آب‌کرونایی؛ شایعه‌ای از تهران تا پاریس

همشهری: برای مردمی که کرونا زندگی روزمره آنها را فلج کرده و بیش از دو‌ماه است در قرنطینه به‌سرمی‌برند، آلودگی آب تهران به ویروس کرونا، شایعه‌ای است نگران‌کننده که این روزها در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود. اما آب تهران آلوده به ویروس کرونا نیست و آنطور که پیداست سرخط ماجرای آلودگی از تهران به پاریس می‌رسد؛ شهری که آب شبکه غیرآشامیدنی‌اش به کرونا آلوده شده است. «آب تهران آلوده به ویروس کروناست»، «صحبت‌های تکان دهنده، متخصص درباره آب کرونایی تهران»، «اگر در تهران زندگی می‌کنید این فایل را حتما گوش بدهید». اینها کپشن‌هایی است که در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی زیاد دیده می‌شود. پیام‌هایی درباره آب آلوده به ویروس کرونا. اما ماجرا از چه قرار است؟ آیا در شرایطی که به‌نظر می‌رسد اوضاع شیوع بیماری کمی بهتر شده، قرار است کرونا این بار از طریق آب آشامیدنی سراغ ما بیاید؟ 
برای ریشه‌یابی این خبر باید به چند روز قبل و بهتر است به چند هفته پیش برگردیم. در اوج کرونا و در زمان قرنطینه و خانه‌نشینی، خبرهایی منتشر شد از احتمال آلودگی آب پاریس به کرونا. بخشی از محتواهایی که این روزها درباره آلودگی آب تهران به ویروس کرونا، دست به‌دست می‌چرخد و در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های مجازی به اشتراک گذاشته می‌شود، تا اندازه زیادی می‌تواند تحت‌تأثیر انتشار خبرهای آلودگی آب پاریس در هفته‌های اخیر باشد.
همه‌‌چیز از هجدهم فروردین شروع شد، زمانی که برای نخستین بار شایعه آلودگی آب تهران به ویروس کرونا در شبکه‌های اجتماعی پیچید، محمدرضا بختیاری مدیرعامل آب و فاضلاب تهران همان زمان این خبر را تکذیب کرد و گفت کیفیت آب‌شرب تهران در سلامت کامل است.
چند هفته بعد، خبرهایی از فرانسه منتشر شد مبنی بر احتمال آلودگی بخشی از شبکه آب شهری پاریس به ویروس کرونا. مقامات فرانسه یک هفته قبل، آلودگی بخشی از شبکه آب شهری پاریس به ویروس کرونا را رسما تأیید کردند و این تأییدیه رسمی درباره آلودگی بخش غیرآشامیدنی آب فرانسه، در قالب اطلاعیه‌ای به نقل از شهرداری پاریس، اول اردیبهشت منتشر شد و شهرداری این شهر در بیانیه‌ای اعلام کرد: «نتایج آخرین آزمایش‌های انجام شده نشان می‌دهند آب غیرآشامیدنی این شهر به ویروس کووید 19آلوده و استفاده از آن متوقف شده است.»
آزمایشگاه مرکزی دانشگاه پاریس نیز وجود ویروس کرونا در سیستم آب غیرآشامیدنی این شهر را تأیید کرد اما برنارد لاوریه، مدیر سیستم آب آشامیدنی پاریس، گفت:«آب آشامیدنی شهر در 24ساعت شبانه روز و هفت روز هفته کنترل می‌شود.آب آشامیدنی شهر کاملا از شبکه آب غیرآشامیدنی که برای آبیاری باغ‌ها و پارک‌ها، پر‌کردن آب‌نماها و دریاچه‌ها استفاده می‌شود جدا است.»
