آشتی با تلویزیون از نوع اینترنتی

تلویزیون‌های اینترنتی چگونه کار می‌کند؟

نیلوفر ذوالفقاری

شبکه‌های تلویزیون اینترنتی این روزها نه فقط موازی تلویزیون فعالیت می‌کنند، بلکه با تولید برنامه‌های جذاب و تنوع بخشیدن به لیست برنامه‌ها، توانسته‌اند مخاطبان زیادی را جذب کنند و به یکی از رقبای تلویزیون تبدیل شوند. مثلا یکی از برنامه‌های محبوب این روزها که از یک تلویزیون اینترنتی پخش می‌شود، زابی‌واکاست که بعضی بینندگان آن را روی شبکه آیو می‌بینند و بهانه آشنایی بعضی دیگر با تلویزیون‌های اینترنتی بوده است. حالا که عادت کرده‌ایم حتی برای سرگرمی و تماشای فیلم و برنامه تلویزیونی هم، از تلفن همراهمان استفاده کنیم، وجود شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی فرصت خوبی برای تحول در الگوی تماشای برنامه‌ها و آشتی با تلویزیون محسوب می‌شود. این هفته صفحه سینما و تلویزیون را به شبکه‌های اینترنتی تلویزیونی اختصاص داده‌ایم.

وقتی حق انتخاب با مخاطب است

تلویزیون اینترنتی سیستمی برای دریافت کانال‌های تلویزیونی و سایت‌های گوناگون از طریق شبکه اینترنت است. با این تکنولوژی نحوه استفاده از برنامه‌های تلویزیون تا حد زیادی متحول شده است. این سیستم به نامIPTV (Internet Protocol Television) پروتکل تلویزیون اینترنتی معروف است و تنها از طریق تلویزیون‌های دیجیتال دریافت می‌شود.  IPTV یا تلویزیون اینترنتی مثل تلویزیون‌های معمولی است با این تفاوت که به شبکه اینترنت هم متصل می‌شود.

کاربران می‌توانند صفحات Internet TV را از طریق صفحات تلویزیون یا صفحات نمایشگر کامپیوتر ، تلفن همراه یا iPod دریافت کنند. چگونگی عملکرد تلویزیون‌های اینترنتی مثل روش‌های معمول ارسال سیگنال روی آنتن یا کابل است تنها تفاوت آن در ارسال این سیگنال‌ها در قالب اطلاعات روی شبکه اینترنت به عنوان داده است. به عبارتی تمام برنامه‌های تهیه شده برای تلویزیون در شبکه اینترنت قرار می‌گیرد. پخش دیجیتالی تلویزیون، ارائه برمبنای تقاضای مخاطبان، امکان اینکه کاربران از یک «بانک فیلم»، فیلم مورد علاقه خود را انتخاب کنند، برنامه‌ها و محتواهای ذخیره ‌شده‌ای که لزومی به مشاهده آنها در زمان معین نیست و کاربر می‌تواند آنها را دانلود و سپس مشاهده کند، سرویس‌های تلفنی گوناگون، دسترسی به اینترنت و آموزش از راه دور از جمله کاربردهای IP-TV عنوان شده است.

کلمۀ IPTV مخفف Internet Protocol Television یا همان تلویزیون پروتکل اینترنت است و از سال ۱۹۹۵ میلادی برای ارائۀ سرویس‌های ویدئویی در بستر اینترنت استفاده می‌شود. در گذشته استفاده از این سرویس محدود به وب‌سایت‌هایی مانند یوتیوب یا ویدئوهای موجود در وب‌سایت‌ها می‌شد. تلویزیون اینترنتی، ذاتاً یک سرویس اختصاصی است. در واقع می‌توان گفت که یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن آن، فشار رسانه‌های تصویری رایگان روی وب‌سایت‌هایی بوده که با قرار دادن محتوای ضبط شده، امکان دریافت غیرمجاز فیلم‌ها و سریال‌های پخش‌شده را برای افراد فراهم می‌کردند. هنوز این سرویس‌ها به خصوص در کشور ما نو هستند و ارائه‌دهندگان کمی برای آن وجود دارند.

