطابق با قوانین داخلی و بین‌المللی بوده است. وقت رسیدگی و دادخواست و ضمایم به دولت آمریکا ابلاغ شد و دولت آمریکا پس از اطلاع کامل از دادخواست و پیوست‌ها می‌توانست وکیل معرفی کند، ولی این کار را نکرد و خواندگان درصورت معرفی وکیل هیچ‌گونه منعی نداشتند. البته برخی افراد که اشراف کامل به مسائل حقوقی ندارند، سؤال می‌کنند که وکیل آمریکا کجاست یا برخی سؤال می‌کنند چرا وکیل تسخیری معرفی نشده است که در اینجا باید عرض کنم وکیل تسخیری صرفا در پرونده‌های کیفری تعیین می‌شود و در پرونده‌های حقوقی وکیل تسخیری موضوعیت ندارد؛ لذا تمام مواردی که در مورد رسیدگی به پرونده شهدای غواص و شعبه 55انجام شد مطابق موازین قانونی داخلی و رویه‌های بین‌المللی بود و دادگاه هم با توجه به صلاحیت قانونی خودش به این پرونده رسیدگی کرد.
در دادگاه‌های دنیا چطور؟ پرونده‌های مشابهی که اقدام متقابل بوده و خسارت شهروندان تأدیه شده، بسیار بوده است. کدام‌یک نزدیک به این پرونده بودند؟
در یکی از ایالت‌های آمریکا یک خانم علیه ایران دادخواهی می‌کند که بر اثر انفجار بمب در بغداد دوست پسر من ترسیده است؛ نه زخمی شده، نه موجی؛ فقط ترسیده است. دادگاه آمریکا بدون ابلاغ به ایران و بدون رعایت تشریفات دادرسی موازین قانونی و رویه‌های بین‌المللی و بدون وجود دلایل قانونی و صرفا براساس یک ادعای واهی و بی‌پایه و اساس، یکجانبه علیه ایران رأی صادر کرده و از اموال ما برداشت کرده‌اند. در این شرایط چرا ما که علیه حمایت‌های آمریکا مستندات متقن داریم شکایت نکنیم؟ حالا ما هم با دست پر علیه آمریکا از طرف خانواده شهدای غواص دادخواهی کردیم. عالی‌ترین مقام نظامی این کشور در تریبون رسمی اقرار می‌کند که ما (آمریکا) بمب خوشه‌ای به عراق دادیم. ما مصر را وادار کردیم که تجهیزات روسی خود را در اختیار عراق بگذارد. سم‌های کشاورزی به عراق دادیم که دیدیم این سم‌ها چطور در ساخت بمب‌های شیمیایی استفاده شد و از همه مهم‌تر همان بحث اطلاعاتی و جاسوسی هواپیماهای آواکس بود که تمام تحرکات، مسیرهای اطلاعاتی و حتی تعداد نفرات و مکان دقیق افراد پشت خاکریزها را به عراق اطلاع داده بود. وقتی این مسائل برای مردم باز نشود و ندانند چرا ما علیه آمریکا دادخواهی کردیم برایشان سؤالات زیادی پیش خواهد آمد.
با توجه به دفاعیات شما، آیا علاوه بر جاسوسی، دولت آمریکا حمایت‌های مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی دیگری هم داشته است؟ دعوی علیه رژیم بعث چطور؛ مطرح شده است؟
اینجا صرفا بحث مطالبه خسارت از باب تسهیل در لو رفتن عملیات و تسبیب در شکست نیروهای ما و اسارت و زنده به گور کردن شهدای غواص ماست. آمریکا مسبب لو رفتن عملیات بوده و ما خسارت را از آمریکا مطالبه کردیم. این اقدام قانونی هیچ منافاتی با پیگیری پرونده علیه جنایتکاران جنگی رژیم بعث عراق ندارد؛ آن هم بموقع و به جای خودش قابل پیگیری است.
