کاهش نگرانی مردم از شیوع ابتلا به کرونا

مجید جباری _ خبر‌نگار

نظـــرسنـجــی‌ها و بهره‌گیری از نظرات مردم، نقشی کلیدی در سیاستگذاری‌ها دارند و درواقع، نبض جامعه را نشان می‌دهند. مدیریت شهری یکی از نزدیک‌ترین ارگان‌های حکومتی به شهروندان است. شهروندان به محض بروز کوچک‌ترین مشکل در حوزه‌های مختلف روتین و روزمره‌شان از رفت و روب و نظافت شهر گرفته تا استفاده از تاکسی، اتوبوس و مترو به‌عنوان ناوگان حمل‌ونقل عمومی و همچنین گذر از روی پل‌ها و گذرها به‌طور مستقیم و بدون واسطه با شهرداری ارتباط دارند. بر همین اساس میزان توقعات مردم از شهرداری بیش از سایر سازمان‌ها و ارگان‌هاست. چنین موضوعی باعث شده ارتباط دوسویه‌ای میان شهروندان و مدیریت شهری شکل گیرد. اینجاست که نظرسنجی از مردم و استفاده از نظرات آنها در ارائه خدمات به مردم اهمیت پیدا می‌کند. 
از این رو، استفاده از تمهیدات مشخص و برنامه‌ریزی‌ها در بخش‌های مختلف شهری، مانند شهرسازی، حمل‌ونقل، برنامه‌ریزی شهری و... بر پایه مستنداتی است که مرکز مطالعات ارائه می‌دهد. اهمیت این داده‌ها آنجاست که بخش عمده‌ای از گزارش‌ها و تحلیل‌هایی که برای ارائه خدمات به شهروندان مبنای عمل مدیریت شهری قرار می‌گیرد، بر پایه همین نظرسنجی‌ها استوار است.

کاهش نگرانی‌ها از موج پنجم کرونا
بر این اساس، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در یک نظرسنجی تلفنی از 1046شهروند تهرانی درباره موج پنجم کرونا (16 تا 20اردیبهشت) اطلاعات جالب و قابل تاملی را به‌دست آورده که نشان‌دهنده کاهش نگرانی مردم از ابتلا به کروناست. این در حالی است که در موج قبلی که ابتدای اردیبهشت (دوم تا چهارم) و همزمان با تصمیم دولت برای بازگشایی کسب‌وکارها انجام شده بود، میزان نارضایتی و نگرانی عمومی افزایش یافته بود. اما نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد از شدت نگرانی نسبت به ابتلا در موج پنجم کاسته شده است. ضمن اینکه براساس نتایج این نظرسنجی، رضایت مردم از شهرداری افزایش داشته اما نارضایتی شهروندان تهرانی از دولت روند کاهشی داشته است.
از سوی دیگر، اگر چه 59درصد از مردم معتقدند کرونا در هفته‌های آتی افزایش خواهد یافت اما در مقایسه با موج چهارم یعنی در ابتدای اردیبهشت بخش بیشتری از جمعیت، کرونا را مسئله‌ای مدیریت‌شده می‌دانند. همچنین درنظرسنجی تازه شهرداری تهران، 46درصد از مردم نگرانی خود از ابتلای خود و خانواده‌شان به کرونا را «زیاد» و 30درصد «کم» اعلام کرده‌اند. از مقایسه نتایج با موج‌های قبلی می‌توان نتیجه گرفت میزان نگرانی از ابتلا به کرونا در جامعه رو به کاهش است. ضمن اینکه همچون موج‌های قبل، نگرانی در زنان بالاتر از مردان است.

