فرهنگسازی زیر سایه هیئت

وحید ملتجی، متولد 1355، از بنیانگذاران هیئت و مجموعه فرهنگی عاشوراییان در اصفهان است. او را در یک کلام می‌توان یک فعال فرهنگی به ویژه در عرصه هیئت و دین دانست که سوابق فرهنگی فراوانی از جمله مدیریت فرهنگی در سازمان‌های مختلف، تولید و اجرای برنامه‌های تلویزیونی مثل برنامه «پیاده آمده‌ایم» و «فرمول جاذبه» را دارد که در کنار آن تالیف کتاب‌هایی همچون «امام جوانان»، «طواف پرستوها»، «زیارت»، «بازماندگان»، «من سیاسی‌نویس نیستم» نیز در فعالیت‌های او دیده می‌شود. مهرواره هوای نو که این روزها در حال برگزاری است بهانه ای شد تا گفت‌وگویی با وی که دبیری این مهرواره را بر عهده دارد داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید.

 ابتدای امر بگذارید از آن چیزی که در تبلیغات این مهرواره نظر من را جلب کرد سوالی از شما داشته باشم. شعار این مهرواره «در هوای نو هیئت نفسی تازه کنیم» انتخاب شده است و اسم مهرواره هم هوای نو، دلیل خاصی داشته؟
استفاده از واژه «هوا» به تشبیه فرهنگ به هوا از سوی مقام معظم رهبری و استفاده از واژه نو به هدف مهرواره که ایجاد ساختار نو درهیئات است اشاره دارد.
منظور از هوای نو ، هیئت‌هایی هستند که هوای فرهنگی جامعه را تصفیه می‌کنند. اگر دقت داشته باشید که قطعا داشتید، نماد مهرواره نیز درخت است که تشبیهی بین هیئت‌ها و بوستان و گلستان ایجاد شده که همگان از مزایای آن استفاده می‌کنند. هیئت‌ها و تشکل‌های دینی کشور موتور پیشران انقلاب اسلامی در گام دوم انقلاب هستند و مثل درختی که هوا را تصفیه می‌کند، هر هیئت در هرجا که قرار دارد در کنار فعالیت های اجتماعی خود، هوای فرهنگی جامعه را تصفیه می‌کند.
هیئت‌ها امروزه به جایی رسیده‌اند که غیر از مراسم آیینی، خدمات اجتماعی ارائه می‌دهند و منظور از تشکل‌های دینی، هیئت‌های توسعه یافته‌ای هستند که امروز تعداد آنها افزایش یافته است.

 یعنی آن‌طور که متوجه شدم مخاطب این رویداد هیئت‌ها هستند؟
هم آری و هم نه! بگذارید بیشتر توضیح دهم ، مخاطب اول مهرواره، هیئت‌ها و تشکل‌های دینی هستند که نقش شرکت‌کنندگان این مهرواره را هم دارند. مخاطب بعدی مهرواره قشر فرهنگی، دینی، اجتماعی، هنری و سیاسی هستند. ما در این مهرواره سعی داریم هنرمندان را با فضای هیئت آشنا کنیم و مسئولان، گروه دیگر مخاطبان مهرواره هستند. و در آخر مخاطب خاص و ویژه ما خود همین عموم مردم‌اند که بانی و گرداننده تمام شئون هیئت‌ها هستند.

 همینجا یک توقف کوتاه و تامل داشته باشیم. جناب ملتجی نقش مردم که به نوعی بنابر گفته شما مخاطب اصلی این مهرواره هم هستند در این مهرواره چیست؟ یعنی این محوریت مردم کجای این مهرواره دیده شده است؟
هدف اصلی از برگزاری این مهرواره آن است که هیئات مذهبی ارتباط نزدیکتر و بهتری با عموم مردم و نه قشر خاصی برقرار کنند و تاثیرگذاری گسترده تری بر عموم مردم داشته باشند.
یکی از اهداف مهرواره این‌ است که هیئت‌ها آغوش‌شان را به روی همه مردم باز کنند و همه مردم بتوانند در هیئت‌ها حضور پیدا کرده و با مردم ارتباط برقرار کنند. این اتفاق از طرف هیئت‌ها باید بیفتد و کار دیگر مهرواره این است که مخاطبان را از خدماتی که هیئت‎ها ارائه می‌دهند، مطلع کند. بخصوص در 40 سال دوم انقلاب که هیئت‌ها به لحاظ اجتماعی طبیعتا خیلی گسترده‌تر می‌شوند، بنابراین خدماتی هم که ارائه می‌دهند، متفاوت‌تر از قبل خواهد بود و اگر عموم مردم از این اتفاق مطلع شوند به نظر می‌رسد خیلی بیشتر از قبل استقبال صورت می‌پذیرد.

