سپیدی ناپایدار کرونا در شهرها

مریم سرخوش-  خبرنگار

شهر‌های کشور در آخرین اعلام رسمی از نظر شیوع و وضعیت ویروس کرونا به سه رنگ سفید، قرمز و زرد (شیوع کم) تقسیم بندی‌ شده‌اند و قرار است در مناطق سفید شاهد بازگشایی برخی مکان‌های مذهبی و بازگشت فعالیت‌ها به شرایط عادی باشیم. اتفاقی که البته مورد تایید برخی کارشناسان و مسئولان حوزه بهداشت و درمان نیست و معتقدند که با اعلام شهرهای سفید، موج سفرها و مهاجرت‌ها به این مناطق رقم خواهد خورد و ثابت‌ نگه داشتن وضعیت سفید به کاری دشوار تبدیل می‌شود. همانطور که به تاکید وزارت بهداشت اعلام وضعیت سفید به معنای بدون مخاطره بودن یک شهرستان نیست و احتمال برخی موارد افزایش ابتلا و بستری در آنها وجود دارد. روند نزولی و ثبات نسبی کنونی هم بسیار شکننده و آسیب‌پذیر است؛ به طوری که هر گونه بی احتیاطی در تجمعات و بازگشایی‌ها، می‌تواند کشور را دوباره با مشکلات قابل توجه در حوزه ویروس کرونا مواجه کند.

 نحوه تفسیر وضعیت سفید، زرد و قرمز
برای آنکه بدانیم کدام شهر‌ها وضعیت سفید داشته و کدام شهر‌ها وضعیت قرمزی دارند ابتدا باید هر کدام از این وضعیت‌ها تفسیر شود. براساس پیشنهاد وزارت بهداشت، شهرستانی در وضعیت سفید (کم خطر) قرار دارد که طی دوهفته اخیر هر دو شرط زیر را داشته باشد: شرط اول: متوسط میزان بستری روزانه (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت) حداکثر یک نفر. مثلا در شهرستانی با جمعیت ۲۰۰ هزار نفر متوسط روزانه ۲ بیمار بستری باشد. شرط دوم: حداکثر ۱۴ بستری در شهرستان در طول دو هفته (شامل موارد مشکوک و قطعی) ثبت شده باشد.  شهرستانی در وضعیت قرمز (خطر بالا) قرار دارد که در دو هفته اخیر متوسط میزان بستری روزانه آن (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت) بالای ۳ نفر باشد و سایر شهرستان‌ها که سفید یا قرمز نباشند هم در وضعیت زرد (خطر متوسط) قرار می‌گیرند. مثلا یک شهر با وجود آن‌که متوسط میزان بستری روزانه آن (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت) کمتر از یک نفر است، اما به خاطر داشتن بیش از ۷ بیمار بستری در طول هفته شرایط شهرستان سفید را احراز نمی‌کند و زرد محسوب می‌شود.
 