هرچه تعداد فعالان در این بخش کمتر باشد، به معنای انحصار بیشتر و رکود و سکون در کیفیت و کمیت سرویس‌ها خواهد بود. گسترش بیشتر ارائه‌دهندگان و ایجاد رقابت بیشتر، به نفع مصرف‌کننده است و می‌تواند باعث امکان انتخاب گسترده‌تر و در نتیجه افزایش کیفیت و حتی کاهش قیمت از سوی رقبا شود.مقدمات راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی به عنوان یکی از سرویس‌های خدمات ارتباطی پیشرفته از اواخر سال 88 در دستور کار شرکت مخابرات ایران قرار گرفت و حتی گفته شده بود که کانال‌های انتقال تصویر شبکه برای ارائه این سرویس آماده شده، اما بعدها اعلام شد که به دلیل کمبود محتوا فعلا خبری از تلویزیون اینترنتی نیست، اما بعدها و بعد از مذاکرات مخابرات با صدا و سیمای ایران، این سازمان تامین محتوا روی این شبکه را برعهده گرفت. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما سه نهادی هستند که در مقطع 15 ساله، خود را متولی مقررات و راه‌اندازی تلویزیون‌های اینترنتی در کشور دانسته‌اند. سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر کدام به طور مجزا، مجوزهایی را برای فعالیت رسانه‌ای بخش خصوصی در حوزه تلویزیون‌های اینترنتی صادر کرده‌اند. بزرگ‌ترین امتیاز تلویزیون‌های اینترنتی، دادن حق انتخاب نامحدود به مخاطبان برای پیدا کردن برنامه موردعلاقه خود از بین هزاران برنامه است.

بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌هایی که در شبکه‌های نمایش خانگی عرضه می‌شوند به علاوه ویدیوهای دیگری که ارائه‌دهندگان برای کاربران در نظر می‌گیرند، قابل دریافت از طریق سرویس تلویزیون اینترنتی هستند

تلویزیون اینترنتی فقط پخش آرشیو نیست

نوعی از IPTV که بیشتر از بقیه استفاده می شود به نام ویدیوی درخواستی (وی او دی/( video on demand مشهور است. با سرویس‌هایی مثل یک نوع وب‌سایت برای دریافت فیلم می‌توان برنامه یا فیلم مورد نظر را از از بین تعداد زیادی فیلم انتخاب، هزینه آن را پرداخت و آن را آنلاین از روی همان وب‌سایت همان لحظه و بعدها تماشا کرد. اما این فقط یکی از بخش‌های تلویزیون اینترنتی است و قرار نیست این شبکه‌ها فقط آرشیوی از برنامه‌های تکراری را جمع کنند. این شبکه‌ها می‌توانند برنامه‌های تولیدی داشته باشند و چون از محدودیت‌های رایج در تلویزیون تا حدی فاصله دارند، برنامه‌سازان می‌توانند فرصت تولید محتواهای خلاقانه را داشته باشند. وقتی مخاطب می‌تواند برنامه‌ها را به راحتی با نصب یک برنامه روی تلفن همراه خود تماشا کند، دایره مخاطبان شبکه گسترده‌تر می‌شود و البته با کمی خلاقیت می‌توان پاسخگوی سلیقه‌های مختلف هم بود.

چرا باید مثلا تا ساعت ۱۰ شب جمعه صبر کنیم و مراقب باشیم آن ساعت را از دست ندهیم تا فلان سریال از شبکۀ اول پخش شود در حالی که می‌توان آن را  آن هم به صورت قانونی دانلود و مشاهده کرد؟ علاوه بر آن، تنها محتوای موجود در آی‌پی‌تی‌وی، محتواهای پخش شده در صدا و سیما نیستند. بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌هایی که در شبکه‌های نمایش خانگی عرضه می‌شوند به علاوه ویدیوهای دیگری که ارائه‌دهندگان برای کاربران در نظر می‌گیرند، قابل دریافت از طریق سرویس تلویزیون اینترنتی هستند.

