پرواز با اعمال شاقه!

  محدوده غرب تهران به سبب برخورداری از برخی ویژگی‌های محیطی و شرایط وزش باد مطلوب، از جمله نقاط مناسب برای تمرین و آموزش پرواز با «کایت»، «پاراگلایدر» و... است.
به همین دلیل چتربازان یا کایت سواران ارتفاعات «وردیج»، «شهران» و «وردآورد» را برای اجرای این ورزش انتخاب می‌کنند. سایت شهران در ارتفاعات منطقه ۵ واقع شده و بیش از ۲۰ سال است که پاتوق علاقه ­مندان به این رشته ورزشی و مربیان آن بوده است. اما از چند سال پیش با استناد به برخی دلایل امنیتی، این سایت بسته اعلام شد و حدود سه هزار ورزشکار و علاقه­ مند این رشته برای استفاده از سایت مناسب برای تمرینات و آموزش‌هایشان سردرگم شده‌اند. این موضوع سبب گله و ناراحتی ورزشکاران و علاقه ­مندان به این ورزش شده است و برای بازگشایی این سایت تلاش می‌کنند. هرچند برخی از آنها برای از سرگیری فعالیت‌های ورزشی خود به دیگر سایت‌های محدوده غرب هم­چون سایت «شهید عسگری» و ارتفاعات روستای وردیج رفته‌اند.  

به باور چتربازان و پاراگلایدر سوارها، سایت شهران به دلیل نزدیکی به شهر و ارتفاع مناسب، بهترین محل برای پرواز با پاراگلایدر در تهران بود که به دلایل نامشخصی پرواز در آن ممنوع اعلام شد. «علی مدیری»، یکی از ورزشکاران سایت شهران درباره این سایت می‌گوید: «کوه‌های غرب تهران در ارتفاعات شهران و وردیج از جمله نقاطی است که ورزشکاران پاراگلایدر برای پرواز از آن استفاده می‌کنند. سایت پرواز شهران از معروف‌ترین سایت‌های پرواز در غرب پایتخت است که تا همین چند ماه پیش، روزانه شاهد پرواز کایت و پاراگلایدر سواران حرفه‌ای‌ و تازه کار بسیاری بود. این سایت به دلیل دسترسی آسان به محدوده شهری و فضای استانداردش برای پرواز مناسب‌تر بود. برای همین آخر هفته‌ها در این سایت جایی برای سوزن انداختن نبود. در چندین مرحله این سایت تعطیل و دوباره با درخواست و اصرار ورزشکاران این رشته باز شد. ولی مدت آن زیاد نبود و در نهایت برای همیشه غیرفعال شد. تعطیلی که باعث، بیکاری مربیان و سردرگمی ورزشکاران این رشته شد.» به باور او احتمال حادثه در پرواز با پاراگلایدر آن هم در تهران بسیار اندک است. البته انتخاب مربی حرفه‌ای در این‌باره نقش مهمی دارد. زیرا تجربه بالا و حرفه‌ای بودن مربی می‌تواند به ورزشکار در پرواز کمک کند.



