کمین تصادف و سیلاب در بزرگراه امام علی

محمود مولایی- خبرنگار

7سال از بهره‌برداری کامل بزرگراه امام علی‌ می‌گذرد و به موازات گره‌گشا بودن این بزرگراه شهری برخی از ضعف‌ها و مشکلات آن نیز همچنان پابرجاست.
این بزرگراه با وجود ایجاد دسترسی مناسب، مسیر بی‌آرتی و... به‌نظر می‌رسد مشکلات بزرگی در بخش منفی یک دارد. احداث بزرگراه امام علی از شمال شرق به جنوبی‌ترین نقطه تهران سبب شکاف در محله‌ها شده است. به عقیده برخی کارشناسان، در طراحی این بزرگراه «پیوست اجتماعی» نادیده گرفته شده و نتیجه آن جداسازی خیلی از محله‌ها بوده است. البته برای جبران این ضعف، پل‌های متعدد عابر تعبیه شد، درحالی‌که همچنان به‌نظر می‌رسد این پیوست اجتماعی در مورد این بزرگراه تعریف نشده است. این بزرگراه از مناطق، 7، 8، 13، 14، 15و 20شهرداری تهران می‌گذرد؛ یعنی شکاف در 6منطقه از 22منطقه شهر تهران.
با عبور از پیوست اجتماعی، شیب نامناسب در بزرگراه که ابتدا از آن به‌عنوان شاهراهی برای رفع سیلاب شهر تهران قلمداد می‌شد اما در مدت زمان کوتاهی مشخص شد که در هنگام وقوع سیل می‌تواند دردسرهای بسیاری به‌وجود بیاورد. به‌خصوص بعد از سلسله سیل‌های ابتدای سال98 در کشور که در دروازه قرآن شیراز سیل، ماشین‌ها را جابه‌جا کرده و با خود بُرد، شهر تهران هم با آبگرفتی در بزرگراه امام علی در آستانه وقوع حادثه مواجه شد. محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز در اظهارنظری اعلام کرد که اگر سیلاب بسیار شدید اتفاق بیفتد، بزرگراه امام علی می‌تواند مثل دروازه قرآن شیراز فاجعه به بار آورد، از همین رو باید درخصوص این اتوبان تمهیداتی اندیشیده شود.
رضا کرمی‌محمدی، رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران پیش‌تر اعلام کرده بود که وقوع سیل به آن معنا که در خوزستان و گلستان رخ داد، در تهران امکان‌پذیر نیست. او معتقد است زمانی وقوع سیل در تهران امکان‌پذیر است که بارندگی با سرعت خیلی زیاد و به‌مدت طولانی باشد و روددره‌ها را درگیر کند. این می‌تواند در بزرگراه امام‌علی مشکلاتی را سبب شود.

تصادفات متعدد
علاوه بر اینها، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بزرگراه امام علی بالا بودن آمار تصادفات شهری است. از زمان بهره‌برداری این اتوبان، تصادفات بسیاری در این محور رخ داده است که آخرین آن اواخر هفته گذشته در مسیر شمال به جنوب بزرگراه، نرسیده به مسیر خروجی میدان معلم بود. ریخته شدن ضایعات مرغ در این محدوده و شیب بزرگراه سبب شد که 14خودرو به یکدیگر برخورد کنند که 2خانم و یک آقا در این حادثه مصدوم شدند. پیش از این نیز تصادفات متعددی در این بزرگراه اتفاق افتاده است و در هفته‌های گذشته رئیس اداره تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ اعلام کرد که بیشترین تصادفات در بزرگراه‌های امام علی، آزادگان، شهید مدرس و شهید همت رخ داده است. بزرگراه امام علی‌ به‌دلیل داشتن شیب، پتانسیل بالایی در حوادث رانندگی دارد و گرچه برخی کارشناسان بر این باور هستند که تصادفات شهری در اتوبان‌های شرق به غرب هم رخ می‌دهد، اما مسیر شمال به جنوب اتوبان امام علی با داشتن شیب نامناسب درصد تصادفات خودروها و موتورسیکلت‌ها را بالا می‌برد.
بزرگراه امام علی 56پل و 24تقاطع دارد و به همین دلیل در برخی محدوده‌ها بنا به‌وجود پل نیاز بوده که مسیر بزرگراه دارای شیب باشد. در تراز منفی یک اتوبان 8مسیر تندرو وجود دارد که با توجه به شیب در منفی یک می‌تواند احتمال تصادفات را افزایش دهد. این شیب اما تا چه اندازه استانداردهای لازم را رعایت کرده است؟

