بر و برگ/ در سر زیدان
شهنام صفاجو
زین‌الدین زیدان، مربی معروف فرانسوی با دلخوری تمام از رهبری تیم رئال‌مادرید کنار کشید تا یک فضای دوقطبی کم‌وبیش جهانی را بین طرفداران خود و معمار کهکشانی‌ها «فلورنتینو پرز» ایجاد کند. بعد انتشار آن نامه تند خداحافظی، آقای رئیس هم پاتک رو به عقب زد و کارلو آنجلوتی را به تیمش برگرداند، اما بحث این است که چرا زیدان با وجود شخصیت آرام و کاریزماتیک خود و آن کارنامه درخشان فوتبالی، در برخی مواقع اینگونه تهاجمی و حق به جانب رفتار می‌کند؟ سؤال دیگر اینکه چرا برخوردها با زیدان دوگانه است و با وجود موفقیت‌های زیاد، با هر ناکامی تیمی با این هجمه‌ها مواجه می‌شود؟
زیدان که به‌زودی پا به 50سالگی خواهد گذاشت، در زندگی خود همواره چهره‌ای دوگانه داشته است؛ چه از بُعد شخصیتی که آرام و متین به‌نظر می‌رسد و ناگهان توفانی می‌شود و چه از منظر خانوادگی که همواره در تضاد و تلاطم بوده است. یکی از مهم‌ترین علل این دوقطبی بودن، رابطه زیدان با پدرش «اسماعیل زیدان» است که آنها مشخصاً رابطه خوبی با هم ندارند. سابین کالیاری، روانشناس فرانسوی در کتاب خود با عنوان «در سرِ زیدان» Dans la tête de Zidane می‌نویسد که او کمبود محبت پدرش را احساس می‌کند و نمودهای بیرونی این آشوب درونی که ریشه در بی‌مهری پدری دارد هم باعث آن ضربه سر به سینه مارکو ماتراتزی در فینال جام جهانی 2006و استعفای شوکه‌برانگیز سال 2018بعد فینال دراماتیک کی‌یف شد. زیزو همواره حس می‌کند که به اندازه کافی از سوی پدرش تحویل گرفته نشده و به همین سبب نمی‌تواند این بی‌مهری را تحمل کند.
اسماعیل زیدان 86ساله متولد دهکده کوچک کابیلا واقع در کندیرا الجزایر است. زندگی‌اش در سرزمین پدری با چوپانی و فقر گذشت و پس از مهاجرت به فرانسه هم به‌کار ساختمانی و مکانیکی ماشین‌آلات روی آورد و به‌سختی گذران زندگی کرد؛ لذا شاید برای او اساساً فوتبال یک شغل به‌حساب نمی‌آید؛ حتی اگر در اوج داستان باشی! حرفه فرزندان دیگر این پدر سختگیر هم دلالت بر این موضوع دارد؛ مجید زیدان (58ساله) که مسئول نگهداری یک استخر شناست، فرید زیدان که یک تاجر بود و در 55سالگی درگذشت، نورالدین زیدان (54ساله) که مدیر یک شرکت تبلیغاتی است و لیلا زیدان (52ساله) هم که مسئولیت دبیر اجرایی یک مؤسسه انتشاراتی را برعهده دارد، اثبات‌کننده این مهم هستند که در خانواده زیدان‌ها ورزش طرفداری ندارد. زین‌الدین حتی اگر غول فوتبال هم باشد، باز چندان مهم نیست. اسماعیل زیدان در کتاب خاطراتش که با عنوان «در مسیرهای سنگی» Sur Les Chemins de Pierres در فرانسه به چاپ رسیده نیز با اشاره به زندگی سخت پدر و مادرش محمد بن‌علی زیدان و زهرا زیدان و فقر تمام‌نشدنی دوران حیات آنها بیان می‌کند: «سرزمین سخت و سنگلاخی کابیل که از عرق و گاه خون شما تغذیه می‌کند، خود محلی برای پرورش قهرمانان است. ما در آنجا هرگز به ورزش و فوتبال فکر نمی‌کردیم؛ چون کارهای روزمره‌مان بیش از اندازه بود. در وجود ما همه‌چیز از طریق کار حاصل می‌شد. همه‌چیز اینجا کار کار کار است... از تلاش نترس. استقامت کن. به زندگی اعتماد داشته باش. آن‌وقت شگفتی‌های خوب در زندگی شما رقم می‌خورد.» و به‌راستی چه شگفتی مهم‌تر از ظهور یک نابغه فوتبال در تمام دوران‌ها، اما همه اینها هم باعث نشده که اسماعیل و زیزو مثل یک پدر و پسر در کنار هم باشند. نتیجه هم مثل پایان تلخ یک فینال است. این روزها زیدان که به‌نظر در محاسبات حرفه‌ای خود کمی دچار خطا شده باید حداقل یک‌سال خانه‌نشینی را تجربه کند تا سکان تیم ملی فرانسه را به‌دست بگیرد.