آب شبکه غیرآشامیدنی پاریس از رودخانه سن و کانال سن مارتن تامین می‌شود و از این شبکه برای آبیاری فضای سبز شهری و پارک‌ها، پر کردن فواره‌ها‌ی تزیینی و شست‌و‌شوی خیابان‌ها استفاده می‌شود. هر چند که مدیران شهرداری پاریس همان زمان اطمینان دادند که در شبکه آب آشامیدنی پاریس‌ نشانه‌ای از ویروس کرونا دیده نشده تصفیه‌خانه‌ها پس از عبور دادن آب از فیلتر، آن را با استفاده از ماده ازن و اشعه ماوراء بنفش باکتری و گند ‌زدایی کرده وپس از افزودن ماده کلر عاری از ویروس می‌کنند و به همین دلیل مصرف آب لوله‌کشی شهر بلامانع است اما در میانه بحران کرونا و برای افکار عمومی ترسان از این بیماری این توصیه‌ها و تکذیبیه‌ها کافی نبوده و همچنان برخی مردم پاریس نگران کیفیت آب شهرشان هستند.
از همان روز اعلام رسمی آلودگی آب شبکه غیرآشامیدنی پاریس، یعنی اول اردیبهشت در بازار داغ شایعات و فیک‌نیوزهای داخلی، بحث آلودگی آب تهران به ویروس کرونا دوباره داغ شد و با توجه به اهمیت موضوع و نگرانی که آلودگی احتمالی آب برای افکار عمومی ایجاد می‌کند، این موضوع به سرعت از طریق شبکه‌های اجتماعی به‌صورت گسترده پخش شد. همان زمان مسئولان آبفای استان تهران اعلام کردند کیفیت آب‌شرب تهران به‌طور مرتب بررسی می‌شود و هیچ نگرانی درباره آلودگی آب‌شرب پایتخت به ویروس کرونا وجود ندارد.
این خبر بازنشر دوباره اخبار آلودگی آب تهران را محدود کرد اما در روزهای اخیر انتشار مجموعه محتواهای دیگری با موضوع آلودگی آب پایتخت به ویروس کرونا، ازجمله از طریق فایل‌های صوتی در بستر شبکه‌های اجتماعی، موجی از نگرانی‌های تازه را به همراه آورده است. در این فایل‌های صوتی که بدون منبع معتبر در حال باز نشر در شبکه‌های اجتماعی هستند، ‌گفته می‌شود «آب‌شرب تهران به ویروس کرونا آلوده شده و میزان استفاده از آب ژاول در آب‌شرب افزایش یافته است.»  دیروز استانداری تهران در پیامکی از طریق تلفن‌های همراه به مردم اعلام کرد که نگران نباشند:«خبر آلودگی آب تهران به ویروس کرونا به هیچ وجه صحت ندارد.»  علاوه بر این پیامک، انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران دیروز در گفت‌وگو با ایسنا هم آلودگی آب تهران به ویروس کرونا را تکذیب کرد و درباره کیفیت مناسب آب‌شرب تهران به مردم اطمینان‌خاطر داد: «استانداردهای لازم برای آب‌شرب تهران رعایت می‌شود و براساس آخرین گزارش هیچ نگرانی درباره آلودگی آب پایتخت وجود ندارد.»  بندپی در بخش دیگری از سخنانش گفت:« برای اطمینان شهروندان، کلر باقیمانده در شبکه توزیع از حد معمول نیز بالاتر برده شده تا شرایط لازم برای اطمینان‌بخش بودن آب‌شرب برای شهروندان ایجاد شود.»  این حرف او در واقع پاسخی است به پرسش شهروندانی که در هفته‌ اخیر در شبکه‌های اجتماعی از کاهش کیفیت آب‌شرب تهران به‌عنوان تجربه شخصی‌شان خبر داده بودند. برخی گفته‌اند آب تهران بو می‌دهد و برخی دیگر از افزایش حباب روی آب در زمان جوشاندن خبر داده‌اند، تجربه‌هایی از زندگی روزمره گویندگان که رد و تأیید آنها به سادگی ممکن نیست اما در صفحات آنها در اینستاگرام، توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی با دیگران به اشتراک گذشته شده و بازتاب‌های مختلفی داشته است.

