4ویژگی ممتاز برنامه­ چهارم

مجید باقری*

برنامه­ چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران به مثابه­ سند راهبردی و چشم‌اندازی 4ساله­ تحول و پیشرفت کلانشهر تهران که با تمرکز قاطعانه بر5 محور اصلی «آلودگی هوا»، «حمل‌ونقل و ترافیک»، «ایمنی و مدیریت بحران»، «هوشمندسازی» و «آسیب­‌های اجتماعی- فرهنگی» و پس از چندین‌ماه کار فشرده­ بیش از 200نفر از همکاران متخصص شهرداری در 12کمیته­ تخصصی و توجه ویژه به همه اسناد بالادستی ازجمله سیاست‌های ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب به‌عنوان سیاست‌های کلی نظام، بیانیه­ گام دوم انقلاب، سند ملی آمایش سرزمین و طرح‌های تفصیلی و جامع شهر تهران تهیه و تدوین شد، 4ویژگی اصلی دارد که آن را از برنامه‌های تدوین‌شده در دوره‌های پیشین مدیریت شهری کاملا متمایز می­‌سازد:
ویژگی یکم: در راستای تأکیدات ویژه­ دکتر زاکانی، شهردار محترم تهران مبنی بر بهره‌گیری مؤثر از نخبگان در برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی برای اداره کلانشهر تهران [مردمی‌سازی اداره شهر با مشارکت نخبگان] برای نخستین‌بار در تاریخ شهرداری پایتخت، «برنامه چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران» با مشارکت و همکاری متخصصان درون‌سازمانی تهیه و تدوین شد. به بیان دیگر، برای نخستین‌بار در حیات بلدیه، در تهیه برنامه تحولی و زیربنایی شهرداری پایتخت به جای برون‌سپاری، از متخصصان و صاحب‌نظران حاضر در خانواده بزرگ شهرداری تهران استفاده شده است؛ این در حالی است که در دوره‌های پیشین، این کار برون‌سپاری و توسط مشاوران بیرونی تهیه و تدوین می‌شد.
در حقیقت، در تدوین این برنامه زیرساختی و استراتژیک، در «معاونت برنامه‌ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورا» تلاش شد اصل «تخصص‌محوری و نخبه‌گرایی» که از مباحث بنیادین حوزه سرمایه انسانی است، مبتنی بر «دانش برنامه‌ریزی» و با رویکردی «مشورت‌پذیرانه» در عمل محقق شود. در حوزه مشورتی نیز علاوه بر مشورت‌گیری از مدیران و کارشناسان شهرداری، از دیدگاه‌های راهبردی اعضای محترم شورای اسلامی شهر تهران، کارشناسان دلسوز شورا و نیز استادان دانشگاه به نحو احسن بهره‌برداری و استفاده شد تا پایبندی شهردار محترم و مدیریت شهری به «مدیریت مشارکتی در اداره شهر» در عمل جلوه‌گر شود. ویژگی دوم: حمایت، همدلی و همکاری شورای اسلامی شهر تهران (اعضای محترم و کارشناسان خدوم شورا) با شهرداری تهران در تهیه و تدوین برنامه­ چهارم، دومین ویژگی ممتاز این برنامه است که بی­‌تردید، همکاری و حمایتی این‌چنین همدلانه و دلگرم‌کننده، برهانی قاطع برای اثبات نیت صادقانه­ خدمت کارشناسانه به شهروندان در این دوره از حیات شورا و شهرداری است. همین موضوع، نقش بی­‌بدیل و اثرگذار شورای اسلامی شهر تهران را در تدوین برنامه­ چهارم به روشنی نشان می‌دهد؛ برنامه‌­ای که به‌دنبال ایجاد تحول در 4عرصه­ تحول «درون زا»، «نرم‌افزاری و روحی»، «سخت‌افزاری و کالبدی» و «فناورانه و دانش‌بنیان» است. ویژگی سوم: برای نخستین‌بار، وزارت کشور برنامه­ 5ساله­ توسعه­ شهری را به برنامه‌های 4ساله کاهش داد و مبتنی بر همین تغییر، برنامه­ چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران، برخلاف 3 برنامه­ تحولی پیشین، یک برنامه­ 4ساله است که در دوره­ 4ساله­ مدیریت شهری نیز اجرایی خواهد شد؛ طبیعتاً این کاهش یک‌ساله که در برهه­ زمانی برنامه رخ داده، افزون بر آنکه یک مدیریت زمان کارشناسانه است، فرصت ارزیابی و قضاوت عملکرد مدیریت شهری را نیز در اختیار شهروندان و افکار عمومی قرار خواهد داد. ویژگی چهارم: برای نخستین‌بار، با هدف تطبیق برنامه و بودجه، برش یک ساله­ برنامه در بودجه­ 1402شهرداری لحاظ شد. به بیان دیگر، آنچه به‌عنوان «بودجه­ 1402شهرداری تهران» تهیه و تدوین شده، برش کارشناسانه و دقیقی از برنامه­ چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران است؛ رخدادی که در هیچ‌کدام از رویدادهای بودجه و برنامه‌­ریزی در ادوار گوناگون مدیریت شهری تهران صورت نگرفته است. مدیریت شهری در این دوره باور دارد درصورتی که بودجه، مبتنی بر برنامه­ تحول و پیشرفت طراحی نشود و «شاخص‌های سنجش» مورد مراقبت قرار نگیرد، کارایی برنامه چهارم مخدوش خواهد شد؛ به همین دلیل، با این برش، وفاداری کامل شهرداری به تحقق برنامه­ چهارم تضمین شده است. امید است در تحقق برنامه­ چهارم که حامل مسائل استراتژیک مدیریت شهری و تبلور توانمندی‌های درونی و سیاست‌های شهرداری برای اداره­ کلانشهر تهران است، همانگونه که در تهیه و تدوین آن شاهد همدلی و همگرایی با روحیه­ جهادی بودیم، در اجرا نیز شاهد یکی از به‌یاد‌ماندنی‌­ترین همگرایی­‌های مجاهدانه در شهرداری تهران باشیم تا از ثمرات و برکات این «جهاد همدلی»، همه­ شهروندان شریف تهرانی بهره‌­مند شوند.