راستی چرا افتتاحیه این مهرواره را در تکیه ای تاریخی و جمع و جور برگزار کردید؟
این موضوع به یک‌باره و تصادفی اتفاق نیفتاد. ما برای برگزاری افتتاحیه شاید بدون اغراق بتوانم بگویم همه سالن‌ها و مکان‌های موجود در تهران که امکان برگزاری این مراسم را داشت مورد بررسی قرار دادیم ولی با توجه به هویت مهرواره و صحبت‌هایی که در شورای سیاست‌گذاری و دبیرخانه مهرواره شد تصمیم گرفتیم مراسم افتتاحیه را به جای آنکه به روال مراسم‌های دیگر اینچنینی در یک سالن همایش مدرن برگزار کنیم در یک مکان مرتبط با هویت مهرواره برگزار کنیم که درنهایت تکیه تاریخی نیاوران را انتخاب کردیم که تکیه ای ریشه دار و اصیل بوده و فضای آن تناسب زیادی با فضای هیئت دارد. الحمدلله بازخورد خیلی خوبی هم از شرکت‌کنندگان افتتاحیه داشتیم.

 به شورای سیاست‌گذاری و دبیرخانه مهرواره اشاره کردید. ساختار این مهرواره را امکانش هست قدری توضیح دهید که به چه شکل بوده است.به هر حال این تجربه برای خیلی‌ها جالب است که از مکانیسم تشکیل آن هم خبر داشته باشند؟
مهرواره یک شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به عنوان طراح و راهبر کل مهرواره را از اول داشت که از افراد سرشناس جامعه بزرگ هیئت انتخاب شده بودند. ساختار مرکزی و اصلی مهرواره ‌هوای‌ نو به این صورت است که مدیران سازمان تشکل‌های دینی، دبیر مهرواره، دبیرخانه و شورای سیاست‌گذاری و مدیران سه بخش در ساختار اصلی این مهرواره نقش دارند. هیئت بخش‌های مختلف دارد ولی امسال این شورا سه بخش هیئت، کتاب و ستایشگران را در دستور کار مهرواره قرار داد که هرکدام محور و رشته هایی دارند که از سوی شورای برنامه ریزی مهرواره تعیین شده‌اند. در کنار این شورا هم هر بخش این مهرواره، از شورای برنامه‌ریزی و هیئت داوران مربوط به خودش تشکیل شده است که اعضای آن از افراد متخصص همان بخش هستند که وظیفه تعیین شاخص های داوری، شرایط شرکت‌کنندگان، نحوه رقابت و داوری بر عهده آنان است و برگزیدگان هر رشته را بر اساس شایستگی انتخاب می‌کنند.


