شکایت هسته‌ای از اروپا

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبر‌نگار

بحران دیپلماتیک بر سر برجام که تا پیش از این بین ایران و آمریکا در جریان بود، حالا وارد فاز تازه‌ای شده که در یک سو ایران و سوی دیگر 3کشور اروپایی قرار دارند؛ تحولی که ناخودآگاه شرایط اواخر فعالیت دولت خاتمی و شکسته شدن پلمب تاسیسات هسته‌ای در آن دوران را به ذهن متبادر می‌کند. از اردیبهشت 2 سال قبل که آمریکا از برجام خارج شد، ایران پذیرفت که چند هفته به اروپا زمان بدهد تا آنان خسارات خروج آمریکا را جبران کنند، اما این چند هفته یک‌سال به ‌درازا کشید و اتفاقی از طرف اروپایی‌ها رخ نداد تا اینکه در نهایت ایران از اردیبهشت سال گذشته هر 2 ‌ماه بخشی از تعهدات خود را متوقف کرد تا اینکه در نهایت اواخر سال98 عملا ایران همه تعهدات فنی هسته‌ای را کنار گذاشت.
با ناتوانی اروپا از عمل به وعده‌های خود، ایران بارها از طریق کمیسیون برجام شکایت کرد اما از اواخر سال گذشته اروپایی‌ها نه‌تنها گامی برای پاسخ به تعهدات ایران برنداشتند که عملا با طرح مسائلی درباره به‌کار انداختن مکانیسم ماشه عملا از برجام فاصله گرفتند.

محمدجواد ظریف به‌تازگی شکایتی را از 3کشور اروپایی طرح کرده است. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه در این‌باره، گفت: متعاقب اقدام غیرمسئولانه و غیرقانونی 3 دولت اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) در ارائه پیش‌نویس قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین تداوم عدم‌پایبندی نسبت به تعهدات بین‌المللی ناشی از برجام و مصوبات کمیسیون مشترک، روز گذشته وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای به آقای بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام، یک‌بار دیگر موارد عدم‌پایبندی کشورهای اروپایی را طبق بند۳۶ برجام به کمیسیون مشترک جهت حل و فصل ارجاع داد.
سیدعباس موسوی، اضافه کرد: در نامه وزیر امور خارجه تأکید شده است که هرگونه مداخله در همکاری‌های پادمانی جاری بین ایران و آژانس مغایر با مفاد برجام بوده و می‌تواند بر مبانی همکاری‌های پادمانی موجود تأثیرات منفی داشته باشد. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران یک‌بار دیگر ضمن اعلام آمادگی برای حفظ و اجرای کامل مفاد برجام توسط همه طرف‌های این توافق، به‌خصوص ضرورت انتفاع کامل ایران از آثار اقتصادی نظام رفع تحریم‌ها به نحو پیش‌بینی شده در برجام، تأکید کرد که در قبال هرگونه زیاده‌خواهی و رفتارهای غیرمسئولانه اقدامات لازم و متناسب را اتخاذ خواهد کرد و از 3کشور اروپایی قویا می‌خواهد به‌جای حرکت در مسیر سیاست فشار حداکثری ایالات متحده، با پایبندی نسبت به تعهدات خویش، زمینه حفظ و اجرای کامل برجام را فراهم آورند.
پیش از این در 2 مرحله دیگر موارد عدم‌پایبندی ایالات متحده و 3کشور اروپایی طبق بند۳۶ برجام توسط جمهوری اسلامی ایران به کمیسیون مشترک ارجاع شده بود که با توجه به عدم‌حل و فصل اختلافات مزبور، منجر به کاهش تعهدات ایران طی 5گام شد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در پاسخ به نامه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان گفت که نامه‌ ظریف را مبنی بر اینکه ایران یک مکانیسم حل اختلاف را در توافق هسته‌ای با توجه به اینکه فرانسه، آلمان و انگلیس به‌نوبه خود به این توافق پایبند نیستند، فعال می‌کند، دریافت کرده است. بورل اظهار کرد که ظریف در این نامه با استناد به «مکانیسم حل اختلاف که در پاراگراف ۳۶ توافق مقرر شده است» به‌دنبال جبران خسارت است. او بیان کرد که روند حل اختلاف «مستلزم تلاش‎های سخت و با حسن نیت از جانب همه است.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر حمایتش از توافق هسته‌ای تأکید کرده و گفت که این توافق «یک دستاورد تاریخی در عدم‌اشاعه تسلیحات هسته‌ای جهان بوده و به امنیت منطقه و جهان کمک می‌کند» و او مصمم است که آن را حفظ کند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم در پیامی توییتری به نامه وزیر امور خارجه کشورمان به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره ارجاع عدم‌پایبندی کشورهای اروپایی به مفاد برجام به کمیسیون مشترک جهت حل و فصل واکنش نشان داد و گفت: ایران از کمیسیون مشترک برجام خواسته است که نگرانی‌های تهران درباره اجرای توافق هسته‌ای از سوی فرانسه، آلمان و انگلیس را از طریق مکانیسم حل اختلاف مورد توجه قرار دهد. اولیانوف در ادامه نوشت: این سومین‌بار است که اعضای برجام سعی می‌کنند مکانیسم حل اختلاف را که فاقد روندی شفاف و مورد توافق است، فعال کنند.
آمریکا قصد دارد به‌زودی قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که براساس قطعنامه2231 می‌بایست مهرماه امسال برچیده شود در شورای امنیت به رأی بگذارد و ایران هشدار داده درصورت تمدید تحریم‌های ایران واکنش تند نشان می‌دهد که احتمالا توقف اجرای پروتکل الحاقی کمترین واکنش و خروج از ان‌پی‌تی شدیدترین واکنش احتمالی خواهد بود. در اواخر دوران ریاست‌جمهوری خاتمی او در اعتراض به عملی نشدن وعده‌های 3کشور اروپایی دستور شکستن پلمب تاسیسات هسته‌ای را صادر کرد و تحولات فعلی یادآور آن دوران است و بعید نیست درصورت بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی و بی‌خاصیت شدن برجام، روحانی قبل از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش خروج ایران از برجام و بازگشت به نقطه سابق را اعلام کند.

هشدار خرازی به اروپا

کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: سیاست‌های یکطرفه و نادرست 3کشور اروپایی عضو برجام و در رأس آنها آمریکا برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران همواره نتیجه‌ای معکوس داشته است و ایران مصمم‌تر به توسعه فناوری هسته‌ای خود ادامه داده است. وی خاطرنشان کرد: تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل و اقدام 3کشور اروپایی در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای علیه ایران و رفتار مشکوک مدیرکل آن سازمان نه‌تنها بازدارنده ایران نخواهد بود، بلکه بی‌تردید به فروپاشی برجام خواهد انجامید.