نقش مهم عوامل جغرافیایی در سفیدی شهرها
عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران معتقد است درباره بیماری کرونا در کل جهان و به تبع آن ایران چیزی به اسم منطقه سفید وجود ندارد چرا که ویروس می‌تواند در هوا از منطقه‌ای به منطقه دیگر انتقال پیدا کند حتی از طریق حشرات، پرندگان و ذرات معلق موجود در هوا. محمدرضا محبوب‌فر با تاکید بر این که مخالف رنگ‌بندی شهرها به صورت سفید، قرمز و زرد هستیم، عنوان می‌کند: آنچه از منطقه سفید منظور مسئولان کشوراست یعنی کاهش شیب ابتلا و کاهش مرگ‌ومیرها در این مناطق که آنهارا به عنوان شهرهای سفید معرفی می‌کند.
عضو کمیته مقابله و پیشگیری از کرونا درباره وجود شهرهای قرمز روی یک نوار خاص که از شمالغرب کشور (شهرهای شرقی استان آذربایجان شرقی) تا شرق کشور (استان خراسان جنوبی) ادامه دارد، اظهار می‌کند: ‌با توجه به این نقشه متوجه می‌شویم که در مناطق جنوبی کشور که رطوبت و گرما در درجه بالایی قرار دارند،‌ رشد انتشار ویروس ضعیف و حتی متوقف شده است. در مناطق غربی مثل ایلام، دهلران، بخش‌هایی از خوزستان، هرمزگان و بوشهر هم گرما و رطوبت بالا شرایط را برای انتقال ویروس دشوار کرده است.
محبوب‌فر درباره وجود شهرهای قرمز در برخی استان‌های جنوبی هم می‌افزاید: بر اساس اطلاعات دریافتی در برخی از این مناطق پروتکل‌های بهداشتی رعایت نشده و به دلیل شرایط خاص قبیله‌ای، طی مدت قرنطینه و بعد از رفع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها این پروتکل‌های بهداشتی نادیده گرفته شده است. در این مناطق زندگی به شکل قومیتی و عشیره‌ای جریان دارد و با توجه به نوع فرهنگ خاص، بهداشت فردی و عمومی بسیار کم رعایت شده و استنثائا شاهد تداوم انتقال ویروس کرونا هستیم. هر چند در همین مناطق قرمز رنگ هم آمارها به صورت روزانه تغییر می‌کند. البته تعداد مبتلایان و فوتی‌ها نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده و به اصطلاح پیک را گذرانده‌ایم. باید به این نکته هم توجه کرد که شیب ابتلا رو به کاهش اما بسیار ملایم است. حتی برخی از روزها این شیب کاهشی مجددا افزایش پیدا می‌کند و مشکلاتی از حیث شیوع و انتشار بیماری به وجود می‌آورد.
متخصص اپیدمیولوژی بیماری‌های واگیر تاکید می‌کند: با توجه به این که بسیاری از مناطق جنوبی به رنگ سفید یا زرد نشان داده می‌شوند، اگر شهری از این مناطق همچنان در وضعیت قرمز مانده باشد یکی از دلایل مهم آن عدم رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم است و حتی خود مسئولان محلی هم مدیریت ضعیفی در این زمینه داشته‌اند. این متخصص درباره تعداد بالای شهرهای قرمز در استان‌های مرکزی از جمله یزد، سمنان و استان خراسان جنوبی هم بیان می‌کند: درباره استانی مانند یزد مساله آب‌وهوای کویری مطرح است. در کویر هوا گرم است اما نه به گرمی مناطق جنوبی کشور و رطوبت هم در این مناطق پایین است. درباره سمنان هم که جزو استان‌های محروم و کم‌برخوردار است، شاهد آب و هوای کویری و گرم و خشک هستیم.  


کنترل کرونا، خوش‌خیالی باطل
محبوب‌فر درباره وضعیت قرمز برخی شهرها با آب و هوای گرم و متوقف نشدن کرونا هم بیان می‌کند: در برخی از این شهرها از جمله کاشان هنوز کماکان درجه حرارت ایده‌آل و مناسبی برای رشد، تکثیر و انتقال ویروس کرونا وجود دارد. البته درباره نوار قرمز رنگ نقشه شهرهای درگیر با کرونا هم باید سه عامل را در نظر گرفت. «آب و هوا و شرایط جغرافیایی»، «کم‌کاری و کاستی‌های سازمان‌های محلی دولتی» و «رعایت نشدن دستورات وزارت بهداشت از سوی مردم» که البته نمی‌توان هر کدام از این عوامل را به صورت مجزا بینیم. همچنین نمی‌توانیم محرومیت و فقر را عامل مهم انتشار کرونا بدانیم زیرا در بسیاری از شهرهای استانی مانند لرستان که با پیک بیکاری و مشکلات اقتصادی روبه‌روست، شاهد کاهش و توقف کرونا در برخی شهرها هستیم.
عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با تاکید بر وضعیت شکننده مناطق سفید ادامه می‌دهد: این که بگوییم ویروس کنترل شده و کاهش پیدا کرده و منطقه‌ای سفید شده یک خوش‌خیالی باطل و کاذب است و کنترل‌ها حتی در مناطق سفید بسیار شکننده و حساس هستند. بی‌شک اگر دولت درباره فاصله‌گذاری‌ها و محدودیت‌ها و مردم در رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی توجه بیشتری نداشته باشند باید نگران پیک دوم و سوم کرونا قبل از ماه‌های آبان و آذر در سال جاری باشیم. آن هم در حالی که ترددها و عبور و مرورهای بین استانی و شهری افزایش پیدا کرده و مردم به زندگی عادی بازگشته‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران توصیه می‌کند: بهتر است شهروندان شرایط را درک کرده و بدون اضطراب و نگرانی که باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شود، همچنان دستورالعمل‌های وزارت بهداشت را رعایت  کرده و با خانه ماندن به کنترل شیوع کرونا کمک کنند. البته اتفاقات امیدوار کننده‌ای درباره داروی کرونا در اروپا و آمریکا در حال رخ دادن است و در آینده نزدیک هم واکسن کرونا در داخل کشور تهیه و در اختیار عموم مردم قرار خواهد گرفت.

