هفته سوم دود در راه است

سید محمد فخار- خبرنگار

عمر روزهایی با هوای سالم  در کلانشهرهای کشور هر روز کمتر از گذشته می‌شود. منابع آلوده‌کننده هوا در شهرهای بزرگ تا آن حد افزایش یافته‌اندکه  بعد از هر باد و باران، به سرعت آلودگی در آسمان باز تولید می‌شوند تا فرصت تازه کردن نفس برای 45میلیون ساکن این شهرها باقی نماند. در تهران که یک هشتم از جمعیت ایران را در خود جای داده، موج اخیر آلاینده ها 221ساعت ادامه داشت. عصر دوشنبه وزش کوتاه‌مدت باد موجب شد  تا هوای تهران سالم شود، اما فقط 25ساعت فرصت نفس کشیدن بود و موج بعدی آلودگی هوا کلید خورد. در کرج و تبریز و سایر شهرها هم شرایط همین بود و به مرور آلوده شدند. حالا پیش‌بینی‌های جهانی نشان می‌دهد موج فزاینده آلاینده‌ها از روز شنبه در 8کلانشهر درگیر با آلودگی هوا، جانی دوباره می‌گیرد و این وضع تا پایان هفته باقی خواهد ماند.

پیش‌بینی کیفیت هوای کلانشهرها در هفته آینده 
آن گونه که تحلیل اطلاعات رسیده از پایگاه جهانی هواشناسی (weather) نشان می‌دهد، طی هفته پیش رو، هوای کلانشهرهای تهران، کرج، اصفهان، مشهد، اراک، تبریز، قم و اهواز در بیشتر روزهای هفته پایدار و فاقد وزش باد و باران لازم، برای بهبود کیفیت هوا خواهد بود. البته قرار است از 26دی سامانه جدید باد و باران وارد کشور شود که در برخی شهرهای نیمه شمالی کشور موجب بهبود کیفیت هوا می‌شود، اما در همه روزهای کاری هفته، هوای 8کلانشهر مذکور آن گونه که نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی نشان می‌دهد، آلوده خواهد بود. از سویی طی هفته آتی وزش باد روزانه نیز به میزانی نخواهد بود که بتواند از غلظت آلاینده‌ها بکاهد.

تا پایان بهمن،  همین آش و همین کاسه
کاهش بارش‌ها و پایداری هوا تا روزهای پایان بهمن ادامه خواهد داشت. رضا استواری، کارشناس هواشناسی در این‌باره به همشهری می‌گوید: تغییر اقلیم اثرات نامطلوب خود را بر آسمان کشور طی 2سال اخیر بیش از همه نشان داده است. در این زمینه مدل‌های اقلیمی میان‌مدت نشان می‌دهد که کاهش بارش‌ها و پایداری هوا تا روزهای پایان بهمن ادامه خواهد داشت. این یعنی در شرایطی که باید سال آبی روزهای پربارش خود را داشته باشد، یکباره الگوها به سمت شرایط کم بارشی یا آنومالی می‌رود. این وضع بیشترین تاثیر نامطلوب خود را در تابستان1400 خواهد داشت که شرایط اقلیمی خشک حاکم می‌شود و نیاز بیشتری به پشتوانه‌های آبی و منابع متاثر از بارش وجود دارد. روند کم بارشی در سال آبی جاری از ابتدای زمستان سال‌جاری به اوج خود رسیده و متوسط بارش‌ها در هر 2 قالب باران و برف به میزان قابل توجهی کاهش یافته و به کمتر از نسبت میانگین بلند مدت رسیده است. از ابتدای پاییز تاکنون تنها ۷0میلی‌متر بارش در کشور ثبت شده است. البته پیش‌بینی‌های بلندمدت نشان می‌دهد ممکن است سهم آبی سال در اسفندماه اندکی بهبود یابد، اما به‌صورت رگباری و با احتمال وقوع سیل در اراضی پایین دست کوه‌ها خواهد بود.