همه امتیازات تلویزیون اینترنتی

سینما تلاش می کند تماشای فیلم به تجربه‌ای منحصر به فرد در سالن سینما بدل شود، اما تلویزیون مثل همیشه موثرتر و فراگیرتر از سینماست. موفقیت تلویزیون‌های اینترنتی در جهان امکانات این شبکه را برای ما مشخص می کند، فرصت‌هایی که نشان می‌دهد چطور می‌شود محدود به تلویزیون نشد و به شکل موازی بدون قانون‌شکنی، شبکه تلویزیونی خصوصی راه‌اندازی کرد. این شبکه‌ها به دلیل نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد با سانسور کمتری مواجه هستند و به مخاطب حق انتخاب می دهند. حالا تماشاگران می‌توانند متناسب با شرایط خودشان برنامه و سریال‌ها را انتخاب کنند و در هر جا و مکانی فیلم و سریال و برنامه‌های مختلف تولیدی یا غیرتولیدی را تماشا کنند.

برای تولیدکنندگان هم تلویزیون اینترنتی فرصتی طلایی است، جایی است که می‌شود خطر کرد، برنامه‌های جسورانه خلق کرد و در ارتباط مستقیم با مخاطب آن را اصلاح کرد. حتی به سینماگران این فرصت را می‌دهد تا فیلم‌های کم هزینه اما تجربی تولید کنند. تلویزیون هنوز هم قدرتمند است و این قدرت را طی 50 سال به دست آورده اما رسانه های اینترنتی بیشتر به نیاز عمومی پاسخ می‌دهند. هرچند در کشور ما تلویزیون‌های اینترنتی بیشتر برای تولید برنامه‌های سرگرم کننده به کار رفته‌اند اما حتما در آینده کارکردهای دیگری هم پیدا می‌کنند. راه حل پیشنهادی همان کاری است که چند تلویزیون اینترنتی انجام داده‌اند،تولید برنامه‌های هفتگی، جذب اسپانسر و تبلیغ در فضای مجازی. آنها جای خالی رسانه‌های رسمی را در فضای عمومی جامعه پر می‌کنند و با کمک سوپراستارها و چهره‌های جنجالی، برنامه‌هایی جذاب تولید می‌کنند. گسترش این نوع برنامه‌سازی کم کم به رونق اقتصادی هم کمک می‌کند. شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی چیزی کم از شبکه‌های تلویزیونی خصوصی ندارند. چه بسا قدرتمندتر و فراگیرتر و کم هزینه‌تر از آنها هم هستند. 

VODها، پرطرفدار و پربیننده

تعداد VODها روز به روز در حال افزایش است. حالا بسیاری از شرکت‌های اینترنتی هم سراغ راه‌اندازی این سرویس رفته‌اند. سرویس‌های معروفی مثل فیلیمو،آپارات،آنتن و تی‌وی‌نت، این روزها مشترکان زیادی دارند و برای جلب رضایت آنها، اشتراک رایگان، امکان تماشای برنامه‌ها بدون مصرف ترافیک اینترنت و جایزه‌های مختلف را ارائه می‌کنند. برخلاف VODها اما تعداد IPTVها محدودتر است چون تحت انحصار صدا و سیما هستند. مثلا شبکه‌های لنز متعلق به ایرانسل،آیو متعلق به بانک پاسارگاد،شیما متعلق به صدا و سیما و فام متعلق به همراه اول، IPTVهای فعالی هستند که این سال‌ها بعضی از برنامه‌های جنجالی را روانه آنتن تلویزیون‌های اینترنتی کرده‌اند. مثلا این روزها شبکه آیو برنامه پربیننده «زابی‌واکا» را پخش می‌کند که هربار میزبان مهمانان مختلف است و اجرای آن را علی انصاریان و مجید یاسر برعهده دارند.