تهران، پاریس نیست
از آنجا که به‌نظر می‌رسد، بخشی از نگرانی مردم تهران درباره آلودگی آب‌شرب به کرونا پس از انتشار خبرهای مربوط به آلودگی آب غیرآشامیدنی پاریس شدت‌گرفته، بحث و نظرها درباره تفاوت شبکه آبرسانی تهران و پاریس هم بالا گرفته است. آنطور که محمدرضا احمد‌نسب، قائم‌مقام شرکت آب و فاضلاب تهران می‌گوید، نمی‌توان شرایط تهران و پاریس را مقایسه کرد چرا که شبکه آب تهران و پاریس تفاوت‌‎هایی دارند. 
سیستم آب پاریس دو شبکه دارد که یکی برای آب‌شرب همراه با کلر باقی مانده و دیگری مربوط به آب خام و فاقد کلر است. شبکه‌ای که به ویروس کرونا آلوده شده مربوط به آب خام عاری از کلر بوده است. درحالی‌که سیستم آب تهران تنها یک شبکه دارد که آن هم دارای کلرِ باقی مانده است. احمد‌نسب تأکید می‌کند که مردم نباید درباره کیفیت آب‌شرب تهران نگران باشند:« طبق اعلام سازمان بهداشت‌جهانی، آبی که دارای کلر باقی‌مانده است به هیچ عنوان جایگاه ویروس کرونا نمی‌شود و این ویروس نمی‌تواند در آبی که دارای کلر است زنده بماند.» به‌گفته او، آب تهران از دو طریق منابع زیرزمینی و سطحی تامین می‌شود که ۷۵ درصد این سهم مربوط به آب‌های سطحی است به‌گونه‌ای که آب پشت سد‌ها وارد تصفیه‌خانه‌ها می‌شود و تصفیه فیزیکی و شیمیایی روی منابع آب صورت می‌گیرد علاوه بر این کلر باقی مانده نیز به آب تزریق و بدین‌ترتیب آب عاری از هرگونه ویروس می‌شود:«درباره فاضلاب هم نگرانی وجود ندارد چرا که سطح ایستایی آب در چاه‌های تهران بالای ۲۰۰ متر است و پساب فاضلاب در این فاصله نمی‌تواند وارد آب‌شرب شود، تنها در مناطقی که سطح آب بالا باشد ممکن است آلودگی ایجاد شود، اما در تهران:«سطح ایستایی چاه‌ها بالای ۲۰۰ متر است به هیچ عنوان نمی‌تواند محلی برای آلودگی باشد به همین دلیل آب تهران از نظر کیفیت پاک و یکی از بهترین آب‌های دنیا است.» او با بیان اینکه آب تهران توسط همکاران در شرکت آبفا تحت کنترل است و در آزمایشگاه‌های مجهز و در حد استاندارد‌های بین‌المللی کنترل می‌شود، گفت:«آب تهران استاندارد‌های لازم را دارد و با اطمینان و قاطعیت اعلام می‌کنم که آب تهران هیچ مشکلی ندارد.»
موضوع انتقال ویروس کرونا از طریق آب و فاضلاب پیشتر از سوی مدیرکل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو هم تکذیب شده بود. «میثم جعفرزاده» مدیرکل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو گفته بود: «امکان نفوذ ویروس کرونا به منابع آب زیرزمینی وجود ندارد. ویروس کرونا خارج از بدن موجودات زنده تنها چند روز دوام دارد و این درحالی است که زمان رسیدن آب سطح و ورود آن به سفره‌های زیر زمینی که آب مورد نیاز از آنها تامین می‌شود ده‌ها سال طول می‌کشد. بنابراین این موضوع که گفته شده ویروس کرونا آب‌ها را آلوده می‌کند، اشتباه است.» 


طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی آبی که دارای کلر باقی مانده است به هیچ عنوان جایگاه ویروس کرونا نمی‌شود و این ویروس نمی‌تواند در آبی که دارای کلر است زنده بماند