جولان کرونا در سمنان
شهرهای قرمز سمنان در نقشه پراکندگی کرونا در کشور تعداد قابل توجهی را به خود اختصاص داده است و در این باره رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: در حال حاضر با توجه به معیار و شاخص‌های ذکر شده، در شهرهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان، شهری با وضعیت سفید وجود ندارد. این معیار و شرایط با توجه به 14 روز گذشته یعنی از ابتدای اردیبهشت ماه اعمال شده و تا زمانی که معیارها و شرایط جدید اعلام گردد، مورد استناد و تأیید خواهد بود. ممکن است در روزها و یا هفته‌های آینده این ملاک و معیار از سوی ستاد ملی بیماری کرونا تغییر کند.  دکتر نوید دانائی درباره این که چرا در دو سمت غرب و شرق استان به نسبت سایر نواحی شرایط خوبی وجود ندارد، بیان می‌کند: سمنان از استان‌های پهناور و دارای طول جغرافیایی حدود 700 کیلومتر است و این طول مساحت و همجواری با استان‌هایی که میزان بستری بیماران مبتلا و یا دارای علائم بیماری در آنها بالا بوده و نیز عبور و مرور فراوان از این استان در ایجاد وضعیت قرمز این شهرها تأثیرگذار بوده است. دانائی با تاکید بر این که تدابیر ویژه و خاصی در خصوص تغییر رنگ و وضعیت شهرها در نظر گرفته شده است، عنوان می‌کند: تصمیمات مورد اتخاذ در ستاد سازماندهی پیشگیری و مقابله با کرونا ویروس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان تابع تصمیمات ستاد ملی مقابله با بیماری کروناست. در شرایط فعلی در مورد شهرهایی که در وضعیت قرمز و یا زرد هستند، هیچ رفع محدودیتی برای مشاغل و صنوف پرخطر اعمال نخواهد شد و کماکان تمامی محدودیت‌های قبلی پا برجا خواهد بود. فقط در شهرهایی که در وضعیت سفید قرار بگیرند طبق زمان‌بندی و پروتکل‌های ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، بخشی از محدودیت‌های اعمال شده رفع خواهد شد. وی می‌افزاید: در شرایط فعلی از برنامه‌های مهم این دانشگاه شناسایی و بیماریابی افراد ناقل بدون علامت از طریق نمونه گیری در مراکز منتخب است، تا با قرنطینه کردن این افراد زنجیره انتقال کرونا را قطع کنیم و شاهد شرایط مطلوب‌تری در شهرهای استان باشیم. رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان با بیان این که در روزها و هفته‌های آینده ممکن است معیار و ملاک‌های مورد نظر و شرایط و وضعیت شهرها تغییر کند، تاکید می‌کند: بهترین اقدام رعایت اصول بهداشت فردی، در خانه ماندن و عدم حضور غیرضروری در معابر عمومی است.

شرایط هنوز عادی نیست
 بر اساس اعلام وزارت بهداشت از روز یکشنبه 14 اردیبهشت تا روز ظهر دیروز ۱۲۲۳ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد و مجموع این بیماران در کشور به ۹۸۶۴۷ نفر رسید. همچنین در این مدت ۷۴ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان باختگان این بیماری به ۶۲۷۷ نفر رسید. تا‌کنون ۷۹۳۹۷ نفر از بیماران، بهبود یافته و ترخیص شده‌اند.این آمار نشان از رشد مجدد بیماری در کشور دارد.  به تاکید کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت همچنان در فاز مدیریت شده بیماری قرار داریم و به هیچ وجه شرایط عادی در هیچ کجای کشور مشاهده نمی‌شود. لذا رعایت نکات بهداشت فردی و عمومی و فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و ترددهای ضروری همچنان ضرورت دارد.