فرش ماشینی در میدان رقابت

فرش ایران در تلاش برای احیای بازارهای ازدست‌رفته و قرارگرفتن دوباره در سبد خانوار ایرانی است. اما این تلاش‌ها همچنان به هدف نرسیده و آنطور که فعالان صنعت فرش به همشهری گفته‌اند، فرش دستبافت ایران به‌دلیل قیمت گران از سبد خانوار ایرانی حذف شده و فرش ماشینی جایگزین فرش دستبافت نه‌تنها در داخل کشور که در دیگر کشورهای جهان شده است.
رویکرد ایرانی‌ها و حتی بازار جهانی به فرش ماشینی ایران، فعالان تولیدات ماشینی فرش ایرانی را به مسیر تولید فرش‌هایی کشانده که قابل رقابت با فرش دستبافت ایرانی در بازار داخلی و بازارهای جهانی با قیمت چندین‌برابر کمتر از فرش دستبافت ایران هستند.
همین دیروز سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی فرش ماشینی ایران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران افتتاح شد و تولیدکنندگان قدرتمند فرش ماشینی ایران دور هم جمع شدند تا شاید پس از مدت‌ها وقفه در برپایی نمایشگاه‌های تخصصی و مصرفی کشور به‌دلیل شیوع کرونا بتوانند در نخستین رویداد نمایشگاهی خود فرش‌های تولیدشده را به دست مصرف‌کنندگان برسانند.
ده‌ها تولید‌کننده فرش ماشینی ایران در نمایشگاه بین‌المللی تهران  تلاش دارند تا پاسخگوی نیاز ایرانی‌ها در تامین فرش باشند. این نمایشگاه که تا 2 روز دیگر برپاست، قرار است پس از مدت‌ها رکود در بازارهای ایران، گردش مالی اندکی برای فعالان فرش ایجاد کند.
بازار فرش دستبافت ایران اما مدت‌هاست که در جهان به خطر افتاده و با ورود چین به تولید فرش ایرانی و البته با خرید طرح‌های فرش توسط توریست‌های چینی و انتقال آنها به چین برای از بین بردن بازار فرش دستبافت ایران، همچنین با ورود افغانستان به تولید و عرضه فرش دستبافت در جهان آن‌هم با طرح‌های ایرانی و پس از آن تلاش پرسود هند در تولید فرش دستبافت در جهان، ایرانی‌ها بازار جهانی خود را در فرش ایرانی از دست داده‌اند.
حالا تولید‌کنندگان فرش‌های ماشینی با تولید انبوه نقشه‌های ظریف و به‌روزرسانی‌شده فرش ایران و البته ورود به تولید محصولات مدرن تلاش دارند بازار فرش‌ ایران را با حداقل قیمت‌ها همچنان نگاه دارند.
بهزاد زیاری، کارشناس و فعال صنعت فرش که در تولید فرش‌های ماشینی فعالیت دارد، به همشهری می‌گوید فرش‌های ماشینی ایران در طرح و نقشه و کیفیت محصول به اندازه‌ای به‌روزرسانی شده که قابل رقابت با فرش دستبافت ایران در جهان است. به‌گفته این فعال فرش، فرش ماشینی ایران در بازارهای جهانی قابل رقابت با تمام کشورهای تولیدکننده و پیشرفته در این صنعت است.
زیاری معتقد است صنعت فرش ماشینی ایران هیچ کمبودی به لحاظ تکنولوژی، تولید، طراحی، نقشه و بررسی‌های علمی نسبت به سایر کشورها ندارد و به همین دلیل استقبال از فرش ماشینی ایران همچنان بالاست.
این فعال فرش با اشاره به درآمیخته‌شدن زندگی مردم ایران با فرش می‌گوید: استفاده از فرش در زندگی خانوارهای ایرانی یک باور است و نبود فرش کمبودی است که در زندگی ایرانی‌ها احساس می‌شود. اما حدود 3سال است که به‌دلیل کاهش درآمد نسبی مردم نسبت به تورم، سبد خرید مردم در صنعت فرش تحت ‌تأثیر قرار گرفته و حجم خرید فرش از سوی آنها کمتر شده است.
به‌گفته این فعال صنعت فرش، ایرانی‌ها پیش‌تر هر 3یا 4سال یک‌بار فرش‌های خود را تعویض می‌کردند اما الان مدت انتظار برای تعویض فرش به 7سال رسیده است.
زیاری اعتقاد دارد تصمیمات سیاسی نامناسب با سیاست‌های کلان تولید و سلیقه مردم و وضعیت بد اقتصادی و سطح پایین درآمد ایرانی‌ها و شرایط و استانداردهای اقتصاد جهانی، باعث شده که صنعت فرش ایران با 10رتبه کاهش در بخش صادرات و میزان خرید مواجه شود.
این فعال فرش استقبال مردمی از برپایی نمایشگاه فرش و میزان خرید در این نمایشگاه‌ها را نسبت به سال‌های گذشته بسیار پایین اعلام کرد و گفت: سال‌های گذشته در نمایشگاه‌های فرش به‌اندازه‌ای شرکت‌کننده خارجی داشتیم که غرفه‌ها ناچار به استخدام مترجم می‌شدند.
او به مشکل صادرات فرش دستبافت و ماشینی ایران نیز اشاره کرد و افزود: صادرات 50درصدی فرش ماشینی ایران اکنون به 30درصد کاهش یافته است. درحالی‌که نقشه فرش‌های تولیدشده، زیباتر و کیفیت محصولات، بهتر شده است.
به‌گفته بهزاد زیاری، دولت‌های قبلی برنامه‌ای در حوزه فرش نداشتند. در حالی ‌که فرش ایران می‌تواند جایگزین خوبی برای محصولات و صنایع نفتی باشد، به‌دلیل بی‌توجهی‌ها نه‌تنها جایگاه فرش دستبافت ایران که حتی جایگاه فرش ماشینی ایران هم با افول مواجه شده است.
او از ناهماهنگی در کارگروه فرش با توجه به ظرفیت‌های بالای صنعت فرش ایران برای ارزآوری و اشتغال در این بخش انتقاد کرد و گفت: صنعت فرش قابلیت ایجاد اشتغال خوب در کشور دارد و یکی از مهم‌ترین صنایعی است که می‌تواند با ایجاد اشتغال بالا به مهار بیکاری بپردازد اما متأسفانه توجه چندانی به ظرفیت تولید فرش در ایران نمی‌شود.
به‌گفته این فعال فرش، ایران در حوزه دانش و مهندسی تولید فرش ماشینی به جایی رسیده که می‌تواند فرش‌هایی همانند فرش دستبافت تولید کند که تشخیص آنها با فرش دستبافت بسیار سخت است.
براساس آنچه تولیدکنندگان فرش ماشینی ایران به همشهری خبر داده‌اند، هم‌اکنون آلمان، ترکیه، عراق، روسیه، امارات متحده عربی، افغانستان، هندوستان، پاکستان و بلاروس مهم‌ترین مشتریان فرش ماشینی ایران هستند و بیشترین تولیدات فرش ماشینی ایران به روسیه صادر می‌شود.