آیا خارجی‌ها فقط به خاطر درمان ارزان می‌آیند؟

سفرهای درمانی به ایران سال گذشته از 161کشور جهان ثبت شده و آمار گردشگران پزشکی به کشور هم برای 1401 رقمی حدود یک‌میلیون ‌و100هزار نفر اعلام می‌شود. البته میانگین گردشگری سلامت در کشور سالانه حدود یک‌میلیون بیمار است، اما در دوران کرونا این رقم به 70درصد کاهش پیدا کرد و حالا به‌نظر می‌رسد که با فروکش کردن پاندمی کووید-19، دوباره به همان سرانه سالانه خود برگشته است. این در حالی است که گفته می‌شود یک توریست معمولی غیردرمانی میانگین 840 دلار در کشورهزینه می‌کند اما یک توریست درمانی بین 3000 تا 5000 دلار ارزآوری برای کشور دارد اما به‌دلیل نبود سازوکار مناسب برای پذیرش‌ آنها از سوی متولیان حوزه سلامت و گردشگری، بیش از نیمی از این گردشگران از طریق دلال‌ها وارد کشور می‌شوند و بخش قابل‌توجهی از ارزآوری آنها به جیب همین دلال‌ها و آژانس‌های مسافرتی واریز می‌شود که توریست درمانی را در فهرست تورهای ایرانگردی به گردشگران خارجی پیشنهاد می‌دهند. در این میان البته برخی از احتمال کاهش این مراجعات در آینده خبر می‌دهند و می‌گویند در فرصت‌طلبی کشورهایی ازجمله ترکیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس شاید میزان مراجعه گردشگران پزشکی به کشور کاهش پیدا کند. اما ماجرا چیست که با وجود تبلیغات گسترده از سوی همین کشورها با وعده ساخت کلینیک‌های مجهز و حتی شگردهای مختلف برای جذب پزشکان ایرانی همچنان آمار گردشگری سلامت در کشور میانگین یک‌میلیون گردشگر پزشکی را حفظ کرده است.

قطعا گردشگری سلامت در ایران دارای ویژگی‌ها و جذابیت‌های بسیاری است و تعداد قابل‌توجهی از جهانگردان، گردشگری سلامت در ایران را در اولویت مقصد سفرهای خود قرار می‌دهند. این مسئله با بررسی فعالیت آژانس‌های برگزارکننده تورهای ایرانگردی قابل اثبات است که چنین ویژگی‌هایی را به‌عنوان پیشنهادهای ویژه در اختیار گردشگران سلامت قرار می‌دهند. ازجمله این پیشنهادها هزینه ارزان‌تر گردشگری سلامت در کشور است. پول ایران بسیار پایین‌تر از ارزهای دیگر در جهان ارزش دارد و حتی درصورت نیاز به هزینه‌های چند برابری مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی، گردشگران باز هم با هزینه‌های کمتر خدمات درمانی و پزشکی را در مقایسه با سایر کشورهای همسایه ایران ازجمله ترکیه، امارات، عربستان سعودی، بحرین و کشورهای جنوب شرقی آسیا پرداخت می‌کنند.

یکی دیگر از دلایل رغبت گردشگران به استفاده از خدمات درمانی در ایران، حضور پزشکان ماهر و باتجربه در نظام سلامت کشور است. ایران سال‌های زیادی است که به‌عنوان یکی از قطب‌های علوم پزشکی در منطقه مطرح است. به‌ویژه اینکه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی واجد شرایط، پزشکان ماهر و تیمی متشکل از افراد مجرب و آموزش‌دیده هم در مراکز درمانی کشور مشغول به ارائه خدمات هستند، همان‌هایی که همواره پیشنهاد مهاجرت‌ و دستمزدهای چند هزار دلاری از سوی دیگر کشورهای منطقه دریافت می‌کنند.

خدمات با کیفیت پرستاری و مراقبت‌های بعد از عمل در گردشگری سلامت در ایران همواره مطرح بوده و سالانه هزاران پرستار جدید در کشور با کیفیت قابل توجه تربیت می‌شوند. با توجه به اینکه دوران آموزش یک پرستار طولانی و هزینه زیادی برای نظام سلامت کشور دارد، این گروه همواره جزو نیروهای متخصص زبده کشور مطرح هستند همان‌ پرستارانی که جانفشانی‌هایشان در دوران کرونا و خط مقدم مبارزه با پاندمی کووید-19 از یاد کسی نخواهد رفت.

دلایل دیگری ازجمله هتل بیمارستان‌ها که خدمات درمانی و اقامتی به‌صورت یکجا به گردشگران ارائه می‌کنند هم ازجمله دلایل رغبت گردشگران سلامت به حضور در ایران است چرا که همین مسئله هم هزینه‌های آن را کاهش می‌دهد. این در حالی است که دسترسی به متخصصان و فوق‌تخصص‌های حوزه پزشکی در مقایسه با دیگر کشورها با توجه به نقصان‌های اجرای سیستم نظام ارجاع به راحتی امکانپذیر است و مراجعه گردشگران خارجی به فلوشیپ‌های مختلف برای یک ویزیت و دریافت خدمات هزینه چندانی ندارد. ویزیت این پزشکان در کشور در حال حاضر چیزی حدود 180هزار تا 200هزار تومان است؛ یعنی حدودا 4دلار (قیمت بازار آزاد).

به جز خدمات درمانی و پرستاری و ارزان بودن هزینه خدمات سلامت در کشور، روابط قومی، مذهبی و فرهنگی عمیقی بین ایران و کشورهای منطقه باعث ورود بسیاری از گردشگران به کشور است، چراکه 80درصد مراجعات گردشگری سلامت ایران از کشورهای همسایه به‌ویژه افغانستان و عراق صورت می‌گیرد. هزینه‌های ارزان سفرهای بین‌شهری این مزیت را برای گردشگری سلامت دارد که همزمان از چنین مزیت‌هایی بهره‌مند شوند و به‌طور کلی همه این عوامل سبب می‌شود گردشگری سلامت در ایران نزد بیماران خارجی از انتخاب‌های مطلوب باشد.