 در مورد این سه بخش توضیح بیشتری می‌دهید؟
یک بخش آن، هیئت است که در حوزه هیئت، 16 رشته مختلف در نظر گرفته شده است. در این بخش، جنبه‌های اجتماعی هیئات از سوی هیئت داوران سنجیده می‌‎شود. مثلا این‌که هیئات مذهبی در زمینه ارتباط با نوجوانان، چقدر توانسته‌اند موفق عمل کنند یا اینکه چقدر در هیئت‌ها از ظرفیت هنری استفاده شده است، بخشی از رشته‌های هیئت است و هیئت داوران هم افرادی هستند که سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنند. بخش دیگر این مهرواره مربوط به ستایشگری اهل بیت(ع) یا مداحی است که امسال فقط در رشته مدیحه‌خوانی برگزار می‌شود و بهترین مدیحه‌خوانی‌ها انتخاب می‌شود. البته امسال محدودیت سنی 20‌تا‌35‌سال را برای شرکت‌کنندگان در‌نظر گرفته‌ایم و بر اساس ملاک‌هایی که از سوی هیئت داوران تعیین‌شده آثار سنجیده می‌شود و بهترین‌ها معرفی می‌شوند و همچنین محورهای جنبی‌ای نیز در بخش ستایشگری داریم. بخش بعدی موضوع کتاب هیئت است. کتاب‌هایی که در رابطه با هیئت و هیئت‌داری و تاریخ شفاهی هیئت است در این حوزه بررسی می‌شود. البته که هیئت‌های مذهبی بخش‌های دیگری هم دارند که در سال‌های آتی بررسی می‌شوند.
 
یعنی این مهرواره یک رویداد رقابتی در حوزه هیئت است؟
نه به هیچ وجه این‌طور نیست. ما در مهرواره هوای نو به دنبال رده‌بندی هیئات نیستیم بلکه هدف ما این است که کسانی را معرفی و تقدیر کنیم که صاحب ایده های نو و کارهای متفاوت و خلاقانه درحوزه تشکل‌های دینی و هیئت های مذهبی هستند.دلیل به‌کاربردن عنوان مهرواره این است که هر هیئت در هر جغرافیایی که هست، یکی از المان‌های فرهنگی و هویتی آنجاست و از این جهت اطلاق اول و دوم به آن‌ها دشوار است و حتی شاید اشتباه باشد. بنابراین مهرواره هوای نو یک نگاه مهربانانه عام نسبت به همه این موارد دارد. درواقع «هوای نو» آمده که بگوید هرکدام از این درخت‌ها در اقلیم خودشان مهم هستند و هرکدام رنگ و طعم خود را دارند، اما اینکه کدام کیفی‌تر هستند و برای مردم مفید بوده‌اند‌ و کدام هیئت‌ها ایده‌های مهم‌تری دارند را می‌شود بررسی کرد و به آنها پرداخت. ما در پی این نیستیم که اجزای هیئت را رتبه بندی کنیم. مهرواره هوای نو با نگاه مهر و محبت و سعه وجودی بزرگ به ماجرا نگاه می‌کند و به دنبال این است که افرادی که کارهای خلاقانه انجام می‌دهند اما خیلی از آنها رسانه‌ای ندارند که خود را معرفی کنند به جامعه بشناساند.

 در آخر به عنوان کسی که سال‌ها در مقام خادمی اهل بیت علیهم السلام در هیئت مشغول بوده اید اگر بخواهید نکته‌ای برجسته از زیست بوم هیئت را بیان کنید کدام وجه آن است؟
 بر اساس تجربه‌ای که از سال‌ها حضور در هیئت داشته‌ایم، اعتقادمان بر این است که در شرایط کنونی یکی از امن‌ترین مکان‌هایی که خانواده‌ها فرزندانشان را می‌توانند آنجا بسپارند و از خیلی نکات منفی مصون باشند و درضمن بتوانند مهارت زندگی اجتماعی را کسب کنند، هیئت است. امید است مهرواره هوای نو بتواند این مسیر را هموار کند. چون ما شاید هیئت را فقط در فضا و مناسبت خاصی می‌بینیم، در صورتی که این‌گونه نیست و تمام افرادی که با هیئت‌ها ارتباط دارند، البته هیئت‌های باکیفیت، شخصیت‌هایی هستند که در زندگیشان موفق هستند و نوجوانانی که در هیئت رشد می‌کنند، غالبا بیش از 90 درصد آن‌ها افراد موفقی در آینده خواهند بود، زیرا در این مراکز مهارت زندگی ‎کردن به آن‎ها آموزش داده می‌شود. به همین جهت امروزه در شرایطی که ما قرار داریم، یکی از امن‌ترین مراکزی که خانواده‌ها می‌توانند به آن اعتماد کنند و فرزندانشان را در آن فضا برای تربیت قرار دهند، هیئت‌های مذهبی هستند.