شیب بزرگراه نیازمند بررسی
مهدی چمران- رئیس سابق شورای شهر تهران

شیب بزرگراه امام علی‌ که شیب خودِ زمین است. در زمان طراحی بزرگراه امام علی که ابتدا بخش شمالی طراحی شده بود، بقیه مسیر و به‌خصوص در محله نظام‌آباد، طراحی مجدد کردیم. به این شکل که بزرگراه از خیابان نظام آباد عبور نکند، چراکه مشکلات فراوانی به‌وجود می‌آمد و به همین ترتیب، بزرگراه موازی آن خیابان حرکت کرد. حتی همین مسئله سبب شد که در این محدوده از شیب مسیر کاسته شود و در بقیه مسیر نیز شیب‌ها نیز شیبِ معمولی محسوب می‌شود. البته بزرگراه امام علی در بخش جنوب شهر و در یک جاهایی مانند پایین‌تر از بزرگراه بسیج شیب تند است؛ دلیل آن هم همان پل‌هایی است که احداث شده. یعنی مانند رمپ‌ها که ورودی و خروجی مسیر داده‌اند. بزرگراه امام علی در قسمت شمال شهر نیز خودِ زمین شیب دارد و من چیز خاصی در این اتوبان نمی‌بینم.
آن بخشی از بزرگراه امام علی که بین شهید بابایی و شهید همت قرار دارد، در زمان سرپرستی مهندس مقیمی در شهرداری تهران چنین بحثی وجود داشت که شیب در این محدوده تُند است. به‌دلیل اینکه با بزرگراه‌های دیگری تلاقی داشت، این امکان وجود نداشت که شیب این محدوده را کم کنند. قسمت‌های دیگر بزرگراه امام علی از نظر کارشناسی دارای شیب تند نیست و محاسبه شده آن میزان شیب چند درصدی را که باید داشته باشد داراست. حالا یک مقداری که راه شیب داشته باشد، امکان تصادف هم وجود خواهد داشت. از آنجا که این بزرگراه دارای تقاطع است، باید بررسی کرد و دید که آیا می‌شود از شیب بزرگراه کاست یا نه. به‌طور کلی نیز تصادف در جاده‌های غربی-شرقی شهر تهران هم اتفاق می‌افتد و در اتوبان شهید همت که شرق به غرب است نیز تصادف زنجیره‌ای داریم و تنها تصادف زنجیره‌ای مختص به بزرگراه امام علی نیست.
در واقع تنها شیب نیست که منجر به حادثه می‌شود و شیبِ بزرگراه امام علی از آن دسته شیب‌هایی که در جاده‌های بیرون شهر وجود دارد، نیست. البته شیب بزرگراه باید استاندارد باشد و اگر بخواهند درباره شیب بزرگراه امام علی به نتیجه برسند، باید مطالعات صورت بگیرد. طوری که از شیب بزرگراه بکاهند و آن‌وقت ببینند که آیا عملی است یا نه.
در مورد احتمال سیلاب نیز باید بگویم مسیلی وجود دارد که باید حجم آب به‌گونه‌ای باشد که از ظرفیت آن تجاوز نکند. در واقع اگر مسیل تمیز و باز باشد و آب بتواند از آنجا عبور کند و آب به بزرگراه نیاید، دیگر سیل در این بزرگراه تأثیر نخواهد گذاشت. زیرا آبِ باران در بزرگراه امام علی مشکلی ایجاد نمی‌کند و وقتی سیل شده و حجم آب بالا می‌رود، ایجاد اشکال می‌کند. در شیراز هم جلوی آب گرفته شده بود و وقتی آب به ارتفاع یک متر رسید، آن وقت خودرو را جابه‌جا کرد. در بزرگراه امام علی باران مشکل‌ساز نیست و در عین حال، آب از مسیل عبور می‌کند.