نسیم مهرورزی

فاطمه عباسی

پنجم خرداد روز حمایت از خانواده‌های زندانیان یا «روز نسیم مهر» است. بی‌گمان بیشتر خانواده‌های زندانیان را- که هیچ نقشی در به زندان‌افتادن سرپرست خانواده‌ها ندارند- باید نخستین قربانیان جرم و جنایت در جامعه دانست. بر پایه پژوهش‌ها و البته دیده‌ها و شنیده‌ها بیشتر خانواده‌های زندانیان، نیازمند پشتیبانی‌های مالی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و حتی عاطفی هستند.
نبود سامانه‌ حمایتی فراگیر، زندگی دشواری را برای بیشتر خانواده‌های زندانی به‌وجود می‌آورد؛ طوری که آنها از برآوردن نیازهای نخستین زندگی‌شان هم برنمی‌آیند. همچنین نبود پشتیبانی‌های درخور از این خانواده‌ها سبب رشد چشمگیر طلاق همسران، بازماندن فرزندان از آموزش، افسردگی، ناهنجاری‌های اجتماعی و روانی، گرایش آنها به شغل‌های کاذب، تکدی‌گری و حتی موقعیت‌های جرم‌خیز خواهد شد. این زنگ خطری است برای ورود خانواده زندانیان به چرخه‌ جرم و جنایت و بازتولید آن در جامعه. این شرایط در حالتی رقم می‌خورد که در بسیاری از موارد، زندانیان دچار جرائم غیرعمد و مالی، آن هم به دلایل مختلفی مانند اعتماد بیجا، مشکلات اقتصادی، ضمانت افراد و علت‌های مختلف دیگری می‌شوند که حتی اعضای خانواده نیز هیچ‌گاه تصوری از بروز چنین مشکلی نداشته‌اند.
این چالش‌ها و ضربه‌های مالی و روحی، می‌تواند دیگر اعضای خانواده را نیز دچار معضلات و چالش‌های بزرگی کند و به تبع آن مشکلات اجتماعی دیگری نیز گریبانگیر آنها خواهد شد. چنین نگرانی‌هایی بود که زمینه پیشنهاد «سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور» در سال‌1388 شد تا با تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، روز پنجم خرداد به‌عنوان روز ملی حمایت از خانواده زندانیان نامگذاری و در سالنامه‌های کشور وارد شود. این روز تأکیدی بر پاسداشت جایگاه انسانی زندانیان و خانواده‌های آنان و برخوردی اخلاقی با آنها‌ست.
هر سال هم در این روز حمایت‌های فرهنگی و مادی زیادی از خانواده‌های زندانیان در سرا‌سر کشور انجام می‌شود و خیریه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد، کمیته امداد امام(ره)، ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی مختلفی برای حمایت از خانواده زندانیان تلاش می‌کنند و قانون نیز وظایفی را برعهده برخی از ارگان‌ها و سازمان‌ها گذاشته است. تعداد ۲۳۰ انجمن حمایت زندانیان نیز در سراسر کشور فعال و در حال ارائه خدمت به زندانیان و خانواده‌های نیازمند آنها‌ست و برای آزادی زندانیان اقدامات بسیاری ازجمله پرداخت کمک‌های بلاعوض به زندانیان واجد‌شرایط، مذاکره با شاکی و جلب رضایت آنها و پرداخت حق‌الوکاله انجام می‌شود. همچنین کمک‌های نقدی به زندانیان و خانواده آنها برای رفع نیازهای معیشتی، درمانی، تحصیلی و... نیز ازجمله کارهای این انجمن‌هاست.
به امید روزی که پنجم خرداد هر‌سال به جشن ملی توانمندسازی این خانواده‌ها تبدیل شود.