بیکارانی که کرونا روی دست خانواده‌ها گذاشته است
اما موضوع مهمی که زندگی خانواده‌های تهرانی را بیش از سایر بخش‌ها تحت‌تأثیر قرار داده، پیامدهای شیوع کرونا بر اقتصاد و معیشت آنهاست. در نظرسنجی شهرداری تهران، 35درصد از خانوارهای تهرانی گفته‌اند که در خانواده‌شان کسی هست که به‌خاطر شیوع کرونا شغلش را از دست داده و بیکار شده باشد. به‌علاوه هزینه خانوار در 43درصد از پاسخگویان به‌واسطه کرونا افزایش یافته و برای بقیه یا کاهش داشته یا تغییری نکرده است.

مخالفت مردم با اجرا نشدن طرح ترافیک
در یک سؤال دیگر از شهروندان پرسیده شده که آیا موافقند طرح ترافیک به‌کلی برداشته شود یا خیر؟ پاسخ مردم به این پرسش نشان می‌دهد که 44درصد مخالف و 30درصد موافق برداشتن طرح ترافیک هستند. نکته قابل توجه اینکه 37درصد از پاسخگویان گفته‌اند در سال جدید حداقل یک‌بار در ساعت اداری به محدوده ترافیک رفته‌اند. در بین کسانی که تجربه رفتن به محدوده داشته‌اند میزان موافقت با اجرا نشدن طرح ترافیک 64درصد است، درحالی‌که برای کسانی که به این محدوده نرفته‌اند میزان موافقت 44درصد است‌. اما نکته دیگری که در این نظرسنجی، قابل‌ملاحظه است این است که تقریبا نیمی از مردم نسبت به آمارهای رسمی اعتماد چندانی ندارند. موضوعی که در 2‌ماه اخیر، چندین بار از سوی نمایندگان مردم در شورای شهر تهران اعلام اما هر بار با واکنش‌هایی از سوی مسئولان ستاد مقابله با کرونا مواجه شد.
جزئیات بیشتر نظرسنجی مدیریت شهری تهران از پایتخت‌نشینان در حوزه‌های مختلف در نمودارهای زیر آمده است:



