بانک ملی ایران تاسیس می شود

 علیرضا احمدی 
سال1301 در حالی آغاز شد که از فروردین‌ماه زمزمه‌های اختلاف سردارسپه و مشیرالدوله شنیده می‌شد. تحکیم پایه‌های اقتصادی قشون از سوی رضاخان، به اختلاف وی با رئیس‌الوزرا دامن زد که درنهایت به کناره‌گیری وی و ابراز تمایل مجدد مجلس شورای ملی به زمامداری قوام‌السلطنه در 26خرداد انجامید. رویداد مهم دیگر1301 در حوزه اقتصاد، واگذاری رسمی بانک استقراضی روس به ایران بود. این بانک که براساس قرارداد آذرماه 1300به ایران واگذار شد، در 22مرداد به مأموران مالیه دولت تحویل داده شد و از سوی دولت «بانک ملی ایران» نام گرفت. بانک، مبالغ معتنابهی از رجال و شاهزادگان طلبکار بود و دولت تدریجا برای وصول مطالبات خود اقدام کرد. محمد‌ولی خان سپهسالار‌اعظم بیش از یک میلیون تومان به این بانک بدهکار بود. سیاست اقتصادی قوام مبنی بر واگذاری امتیاز نفت شمال به شرکت‌های آمریکایی استاندارد اویل و سینکلر، درنهایت کار دستش داد و اختلاف او با مجلس شورای ملی بالا گرفت که به استعفای او در بهمن‌ماه انجامید و سال1301 با رئیس‌الوزرایی مستوفی‌الممالک به پایان رسید.

سند 2- وزارت جنگ – ارکان حرب کل قشون از وزارت مالیه خواسته است که ماشین فورد این وزارتخانه که در اختیار آقای میلسپو مستشار سابق مالیه بوده است را به وزارت جنگ مسترد کند. این نامه حدود یک ماه و نیم بعد از اخراج میلسپو به وزارت مالیه نوشته شده است. 

سند 3- حسن اسفندیاری،وزیرمالیه در کابینه مهدی قلی خان هدایت در نامه‌ای به آرتور میلسپو با عنوان «رئیس کل مالیه» خبر از مذاکرات نخست وزیر هدایت و تیمورتاش وزیر دربار درباره اخراج او از ایران می دهد و به وی متذکر می شود که یک هفته وقت دارد که این مسئله را قبول یا رد کند. در ادامه نامه البته گفته شده است که او مخارج خروج از کشور خود و خانواده را منظور نماید. این سند را می‌توان نامه پایان همکاری آرتور میلسپو رئیس کل دارایی دانست.