پای مالک در میان است
«بهروز کشمیری»، مربی و داور وزارت ورزش، مربی هواپیمایی کشوری در رشته­ های «پرواز مسافت» و «فرود دقت»، سابقه پرواز با «پاراموتور» را نیز دارد. سابقه پروازی او از سال ۱۳۹۰ آغاز شده است و اکنون بیش از ۵ سال است که تخصصی پرواز را دنبال می‌کند. او درباره تعطیلی سایت شهران توضیحات بیش­تری ارائه می‌دهد: «زمین سایت شهران، مالک شخصی داشت. به سبب فعالیت‌های مدیریت مجموعه و ساخت‌وسازهایی که گوشه و کنار آن صورت می‌گرفت، مالک معترض بود و به همین دلیل برای تعطیلی اقدام کرد. در ادامه این مسائل، موضوع و بحث‌های امنیتی منطقه مطرح شد. و به تعطیلی کما بیش این مجموعه انجامید. سایت شهران از سال ۱۳۸۱ فعالیتش را آغاز و تا نیمه‌های سال ۱۳۹۱ به‌صورت مستمر فعالیت کرد، اما مربیان از ۱۳۹۱ تاکنون با کسب مجوزهای موقت ۱۰ روزه، سه ماهه یا یک روزه در این سایت فعالیت می‌کنند. ولی باز هم اغلب تعطیل است. این مجوزها از سوی انجمن‌ ورزش‌های هوایی صادر می‌شود و اغلب به خلبان‌های خاص این اجازه را می‌دهند که در این سایت پرواز کنند و این مجوزها برای عموم نیست. اکنون هم این سایت به شرطی دوباره باز خواهد شد که فردی همه مسئولیت‌های آن را برعهده بگیرد. در واقع مشخص شود که سرپرستی‌اش برعهده چه شخصی است و اینکه آیا این شخص مسئولیت پروازها را قبول می‌کند. بی‌شک هیچ فردی از سوی یک مجموعه که خلبانی باشد باسلیقه و علاقه مختلف، این مسئولیت را قبول نمی‌کند چون هیچ منفعتی برایش ندارد.» در همان سال «یحیی دادئی»، رئیس هیئت انجمن‌های ورزشی استان تهران اعلام کرد که بسته شدن سایت پروازی شهران براساس اعلام مراجع ذیصلاح و برای تأمین امنیت حریم هوایی تهران انجام شده است. به باور این مقام مسئول، با استقرار عوامل انتظامی در این سایت و ایجاد مکانیزم نظارتی و بازدیدهای منظم می‌توان این حاشیه‌سازی‌ها را کنترل کرد.

ساخت‌وساز در زمین فرود
مربیان و ورزشکاران این رشته علاوه بر سایت شهران در دیگر سایت‌های غربی پایتخت مانند سایت وردآورد هم با مشکلات مختلفی روبه­ رو هستند. کشمیری می‌گوید: «برای مثال، سایت وردآورد به سبب توپوگرافی نظامی و پادگان‌هایی که اطرافش وجود دارد، یک کریدور مثلث‌شکل را برای خلبان‌ها به وجود می‌آورد که اجازه پرواز فرامنطقه‌ای را به او نمی‌دهد. اگر شخصی از آن کریدور خارج شود، تحت نظر گرفته می‌شود. یکی دیگر از مشکلات سایت‌های پرواز کیفیت زمین لند(زمین فرود) است که باید مورد توجه قرار گیرد. اکنون در زمین لند وردآورد ساخت‌وساز انجام می‌شود یعنی مالک دارد و در آینده‌ای نه چندان دور که ساخت‌وسازها تمام شود برج‌ها و دیوارهای آن می‌تواند برای ورزشکاران خطرآفرین باشند. عملاً زمین لند را از دست می‌دهیم. در واقع از نظر تیک‌آف مشکلی نداریم اما مشکل فرود داریم.

 البته اکنون خلبان‌ها و مسئولان این پروژه ممانعتی برای پرواز هنرجوها و خلبان‌ها ندارند، اما باید در نهایت برای آینده دور یا نزدیک، زمین جایگزینی که مورد تأیید باشد در دسترس خلبان‌ها قرار بگیرد.» به گفته کشمیری هر وسیله‌ای که یک نفر را از زمین جدا کند، جزو آسمان ایران محسوب می‌شود و متولی‌اش سازمان هواپیمایی کشوری خواهد بود: «در حال رایزنی هستند تا بخشی از این مسئولیت به وزارت ورزش منتقل شود. ولی این مسئولیت تمام و کمال برعهده هواپیمایی کشوری است. این ورزش به بخش کمیته فوق سبک این سازمان مربوط می‌شود. شرایط استاندارد و محدوده مناسبی که آموزش داده می‌شود، مسیر دسترسی خلبان، شرایط جوی مناسب یا در نظر گرفتن ارتفاع، از جمله مواردی است که مربی یا خلبان باید به آن توجه داشته باشد. خلبان پس از اینکه اقدام به پرواز می‌کند باید بداند چه موانع و توپوگرافی جغرافیایی پیش رویش قرار دارد. هم­چنین برای محل فرودش باید یکسری نقاط را به‌عنوان نقاط اضطراری در نظر بگیرد تا در صورت بروز مشکل بتواند در آن منطقه نیوجرسی، لندش را انجام بدهد و خودش را حفظ کند. خلبان این وسیله نمی‌تواند از روی کوه پرواز کند و آن سوی شهر بر روی خانه مردم و درخت فرود بیاید. برای همین باید شرایط را پیش از پرواز بررسی کند.»