شهر باید به‌صورت چندمخاطره‌ای تحلیل شود

علیرضا نوری
مدیر مطالعات و امور بحران مرکز مطالعات شهرداری تهران
مرکز مطالعات وظیفه‌اش این است که با جمع‌آوری مستندات، تجارب خارجی و داخلی، دیتاها و آمارهای موجود در شهر و درکنار هم قراردادن مجموعه موارد، آنها را در قالب یک بسته و پکیج جامع و در بسیاری موارد، مبتنی بر نظرات مردم، به مدیریت شهری توصیه کند. در واقع بخش عمده‌ای از این مطالعات، تحلیل داده‌ها و در نهایت گزارش‌ها می‌تواند مبنای عمل شهرداری باشد. اینکه مدیریت شهری چگونه و در کجا از این گزارش‌ها استفاده کند، تصمیم مدیریتی محسوب می‌شود. به‌طور کلی در مرکز مطالعات سعی کرده‌ایم علاوه بر تهیه گزارش‌ها، ابعاد سیاستی را هم برای آن تهیه و ارائه کنیم. یعنی اگر اهم اقدامات شهرهای بزرگ جهان در مقابله با ویروس کرونا را بررسی می‌کنیم، گزارش سیاستی آن هم را تدوین و قالبی را ارائه می‌کنیم که مبنای عمل مدیران قرار بگیرد. اما مرکز مطالعات به فراخور حوزه‌های مختلف مدیریت شهری بخش‌های مختلفی دارد. یعنی مرکز، با بهره‌گیری از کارشناسان خبره در مدیریت بحران، حوزه‌های فنی و عمرانی، حمل‌ونقل‌و ترافیک، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و... نظرات و داده‌های لازم را در قالب گزارش‌های علمی و مبتنی بر نظرات عمومی، جمع‌آوری و ارائه می‌کند. شهرداری تهران در حوزه کنترل بیماری کووید-19 هم به‌عنوان نزدیک‌ترین ارگان به شهروندن، اقدامات گسترده‌ای را انجام داده و هنوز هم در حال انجام است. به‌طور کلی، مرکز مطالعات، 114اقدام پژوهشی را فقط در این مدت، در حوزه ویروس کرونا انجام داده است. هر روز که سازمان بهداشت جهانی گزارش‌های وضعیت شیوع در سطح جهان را منتشر می‌کند، کارشناسان ما آنها را بعد از ترجمه در اختیار مدیران شهرداری قرار می‌دهند که مبنای عمل قرار گیرد. در کنار آن همچنین مرکز مطالعات، برنامه‌های شهرها و کلانشهرهای دیگر دنیا را می‌بیند و رصد می‌کند که در حوزه‌های مدیریت بحران و به‌صورت خاص در فرماندهی بحران چطور اقدام ‌کردند. یا در زمینه حوزه مدیریت صنایع و مشاغل، حوزه پسماند، خدمات شهری، منابع انسانی، حوزه شهرسازی، حمل‌ونقل و ترافیک شهری چه اقدامات مؤثر و موفقی را به اجرا درآورده‌اند. نتیجه آن برای ما این است که از کلانشهرهای دیگر دنیا درس‌هایی را بیاموزیم و در شهر تهران به‌کار ببندیم. حتی در کنار اینها، ما از برنامه‌ها و فعالیت‌ها در کلانشهرهای کشور هم غافل نشده‌ایم. نهایتا در هر حوزه تخصصی سعی کرده‌ایم خلاصه نکاتی که به درد شهر و شهروندان تهرانی می‌خورد را استخراج و به مجموعه مدیریت شهری پیشنهاد کنیم.
از سوی دیگر، ایام کرونا مصادف شد با وقوع زلزله. یعنی همان زمانی که شهروندان درگیر کرونا بودند، زلزله‌ای هم در گسل مشا اتفاق افتاد. این زلزله و تحقیقات و بررسی‌های ما یک نتیجه مهم برای مدیریت شهری داشت. ذهن ما را به‌عنوان مدیران شهری متمرکز کرد بر اینکه باید شهر را به‌صورت چندمخاطره‌ای تحلیل کنیم. به بیان دیگر، دستورالعملی که در شرایط کرونا ارائه می‌کنیم با دستورالعملی که خارج از شرایط کرونا برای پناه‌گیری و حضور در محل‌های امن و اضطراری است، باید متفاوت باشد.
در کنار همه این اقدامات، در زمینه حوزه فناوری هم بررسی‌هایی صورت گرفته است. مثلا بیماری طاعون در سالیان قبل باعث تغییر سرنوشت بشر شد. چه‌بسا هم‌اکنون اگر تکنولوژی‌هایی را دراختیار داریم شاید ریشه در شیوع طاعونی دارد که سال‌ها قبل در اروپا اتفاق افتاد. مورد دیگر اینکه شیوع آبله در آمریکا منجر به آزادی مطبوعات شد. این اتفاقات یعنی شیوع آبله، سارس و طاعون فرصت‌هایی را هم به بشر داده است. همینطور در موضوع کرونا ما از فرصت‌های این بحران برای شهر و شهروندان استفاده خواهیم کرد؛ فرصت‌هایی که شاید شرایط دیگر نمی‌توانست در اختیار ما قرار دهد. بنابراین چنین رویکردهایی در گزارش‌ها و تحلیل داده‌های ما هم وجود دارد. همانطور که شیوع بیماری بر گسترش نوآوری تأثیر می‌گذارد، نوآوری هم در کاهش تهدید ویروس کرونا کمک می‌کند. اقتصاد شهری موضوع دیگری است که بر اثر شیوع کرونا و یا بحران‌های دیگر مورد بررسی قرار گرفته است؛ اینکه چه چشم‌اندازی از اقتصاد شهری در تهران خواهیم داشت. همچنین در بررسی‌ها کاهش درآمدهای شهرداری و نحوه کاهش آن را استخراج کرده و به شهردار تهران منعکس کرده‌ایم. درواقع عملا شهردار تهران بر مبنای این داده‌ها و گزارش‌ها می‌تواند با دولت مذاکره کند.