زیباها هم می‌میرند

اشکان خسروپور:

«تا حدود سال 2022میلادی، یعنی فقط کمتر از 5سال دیگر، مال‌های آمریکایی رو به افول می‌روند و آرام‌آرام نابود می‌شوند»؛ این نظری است که تحلیل‌گر مجله «بیزنس اینسایدر» باتوجه به روند افول بازارچه‌های بزرگ در ایالات متحده آمریکا و کشورهای پیشرفته ابراز کرده و تخمین زده است که در این مدت 1100مال از میان خواهند رفت.

دلیل این تحلیل، افزایش کسب و کارهای دیجیتال و تغییر سبک خرید مردم عنوان شده است. ساخت مراکز تفریحی جداگانه و تغییر سبک زندگی و تفریح مردم در این کشورها باعث شده تا بخش زیادی از مردم در این کشورها نسبت به حضور در مال‌ها رغبت کمتری نشان ‌دهند. قیمت کمتر فروشگاه‌های کوچک‌تر و انسانی‌تر بودن روابط در آنها، دلیل دیگری است که باعث شده ورق دوباره به‌نفع کسب و کارهای کوچک‌تر برگردد.

 زیاد بودن تعداد آدم‌ها- پدیده‌ای که بیزنس اینسایدر با عنوان «ترافیک پیاد‌ه‌ها» از آن یاد می‌کند- معضلی است که باعث سردرگمی و خستگی ناخودآگاه مشتری می‌شود و در فروشگاه‌های کوچک به‌خاطر اندازه جمع و جورشان، طبعا وجود ندارد.

  آمار جدید از جمعه سیاه   بیزنس اینسایدر در این‌باره سراغ آمار هم رفته است. بررسی‌ آمار «مرکز ملی خرده‌فروشان آمریکا» نشان می‌دهد که ‌بازار کسب‌وکارهای دیجیتال که مردم برای خرید مایحتاج‌شان به دنیای دیجیتال روی می‌آورند، هر سال 13درصد بیشتر شده است. در همین زمان، میزان استقبال از خرید در مال‌ها 7درصد کاهش داشته است. «بلک فرایدی» یا «جمعه سیاه»‌ یکی از مهم‌ترین پدیده‌ها در جامعه آمریکایی است که می‌تواند آمار دقیقی از عادت‌های خرید مردم در هر سال ارائه ‌کند. مرکز ملی خرده‌فروشان آمریکا که شرایط خرید و فروش‌ها در حراجی‌ جمعه امسال را بررسی کرده، ‌اعلام می‌کند که فقط 99میلیون نفر برای خرید مایحتاج‌شان در این روز به مال‌ها سر زده‌اند، درحالی‌که تعداد خریداران دنیای آنلاین 109میلیون نفر بوده است.

  وقت را هدر می‌دهد

البته مال‌ها هنوز خدمات و اجناس گسترده‌تری برای ارائه به مشتری‌ها دارند و فروشندگان دیجیتال به‌مراتب خدمات کمتری به دنیا ارائه می‌کنند. اما تنها حربه فعلی برای نگه‌داشتن مشتری‌ها در بازارهای بزرگ چندطبقه، ‌تخفیف‌های گسترده و بیشتر است. ‌جز آن، ‌تجربه نشان داده که خیلی از مشتری‌ها ترجیح می‌دهند مدتی برای دریافت اجناس در خانه منتظر بمانند اما وقت‌شان را در مراکز خرید «هدر» ندهند. «هدردادن» عبارتی است که تعداد قابل‌توجهی از پرسش‌کنندگان برای توصیف ساعت‌های رفت‌وآمد به مال بر زبان آورده‌اند، این در حالی است که پیش‌تر، مال‌گردی به‌عنوان نوعی تفریح تلقی می‌شد؛ حتی باعث به‌وجود آمدن واژه‌های جدیدی مثل «خریددرمانی» می‌شد.