مازوت‌سوزی کلانشهرها چه شد؟
در پی روشنگری رسانه‌ها ازجمله روزنامه همشهری مشخص شده است که شهرهای اراک، تهران، تبریز و کرج در برخی نیروگاه‌ها و صنایع خود مازوت‌سوزی دارند. نکته قابل توجه اینکه مازوت‌سوزی آنها همچنان ادامه دارد و عزمی برای توقف آلوده‌کردن هوا از سوی صنایع بزرگ و نیروگاه‌ها وجود ندارد.

اراک
تصاویر جدید رسیده به همشهری از وضعیت مازوت‌سوزی در اراک نیز نشان می‌دهد به‌رغم همه محدودیت‌های اعمال شده از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست، نیروگاه شازند اراک همچنان با قدرت به مازوت‌سوزی خود ادامه می‌دهد. طبق گفته‌های علیرضا محرابیان، رئیس مرکز کنترل کیفیت هوای اراک، «سوختی که در نیروگاه حرارتی شازند در حال استفاده است، درصد بالایی سولفور دارد.» این نیروگاه روزانه ۲میلیون لیتر مازوت بی‌کیفیت و با درصد بالای سولفور مصرف می‌کند. مازوت‌سوزی این نیروگاه از آذر شروع شده و همچنان ادامه دارد.

تبریز
گزارش روز سه‌شنبه روزنامه همشهری از شاخص‌های دی‌اکسید گوگرد نشان می‌داد که مازوت‌سوزی در تبریز نیز وجود دارد. دیروز محمدرضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی این موضوع را تأیید و اعلام کرد: «نیروگاه تبریز از سوخت مازوت استفاده می‌کند. امکان استفاده از گازوئیل به‌دلیل مسائل فنی در نیروگاه تبریز وجود ندارد و سوخت جایگزین این نیروگاه نیز مازوت است. از وزارت نفت درخواست داریم سهمیه گاز نیروگاه تبریز  رابه میزان 2 میلیون مترمکعب افزایش دهد.»

تهران و کرج
حدفاصل تهران و کرج نیز نیروگاه منتظرالقائم  قرار دارد که اعلام شده آلودگی سوخت مصرفی آن ۱۲۰برابر بیشتر از حد مجاز است. سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در این‌باره به خبرگزاری مهر گفت: در نیروگاه منتظرالقائم سوختی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ترکیبات گوگرد موجودش ۱۲۰برابر بیشتر از حد مجاز برآورد می‌شود و خروجی دودکش‌های این نیروگاه و هوای اطراف آن نیز گویای این مسئله است. طبق آخرین سیاهه انتشار منابع آلاینده تهران، به‌وضوح مشخص شده که این نیروگاه سهم بالایی در آلودگی هوای تهران دارد. 

تحلیل کیفیت هوای تهران
293روز از سال99 گذشته است. طی این دوره، عوامل مختلف اثرگذار بر هوای تهران موجب شده امسال شرایط بدتری نسبت به سال گذشته به ثبت برسد. طی مدت مشابه سال98، هوا 66روز آلوده بود که این عدد امسال به 96روز رسیده است. این یعنی هوای پایتخت نسبت به سال گذشته 10درصد بدتر شده است. همچنین هوای تهران نسبت به‌مدت مشابه سال97، 50درصد بدتر شده است. اگرچه طبق ابلاغ رسمی سازمان محیط‌زیست برخی شاخص‌های اندازه‌گیری ارتقاء یافته، اما همه منابع آلاینده به شرایط وخیم‌تری رسیده‌اند. رد پای مازوت‌سوزها و گازوئیل‌سوزها به وضوح در این شهر پیداست، اما هنوز هیچ اقدام رسمی و پیشگیرانه‌ای در تهران در برابر منابع آلاینده صورت گرفته است.
​​​​​​​