احیای برجام، دلار را  تا زیر 20هزار تومان پایین می‌آورد

فرخنده رفائی_خبرنگار

ماه‌هاست که اقتصاد ایران به تغییر دولت در ایالات متحده و رویکرد دولتمردان جدید این کشور چشم دوخته و کارشناسان، آینده بازارهای پول و سرمایه و کالا را به تحولات سیاسی در عرصه داخلی و بین‌المللی و به‌طور مشخص بازگشت آمریکا به برجام گره می‌زنند. با گذشت یک‌ماه از مراسم ادای سوگند بایدن، هنوز سیاست‌های کاخ سفید در قبال ایران به‌طور رسمی اعلام نشده و با وجود ارسال سیگنال‌های متفاوت از دو‌سو، هنوز نمی‌توان تصویر روشنی از فضای اقتصادی فردای ایران داشت. همشهری در گفت‌وگو با بهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس اقتصادی، آینده بازارهای ایران را درصورت نتیجه مثبت در مذاکرات و بازگشت آمریکا به برجام بررسی کرده است.

در صورت بازگشت آمریکا به برجام چه تغییراتی را در بازار ارز و طلا خواهیم داشت؟
طبیعی است که بازگشت آمریکا به برجام آثار تورمی ناشی از بخش روانی قضیه را کاهش می‌دهد. سختی در نقل‌و‌انتقال پول، فروش نفت، گردش کالا و دشواری‌های مراودات بین‌المللی که در کاهش ارزش پول ملی تأثیرگذاشته بود با رفع تحریم‌ها از بین می‌رود و شاهد روند عکس در این زمینه‌ها هستیم که طبیعتا با افزایش ارزش پول ملی، قیمت دلار را کاهش خواهد داد. درصورت تحقق دوباره برجام، اقتصاد می‌تواند در مسیر طبیعی خود پیش برود و تسهیل در صادرات، رفع تحریم‌های بانکی و آزاد‌شدن منابع بلوکه‌شده ایران، قطعا اثر مثبت خود را در کوتاه‌مدت بر بازارهای داخلی خواهد گذاشت اما در میان‌مدت شرایط بازارها بستگی زیادی به نحوه عملکرد ما، شیوه اداره کشور و بودجه دارد.

کارشناسان محدوده ثبات نرخ ارز را درصورت بازگشت آمریکا به برجام 21 تا 22هزار تومان پیش‌بینی کرده‌اند، پیش‌بینی شما چیست؟
بازار ارز زمانی دچار نوسان می‌شود که انحصاری، غیررقابتی و با محدودیت مواجه باشد، در این صورت بازیگران اصلی مثل دولت در بازار تأثیرگذار خواهند بود. وقتی بازار آزاد باشد، بازیگران دیگری هم وارد بازار می‌شوند و در این صورت نوسان کمتر خواهد شد. به اعتقاد من، درصورت بازگشت منابع بلوکه ایران در دیگر کشورها شاید دلار تا زیر 20هزار تومان هم برسد و در این محدوده تثبیت شود، چون از یک‌سو فروش نفت برمی‌گردد و درآمد حاصل از آن منابع ارزی را افزایش می‌دهد و همچنین افزایش صادرات غیرنفتی و مشتقات نفت را هم خواهیم داشت. از سوی دیگر، اقتصاد ما از لحاظ تقاضا و درآمد مردم این قابلیت را دارد. هم‌اکنون همه کالاها جنبه مبادله‌ای خود را از دست داده و جنبه سرمایه‌ای پیدا کرده‌اند. این شرایط منجر به این شده که شاهد احتکار و کمیابی در بخش‌های مختلف مثل دارو، لوازم خانگی، لوازم الکترونیک و غیره باشیم. وقتی شرایط عادی باشد و بازار حالت رقابتی پیدا کند، کالاها از جنبه سرمایه‌ای خارج می‌شود و دوباره حالت معامله‌ای و مبادله‌ای به‌خود می‌گیرد که در این صورت در همه بازارها ازجمله ارز شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.

در شرایطی که کاهش قیمت دیگر کالاهای سرمایه‌ای مثل مسکن و خودرو نیز قابل پیش‌بینی است، رفتار مردم در انتخاب مسیرهای سرمایه‌گذاری را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
ممکن است در ابتدا تصمیم‌گیری در این زمینه به‌دلیل ابهام در شرایط و مولفه‌های بازار مشکل باشد اما در صورت تحقق دوباره برجام و مشخص‌شدن آثار منفی و مثبت این رویداد قطعا مردم به فعالیت اقتصادی خود ادامه می‌دهند. مطمئنا بخش تجارت روان‌تر خواهد شد و بازار رقابتی فضای بهتری را برای فعالیت اقتصادی فراهم می‌کند. بازار بعضی از صنایع مثل لوازم خانگی که با تحریم‌ها انحصاری شده بود، دوباره رقابتی می‌شود و این صنایع ممکن است درآمد قبل را نداشته باشند اما در برخی صنایع شرایط برعکس است. بازار خودرو به‌خصوص خودروهای خارجی با کاهش نرخ ارز و سهولت واردات قطعا تغییرات مهمی خواهد داشت. به فرض برداشتن تمام محدودیت‌ها اکثر بازارها در ابتدا دچار به‌هم‌ریختگی خواهد شد و رفتار مردم تا زمانی که ثبات نسبی در قیمت‌ها مشاهده نشود، قابل پیش‌بینی نخواهد بود.