اکشن‌تراپی در داکا

محمد ناصر احدی- خبرنگار

از روزی که سروکله ویروس کرونا پیدا شده، بارها به این نکته اشاره شده که گویی این ویروس از درون فیلم‌های هالیوودی به دنیای واقعی نقب زده و زندگی ما را به شکل فیلمی آخرالزمانی درآورده است؛ مردم در سراسر جهان به‌ وحشت افتاده‌اند و اغلب سیاستمداران، جز دروغ ، پنهان‌کاری و اتهام‌زنی، راهکار مؤثری برای مقابله با این بیماری سراغ ندارند. این دشمن نادیدنی نه‌تنها دستاوردهای تکنولوژیک بشر را سخره کرده و بسیاری از شکل‌بندی‌های اجتماعی و اقتصادی را به زانو درآورده؛ بلکه اصول اخلاقی بشر را نیز به چالش کشیده است. تقریبا همه عناصر لازم برای خلق یک درام کامل و پرکشش مهیاست؛ اما فقط «تقریبا». چرا تقریبا؟ چون هنوز قهرمان این مهلکه رخ عیان نکرده و چنین درامی بدون قهرمانی که برای نجات انسان‌ها پا پیش بگذارد به بلوغ نمی‌رسد. اما این ناجی کیست؟ در عالم سینما، وقتی فاجعه چنین گسترده و جهانی است، معمولا ابرقهرمانانی همچون «مرد آهنی»، «کاپیتان آمریکا»، «سوپرمن» و... یا مأمور کارکشته‌ای مثل جیمز باند می‌توانند بشریت را از شر بلایی که به سرشان نازل شده برهانند. اما شرایط وخیم کنونی، واقعی‌تر از آن است که از دست هیچ‌یک از اینها کاری ساخته باشد؛ حالا به قهرمانانی نیاز داریم که- به‌رغم توانایی‌های اعجاب‌آورشان - بتوانند درد را با پوست و گوشت و استخوان‌شان حس کنند تا باورمان شود حتی اگر در مواجهه با دشمن نتوانند کاری از پیش ببرند، اما چون رنج و عذاب ما را درک می‌کنند، برای نجاتمان، تا آخرین نفس دست از مبارزه نمی‌کشند. احتمالا نتفلیکس هم با درک نیاز مردم به چنین قهرمانی بوده که فیلم «خارج کردن» ساخته سم هارگریو و با بازی کریس همسورث را به مخاطبانش عرضه کرده است. کریس همسورث در این فیلم نقش «تایلر ریک» را بازی می‌کند که مزدوری است با توانایی‌های ویژه اما مرگ‌طلب. تایلر پسر 6‌ساله‌اش را به‌دلیل سرطان از دست داده و چون در هنگام مرگ فرزندش در کنار او نبوده، از هر خطری که او را به کام مرگ - و شاید هم به لقای فرزندش - بفرستد، استقبال می‌کند. در واقع، تایلر از جنگ و مرگ و خونریزی به‌عنوان نوعی تراپی (درمان) برای روان مجروحش استفاده می‌کند.
داستان فیلم از این قرار است که پسر بزرگ‌ترین قاچاقچی مواد‌مخدر هند، توسط بزرگ‌ترین قاچاقچی مواد مخدر بنگلادش ربوده می‌شود و نیک (با بازی گلشیفته فراهانی) که همکار تایلر و هماهنگ‌کننده گروه است، به این مزدور گوشه‌نشین پیشنهاد می‌دهد در ماموریت خارج کردن پسرک از داکا (پایتخت بنگلادش) حضور داشته باشد. باقی ماجرا چیزی نیست جز صحنه‌های درگیری و زدوخورد و تعقیب‌ وگریز که مشابه‌شان را در بسیاری از فیلم‌های اکشن دیده‌ایم.
سم هارگریو، کارگردان فیلم، قبلا مسئول گروه بدلکاران فیلم‌هایی نظیر «کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی» و «انتقام‌جویان: پایان بازی» بوده که برادران روسو (آنتونی‌و‌جو) کارگردانی‌‎شان را بر عهده داشتند و این 2 برادر، به همراه کریس همسورث، ازجمله تهیه‌کنندگان فیلم «خارج کردن» براساس فیلمنامه‌ای از جو روسو هستند. شاید بشود گفت عوامل اصلی تولید فرانشیز «انتقام‌‎جویان» گرد هم جمع شده‌اند تا نشان دهند همسورث جز پرتاب تبر در نقش «ثور»، توانایی‌های دیگری هم دارد. اما نتیجه کارشان آنقدر کلیشه‌ای و سطحی شده که بعید است نقش‌آفرینی همسورث در این فیلم حتی در خاطر هواخواهان دوآتشه‌اش هم بماند. احتمالا تنها چیزی که از این فیلم به یاد می‌ماند صحنه فرار تایلر و پسرک از دست تعقیب‌کنندگان‌شان است که چیزی حدود 11‌دقیقه طول می‌کشد و در این مدت، دوربین به کمک جلوه‌های ویژه، در برداشتی بلند و بدون قطع، تعقیب‌وگریزها و درگیری‌ها را دنبال می‌کند و گاهی همچون شبح از خودروی در حال حرکت تایلر خارج می‌شود و تعقیب‌کنندگانش را در قاب می‌گیرد و گاهی همانند یکی از شخصیت‌های فیلم از روی پشت‌بامی به بام دیگر می‌جهد و گاهی مثل تماشاگران با ورود ناگهانی کامیون به کادر، شوکه می‌شود.
حال‌وهوای فیلم شبیه سایر فیلم‌هایی است که ناجی سفیدپوستی به قصد نجات فردی از فرهنگ و سرزمین دیگر از همه‌‌چیزش دست می‌کشد و در این مسیر خودش دچار تحول می‌شود. هرچند سازندگان «خارج کردن» آنچنان درگیر صحنه‌های پر زدوخورد فیلم بوده‌اند که یادشان رفته به مسائلی مثل شخصیت‌پردازی و منطق روایی توجه کنند و درنتیجه تایلر ابتدای فیلم با تایلر انتهای فیلم چندان توفیری با هم ندارند. «آدم‌بد»های فیلم با اینکه بنگلادشی هستند، اما هیچ تفاوتی با شروران چینی یا عرب ندارند و همان تصویر کاریکاتوری هالیوود از شرارت شرقی را بازتاب می‌دهند. تایلر مرگ‌طلب جان می‌دهد تا پسرک هندی را نجات دهد و به‌عنوان ایده‌آلی از شجاعت و ازخودگذشتگی در ذهن پسرک به حیاتش ادامه دهد.
اگر این فیلم را ندیده‌اید می‌توانید هر فیلم دیگری را که کلی صحنه اکشن دارد تصور کنید و مطمئن باشید چیزی از دست نمی‌دهید. از قرار معلوم قهرمانی از جنس تایلر ریک هم نمی‌تواند ناجی جهان امروز باشد.