مرگ غریب در غربت

فهیمه پناه‌آذر- خبر‌نگار

روز پنجشنبه گذشته، خبری غریب از غربت مخابره شد. شکوه نجم‌آبادی به‌علت کهولت سن در پاریس درگذشت. بازیگری که 4 دهه از آخرین حضورش بر صحنه تئاتر ایران می‌گذرد.
شکوه‌ نجم‌آبادی از نخستین بازیگرانی بود که قبل از آنکه وارد کارگاه نمایش شود به‌صورت حرفه‌ای تئاتر بازی می‌کرد؛ بازیگر تئاتر فعال در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی که در سال‌های بعد از انقلاب به فرانسه مهاجرت کرد. او در این سال‌ها چند باری به ایران آمد و قصد داشت بار دیگر روی صحنه برود که یکی از آنها حضورش در جشنواره تئاتر بانوان و بازی در نمایش «شب تدفین اکستریس جی» نوشته جمال ابوحمدان به کارگردانی مریم معترف بود. اما این عملی نشد و او هیچ‌گاه نتوانست بار دیگر بر صحنه‌های تئاتر ایران حضور یابد تا نسل جدید او را بشناسند. مریم معترف با شکوه نجم‌آبادی در نمایش تلویزیونی «سماورندیده‌ها» به‌کارگردانی ناصر رحمانی‌نژاد همبازی بودند.
نجم‌آبادی، همسر اول عباس نعلبندیان بود اما این زندگی مشترک تنها 3سال طول کشید و بعد از نجم‌آبادی، فهیمه آموزنده که از بازیگران سینما بود با عباس نعلبندیان ازدواج کرد که این زندگی مشترک هم زیاد طول نکشید و نعلبندیان در دهه۶۰ و در ۴۰سالگی خودکشی کرد. نجم‌آبادی با عباس نعلبندیان در دهه۴۰ در کارگاه نمایش همکاری داشت و در چندین اجرای وی به‌عنوان بازیگر حضور داشت.
نجم‌آبادی قبل از ورودش به کارگاه نمایش در نمایش‌های تلویزیونی که هفته‌ای یک‌بار در رادیو و تلویزیون ملی ایران اجرا و همزمان پخش می‌شد، حضور داشت. او از بازیگران باتجربه تئاتر ایران بود. وقتی وارد کارگاه نمایش شد به خوبی توانست از تجربه ‌خود در انعکاس توانایی‌هایش برای بازی در نقش‌هایی که به وی محول می‌شد، استفاده کند.
او با کارگردانانی چون آربی آوانسیان، عباس نعلبندیان، اسماعیل خلج، ‌بیژن مفید و رضا رویگری همکاری داشته است. از جمله کارهای او می‌توان به «پژوهشی ژرف و سترگ و نو در سنگواره‌های دوره ۲۵ زمین‌شناسی» در سال۱۳۴۷، «باغ آلبالو» به مناسبت افتتاح تئاترشهر در سال1351 و «طلبکارها» به کارگردانی آربی آوانسیان در سال۱۳۵۲ اشاره کرد.
روح‌الله جعفری از پژوهشگران تئاتر درباره نوع بازی و نقش‌های او می‌گوید: «شکوه نجم‌آبادی بازیگری بود که برای تحلیل نقش‌های خود پژوهش زیادی می‌کرد تا بتواند ابعاد همه‌جانبه نقش را به مخاطبان منتقل کند.
 مخاطبان در آن روزگار از هر گروه و طیفی بودند و با توجه به فعالیت کارگاه نمایش، نوع اجراها خاص بود. نقش‌هایی که نجم‌آبادی بازی می‌کرد هیچ‌گاه تک‌بعدی نبود و در روزنامه‌های آن دوران که نقد نمایش می‌نوشتند از شکوه نجم‌آبادی به‌عنوان بازیگری خلاق و تیزهوش یادشده که از همه فرصت‌ها و ظرفیت‌های بازیگری استفاده می‌کرده و به کار گروهی بسیار اعتقاد داشت.»
شکوه نجم‌آبادی در مقایسه با دیگر بازیگرانی که با کارگاه نمایش همکاری داشتند جزو بازیگران ماندگار به‌شمار می‌آید. اما او در دهه۶۰ به فرانسه مهاجرت کرد و به‌دلیل دوری از ایران دیگر صحنه نمایش شاهد حضورش نبود. وی در چند سفر محدودی که به ایران داشت متمایل به حضور در صحنه بود که شرایط مهیا نشد.
 جعفری درباره حضور نجم‌آبادی در فیلم «گاو» توضیح می‌دهد: «دردناک‌ترین موضوع این است که وقتی خبر درگذشت این بازیگر اعلام می‌شود به‌دلیل نبود اطلاعات کافی و شناختی که وجود ندارد در همه خبرها می‌نویسند که وی در فیلم «گاو»‌ مهرجویی بازی کرده  درحالی‌که داریوش مهرجویی برای ساخت این فیلم سراغ هنرمندان اداره تئاتر رفت که آن زمان این اثر ساعدی در تلویزیون اجرای زنده داشت و مهرجویی از همان بازیگران استفاده کرد. متأسفانه بزرگان تئاتری ما به واسطه اصرار بر ندیدن، نشنیدن و ثبت نکردن زندگی و خاطراتشان فراموش شده‌اند.»

شکوه‌ نجم‌آبادی از اولین بازیگرانی بود که قبل از آنکه وارد کارگاه نمایش شود به صورت حرفه‌ای تئاتر بازی می‌کرد. بازیگر تئاتر فعال در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی که در سال‌های بعد از انقلاب به فرانسه مهاجرت کرد. او در این سال‌ها چند باری به ایران آمد و قصد داشت بار دیگر روی صحنه برود که هرگز این اتفاق نیفتاد