۵ تا ۱۰ دقیقه آموزش شفاهی
افراد از ۴۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم که از سلامت جسمی برخوردار هستند، می‌توانند با پاراگلایدر پرواز کنند. هم­چنین پاراگلایدرهای مخصوص دونفره هم تا از ۱۲۰ تا ۲۳۰‌کیلوگرم وزن را تحمل می‌کنند. اگر مبتلا به بیماری‌های قلبی، صرع و اضطراب هستید یا ترس از ارتفاع دارید، بهتر است از این ورزش صرف‌نظر کنید یا اینکه با توجه به شرایط خود و توصیه پزشک، درباره‌اش تصمیم بگیرید. این ورزش علاوه بر دوره‌های آموزشی، جنبه تفریحی هم دارد وافرادی که تمایل داشته باشند، می‌توانند به‌صورت دو نفره با گذراندن ۵ تا ۱۰ دقیقه آموزش به‌صورت شفاهی پرواز را انجام بدهند.

پروازهای دونفره از سایت شهید عسگری

اکنون اغلب ورزشکاران سایت شهران برای دوره‌های آموزشی یا تمریناتشان از سایت پاراگلایدر شهید عسگری استفاده می‌کنند. سایت شهید عسگری در انتهای منطقه ۲۲ شهرداری تهران قرار دارد و این محل شلوغ‌ترین مکان ورزش پاراگلایدر در تهران یا حتی ایران است. کشمیری، مربی پاراگلایدر، درباره این سایت می‌گوید: «در حال حاضر پس از تعطیلی سایت شهران، این سایت محل آموزش و استقرار اصلی پاراگلایدر سوارها است. این سایت در کوه‌های غرب تهران قرار گرفته و محل فرود آن میدان «دانش» در بلوار «اردستانی» است. هم­چنین محل تیک آف این سایت سنگفرش است و پرواز در آن قوانین مختص به خود را دارد. ارتفاع تیک آف سایت پاراگلایدر تهران، شهید عسگری از محل لند ۸۰۰‌متر و محل فرود سایت همواره بسیار شلوغ و مملو از علاقه مندان تماشای پرواز پاراگلایدر است، اما اجرای پروازهای مسافت در این سایت به دلیل نزدیکی به شهر تهران و مراکز نظامی ممنوع و مجوز شعاع پروازی پاراگلایدرها در این منطقه محدود است. هم­چنین پرواز در این سایت دارای قوانین و مقررات ویژه خود است که از سوی هیئت امنای سایت وضع می‌شود و همگی ملزم به پذیرش و اجرای آنها هستند. پرواز با پاراگلایدر بسیار ساده است و بیش­تر مردم توانایی انجام آن را دارند. برای اینکه کار را با امنیت پیش ببریم، باید درک خوبی از آیرودینامیک پرواز، آب و هوا، تجهیزات و نکات ایمنی و مهم‌تر از همه قوانین هوایی داشته باشیم. دوره آموزش مقدماتی، این مسائل را در برگرفته و از سریع‌ترین و امن‌ترین راه‌های یادگیری پرواز است. این سایت بیش­تر مورد توجه علاقه­ مندان به پرواز تفریحی دو نفره است و در همه فصول، همه روزه تعداد زیادی از شهروندان برای پرواز تفریحی با پاراگلایدر به این سایت مراجعه می‌کنند.