42نفر از خانواده‌های معظم شهدای غواص خواهان یا به‌عبارتی دادخواه این پرونده بودند. اهل کدام شهر هستند و چرا خانواده‌های دیگر غواص‌ها به این دادگاه دعوت نشدند؟
این دادگاه فعلا به شهدای غواصی که دست بسته در آن شرایط، زنده در خاک مدفون شده و بعد از چند سال پیکرشان به کشور بازگشت، اختصاص دارد. در این دادگاه ما دادخواه ۴۲ خانواده شهید غواص از همدان بودیم و در آینده پیگیر دادخواهی سایر خانواده‌های این ۱۷۵غواص از شهرهای مختلف ازجمله فارس خواهیم بود. در حال حاضر هم اقداماتی انجام شده و حتی جالب است عرض کنم که به‌دنبال این هستیم تا مادر شهید مرتضی جاویدی که گفته بود بعد از شهادت پسر غواصش، لب به ماهی نزد را به دادگاه برای دادخواهی دعوت کنیم.
نتیجه دادگاه چه شد؟
من در این دادگاه خواستار صدور حکمی مبنی بر محکومیت آمریکا برای جبران خسارات مادی، معنوی و تنبیهی ناشی از خسارات وارده بر اثر اعمال متخلفانه آمریکا شدم. از محضر دادگاه محکومیت خواندگان و جبران خسارات از باب خسارات مادی برای همه موکلان و ضایعه فقدان همسر، فرزند، پدر، مادر، خواهر و برادر که عذابی جانکاه است را خواستار بودیم. همچنین از باب خسارت معنوی برای همه موکلان که به‌مدت 37سال رنج بسیار متحمل شدند را درخواست داشته و دارم. جبران و پرداخت خسارات تنبیهی و بازدارنده برای خواهان‌ها نیز از دیگر خواسته‌های ما بود.
جلسه بعدی چه زمانی است؟
به‌نظر اینجانب جلسه بعدی وجود ندارد؛ چون تمام موارد و تشریفات رسیدگی طبق قوانین داخلی و رویه‌های بین‌المللی انجام شده است. لایحه دفاعیه در دادگاه قرائت شد، 4نفر از خانواده معظم شهدا، یک همسر شهید، یک دختر شهید، یک پسر شهید و برادر شهید در جلسه به‌عنوان خواهان حضور داشتند. علاوه بر اینکه بنده به‌عنوان وکیل دفاع کرده و لایحه را قرائت کردم اینها هم خواسته خودشان را از دادگاه مطالبه کردند. 2نفر از کسانی که در عملیات حضور داشتند هم به‌عنوان شهودعینی، مشاهدات خود را شهادت دادند. ان‌شاءالله امیدواریم به‌زودی رأی منصفانه‌ای صادر شود. البته ذکر این نکته لازم است که صدور رأی در این مرحله یا تجدید وقت رسیدگی و برگزاری جلسه دیگر از اختیارات قاضی محترم خواهد بود. در هر صورت ما مردم عزیزمان را در جریان روند رسیدگی و نهایتا رأی صادره خواهیم گذاشت.
بازخوردها چطور بوده؟
بازخورد مثبت بسیار زیاد بوده است. در فضای مجازی و گروه‌های حقوقی از همکارانم در سطح کشور و مراجعات حضوری که داشتند، بسیار از نحوه پیگیری و روند رسیدگی دادگاه و خصوصا جلسه علنی و از همه مهم‌تر پخش مستقیم دادگاه و مشاهده قرائت لایحه دفاعیه وکیل پرونده و تشریفات رسیدگی از سیمای جمهوری اسلامی ایران و همچنین پوشش خبری از طریق خبرگزاری‌های مختلف خرسند بودند. ابلاغ واقعی هم به دولت آمریکا انجام شده و هیچ نقصی در پرونده وجود ندارد؛ لذا بازتاب مثبتی در جامعه حقوقی داشت.
اشراف اطلاعاتی در هر عملیاتی باعث برتری نظامی طرف دارنده اطلاعات دقیق نظامی از نیروی مقابل می‌شود. آمریکا از طریق هواپیماهای آواکس خود که در عربستان مستقر کرده بود و در طول جنگ تحمیلی و خصوصا قبل از عملیات کربلای 4به پرواز درآمدند، تمام اطلاعات عملیات نیروهای رزمنده ما را در اختیار دشمن بعثی قرار می‌داد.