  کاهش نرخ خرید فروشگاهی

انجمن تحقیقات مالی «فاندسرچ» که در آلمان مستقر است پژوهش مفصلی درباره روند مال‌سازی و سبک خرید مردم در دنیا ارائه داده است.  این پژوهش مستقل که فارغ از آمریکا، روی مردم تمام دنیا-  حتی کشورهای در حال توسعه و فقیر- انجام شده، نشان می‌دهد که مال‌سازی چندان روش اقتصادی و بهینه‌ای برای دنیای آینده نیست چون «فروش آنلاین در طول هر سال، با نرخ 25درصد افزایش پیدا می‌کند»، درحالی‌که خرید حقیقی، به‌خصوص در فروشگاه‌های بزرگ با نرخی مشابه در حال کاهش است.  این پژوهش به کمپانی‌های بزرگ ساخت‌وساز و مشاوره‌ املاک هشدار داده که‌ باتوجه به سبک جدید خریدی که ایجاد شده، روی سرمایه‌گذاری‌هایشان تجدیدنظر کنند.

هرچند این تغییرات از آمریکا آغاز شده اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که «موج جدید به سمت اروپا در حرکت است.» «یوروپ مانیتور» که این اطلاعات را منتشر کرده می‌گوید‌ که هنوز 89درصد از خریدهای دنیا از طریق فروشگاه‌های عادی بزرگ و کوچک انجام می‌شود اما آنچه در حال تغییر است و در نگاه اول هم قابل تشخیص نیست این است که در آمریکا به ازای هر مشتری 5مترمربع فضا وجود دارد که از تمام طول تاریخ بیشتر است اما به‌زودی بخشی از این فضا متروکه خواهد شد، به همین دلیل، یوروپ مانیتور به شرکت‌های ساخت‌وساز املاک توصیه کرده برای تغییر کاربری بخش‌هایی از ساختمان‌هایشان آماده باشند. این پژوهش به سازندگان و مسئولان شهری کشورها توصیه می‌کند که در سال‌های آینده به فکر ساخت مال نباشند.

  روزگار اوج، زمانه افول

خرید و فروش آنلاین در دهه 1990میلادی غوغا به‌پا می‌کرد و در روزهای شکوفایی خودش بود اما در دهه بعدی، این روند رو به افول گذاشت؛ ‌به‌خصوص بین سال‌های 2007تا 2012حدود 6درصد کاهش داشت. در تمام این سال‌ها، بیشترین میزان خرید و فروش فروشگاه‌های بزرگ در اروپا شامل اجناس سوپرمارکتی و مایحتاج روزانه، ‌برندهای مختلف مد و پوشاک بود که به‌نظر نمی‌رسید راهی برای ارائه‌شان در دنیای مجازی وجود داشته باشد، این در حالی است که در سال‌های اخیر حتی سوپرمارکت‌های کوچک‌تر هم خدماتی در دنیای مجازی ارائه داده‌اند تا مشتری، کمتر به فروشگاه رفت‌وآمد کند. این راهکار، به‌خصوص در لندن- به‌خاطر کاهش ترافیک در سطح شهر- عملی شده و نتایج مثبتی نیز داشته است.

  روابط انسانی مهم‌تر است

در این بازار پرهیاهو و تازه، فقط بازارهایی مورد استقبال بیشتر قرار گرفته‌اند که «روابط انسانی» در آنها بیشتر جدی گرفته می‌شود. مشتری‌های اروپایی بین مال‌هایی که در دسترس‌شان است سراغ آنهایی را می‌گیرند که ‌فروشنده‌های خرده‌پا در آنها وجود داشته باشد. سوپرمارکت‌های بزرگ و پرقفسه کمتر مورد استقبال هستند و به جای آن، غرفه‌ها یا مغازه‌های کوچک‌تر که در آنها فروشنده با مشتری «چشم در چشم» می‌شود، در رتبه‌های اول گزینش به‌عنوان «فروشگاه برتر» جای می‌گیرند.

اپل به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان تلفن همراه، بررسی مفصلی درباره ذائقه خرید مردم انجام داده است. بررسی‌های این شرکت نشان می‌دهد که در فرانسه بیشتر مشتری‌ها تمایل دارند جنسی را پیش از خریدن امتحان کنند، با اطرافیان‌شان درباره‌ این دستگاه جدید حرف بزنند و نظر فروشنده‌های عادی را بپرسند. هم‌اکنون‌70درصد از فروشگاه‌های این کمپانی در مراکز بزرگ خرید و فقط 30درصد‌شان در خیابان‌های دیگر شهر هستند. با اعلام نتیجه این پژوهش، اپل در فرانسه پروژه جدیدی اجرا می‌کند که دقیقا برعکس این مورد است. قرار شده مغازه‌ها به بیرون از فضاهای بزرگ تجاری منتقل شوند.