حرفه‌ای‌ها را خطری تهدید نمی‌کند
پاراگلایدر و کایت هم مانند وسیله‌های دیگر پروازی اختیارش دست خلبانی است که آن را هدایت می‌کند. «محمد شهریاری»، مربی پاراگلایدر، به نکات و خطرات احتمالی این ورزش اشاره می‌کند: «در سایت‌های محدوده غرب تهران، چندین مورد ایمنی برای خلبان‌ها و هنرجویان آموزش پرواز حائز اهمیت است. هنرجو می‌تواند پاراگلایدر را در یک سانتی­مترمربع فرود بیاورد. رقابت بر سر آن یک سانتی­متر و یک نقطه مشخص است. در آزمون‌ها که هنرجویان گواهینامه دریافت می‌کنند، محدوده شعاع برایشان ۱۰‌متر در نظر گرفته می‌شود. آنها باید توانایی آن را داشته باشند که در همین فضای ۱۰‌متر فرود بیایند. زمانی که شما مهارت فرود در یک نقطه مشخص را داشته باشید، خطری شما را تهدید نمی‌کند. چون مهارت کافی را در این زمینه دارید. ولی اینکه هرچقدر باند پرواز بزرگ‌تر و بازتر باشد، به طبع تعداد وسیله‌های پرنده بیش­تر می‌شوند و می‌توانند هم­زمان با هم پرواز کنند این اهمیت بیش­تری دارد. شاید این موضوع برای خلبان‌های کم‌تجربه اندکی خطرساز باشد. نکته دیگر در این محدوده، جاده و مسیر دسترسی هنرجویان و خلبان‌ها تا محل تیک‌آف است. یعنی در ارتفاعات وردیج که از نیمه این راه، مسیر خاکی می‌شود، در زمان‌های بارندگی و آبگرفتگی، این مسیر می‌تواند خطرآفرین باشد. مسیر کنونی فاقد گاردریل‌ و یا بخشی از آن ناقص است و با بارندگی این امکان وجود دارد که جاده شسته شود. به همین دلیل نمی‌توان گفت مسیر صددرصد ایمن و استاندارد است. در واقع سقوط آزاد در این منطقه نداریم. چون نرخ قابلیت آن بسته پروازی، اجازه حرکت به جلو را نمی‌دهد. یعنی اگر برای یک پاراگلایدر هزارمتر ارتفاع در نظر بگیرید، حداقل ۸ تا ۱۰ کیلومتر می‌تواند در شهرها پرواز کند. برای فراگیری مهارت پرواز در این نقطه، برای هنرجویان و ورزشکاران در این رشته دوره‌های مختلف آموزشی وجود دارد. از آموزش‌های مقدماتی گرفته تا پیشرفته. در سطوح مبتدی، خلبان تنها توانایی هدایت وسیله را دارد. در دوره بعد این سطح که به آن «خلبان مستقل» می‌گویند، مسئولیت هدایت وسیله، به‌طور کامل به خلبان سپرده می‌شود و نیازی به مربی ندارد. در انتهای دوره، خلبان به نقطه‌ای می‌رسد که بدون نیاز به هدایت مربی، پروازش را انجام می‌دهد و خودش مسیر انتخاب می‌کند و روی نقطه مشخصی فرود می‌آید. این دوره‌ اجباری است و هر خلبانی باید این دوره را بگذراند تا بتواند از مربی بی‌نیاز شود. کسانی که دوست دارند ادامه بدهند با افزایش ساعت پرواز و یک­سری مهارت‌هایی که در دوره متوسط به دست می‌آورند، کارشان را انجام می‌دهند و دوره آخر که دوره خلبانی پیشرفته است و دیگر خلبان‌ها آماده پروازهای مسابقه‌ای، پروازهای آکروباتیک و نمایشی می‌شوند، مهارتشان بالاتر می‌رود.»