پایتخت در پایتخت

محمد محب خدایی _ ‌معاون سابق گردشگری

 کسب درآمدهای پایدار از دغدغه‌های مهم مدیریت شهری درکشور مخصوصا در شهر تهران است. الگوی مدیریت فعلی شهر تهران، مدیریت شهر ایده‌آل است. یعنی کلیه ظرفیت خدمات و تاسیسات شهری برای رفاه مطلوب شهروندان ساکن در شهر به خدمت گرفته شده است. هزینه‌های مدیریت شهر ایده‌آل از محل درآمدهای ناپایدار تامین می‌شود و لذا در این مدل، مدیریت هزینه حاکم است. باید توجه داشت منابع متکی بر درآمد ناپایدار، منابع کوتاه‌مدت است. لذا مدیریت متکی بر مدیریت شهر ایده‌آل و منابع درآمد ناپایدار اثرات منفی در درازمدت بر مدیریت شهر خواهد داشت.  بهترین روش برای اصلاح وضعیت فعلی این است که جامعه شهری از جامعه عادی، همزمان به جامعه میزبان تغییر ماهیت دهد تا کلیه خدمات و تاسیسات شهری به ظرفیت میزبانی تبدیل شوند. این مدل در زندگی روزمره، در محیط خانه برای همگان مشهود است. زمانی که ما در خانه خود میزبان هستیم، در ارائه بهترین خدمات در محیط کاملا آراسته و تمیز برای اخذ رضایت مهمانان خود تلاش می‌کنیم و مشارکت اعضای خانواده در این میزبانی کامل است. اعضای خانواده نیز از این شرایط و مزیت‌‌های ایجاد شده بهره‌مند می‌شوند. حال اگر مهمان، هزینه‌های مهمانی خود را بپردازد، سرویسی که اعضای خانواده در این میزبانی دریافت خواهند کرد رایگان است.
با بهره‌گیری از این الگوی ساده با متدولوژی شهر گردشگر، کلیه خدمات و تاسیسات شهری در خدمت میزبانی از مهمانان یا جامعه گردشگر قرار می‌گیرد و مدیریت هزینه‌ای شهر، از محل درآمدهای ناپایدار به مدیریت درآمد برپایه درآمدهای پایدار تبدیل می‌شود.

ظرفیت‌های تمامی محصولات گردشگری ایران نیاز به تعریف مجدد ندارند و بر همگان شناخته شده است. اما مشکل اصلی در بهره‌وری ضعیف از ظرفیت‌های گردشگری کشور است چون باور جایگزینی اقتصاد گردشگری به جای اقتصاد نفتی شکل نگرفته است.
آیا پایتخت گردشگری ایران می‌تواند در دل پایتخت سیاسی و اقتصادی (اقتصاد نفتی) تعریف شود و آیا می‌توان در تهران الگوی کامل دروازه ورودی یا هاب گردشگری ایران را پیاده‌سازی‌ کرد؟ آیا می‌توان ماکت تمامی محصولات گردشگری کشور را در تهران پیاده‌سازی‌ کرد؟ پاسخ به این سؤالات با ایجاد منطقه 22به‌عنوان منطقه گردشگری در دل پایتخت براساس طرح جامع تهران مثبت است.
منطقه 22تهران اگر بخواهد به‌عنوان پایتخت گردشگری کشور نیز عمل کند نیازمند تأکید بر مدیریت شهر گردشگر است. این منطقه با داشتن ظرفیت‌های ارزشمند گردشگری همچون دریاچه خلیج‌فارس، پارک جنگلی چیتگر، خرگوش دره، لتمال کن، مجتمع فرهنگی - تفریحی ایران مال، مجموعه باملند، مجموعه سوارکاری و نزدیکی به فرودگاه‌های کشور، مجموعه ورزشی آزادی و... و همچنین همجواری با سایر ظرفیت‌های گردشگری شهری، تاریخی و اقتصادی پایتخت، می‌تواند به‌عنوان دروازه و هاب گردشگری کل کشور در ایجاد جریان اقتصاد گردشگری برای همه محصولات گردشگری عمل کند.
این منطقه می‌تواند به‌عنوان محل تلاقی و معرفی ظرفیت‌های قومیتی، فرهنگی، تاریخی، استعدادی و طبیعی تمامی استان‌های کشور برای گردشگران داخلی و ورودی نیز شناخته شود و به محلی برای پیاده‌سازی الگوهای گردشگری شهری تبدیل شود. لذا ارزش افزوده حاصل از سرمایه‌گذاری گردشگری در این منطقه، صرفا ارزش افزوده تورمی همانند سایر مناطق نخواهد داشت. بلکه ارزش افزوده عملکردی براساس پتانسیل‌های گردشگری به ارزش افزوده تورمی این منطقه نیز خواهدافزود. علاوه بر این موارد تبدیل ظرفیت‌های منطقه 22به ظرفیت واقعی گردشگری در حوزه تندرستی، سلامت، تفریحی، تجاری و اقوام و... نیز می‌تواند در ایجاد اشتغال در سطح کشور نیز مؤثر باشد. تحقق این مبانی اما تنها با تغییر نگاه مدیریتی این منطقه با دیدگاه شهر گردشگر به نتیجه می‌رسد. در حوزه گردشگری نیز یکی از نکات مهم برای رسیدن به نتایج اقتصاد گردشگری، بازاریابی و تبلیغات است که منطقه 22با توجه به جمعیت ساکن استان‌های البرز و تهران که رقمی معادل 15میلیون نفر از جمعیت 80میلیونی کشور است و دسترسی به استان‌های گیلان و مازندران را هم فراهم می‌کند و هاب ورودی پروازهای خارجی به ایران است، از امکان گردشگری مناسبی برخوردار است.