بعد از کرونا، با دولت چین چه باید کرد؟

کریس پتن ـ رئیس دانشگاه آکسفورد

در تمام کشورهای جهان، پرسنل بهداشت و درمان در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا قرار گرفته‌اند. نمونه‌های بسیار ازخودگذشتگی پرستاران و پزشکان در سراسر دنیا بی‌نظیر است. نباید فراموش کرد که پزشکان چینی نخستین کسانی بودند که در مواجهه با ویروس جان خود را به خطر انداختند و حتی به‌خاطر افشای شیوع آن از سوی مسئولان در شهر ووهان تحت فشار قرار گرفتند. در سمت دیگر ماجرا، تمام کسانی قرار می‌گیرند که در این روزهای سخت، تلاش می‌کنند زندگی روزمره جریان داشته باشد؛ آنهایی که سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی را در حال عملیات نگه داشته‌اند، شهرها را اداره می‌کنند و برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی در کشورها در حال تلاش هستند.
در شرایطی که آتش همچنان زبانه می‌کشد، به‌دنبال آتش‌افروز گشتن آنقدرها منطقی نیست. اکنون باید تمرکز بر شیرهای آتش‌نشانی باشد که تا خاموش شدن آتش، از کار نیفتند. با این همه، مطالعه وقایعی که ما را به اینجا رساند، می‌تواند برای جلوگیری از تکرار چنین فاجعه‌ای در آینده مفید باشد.
1ـ شیوع ویروس کرونا همچون شیوع ویروس سارس در سال2002 از چین آغاز شد. از یک بازار فروش حیوانات وحشی در شهر ووهان چین به‌عنوان سرمنشأ شیوع ویروس نام برده شده است. البته گمانه‌زنی‌هایی در مورد انتشار ویروس کرونا از آزمایشگاه ویروس‌شناسی که در نزدیکی همین بازار قرار دارد هم مطرح شده است. برخی این سناریوی دوم را رد می‌کنند اما برخی دیگر از بین بردن نتایج تحقیقات ویروس‌شناسی این آزمایشگاه و آزمایشگاه‌های مشابه دیگر در چین طی هفته‌های اخیر را دلیلی بر صحت این ادعا می‌دانند.
2ـ دولت چین در ابتدا هم بر شیوع ویروس سرپوش گذاشت و هم در مورد شدت انتقال این ویروس از فردی به فردی دیگر، همه حقیقت را نگفت.
3ـ برخی منتقدان حتی می‌گویند چینی‌ها سازمان بهداشت جهانی را در مورد آنچه در این کشور رخ داده بود، فریب داده‌اند. آنها حتی انگشت اتهام را به سمت خود این سازمان می‌گیرند که برخلاف انتظار، هرگز در مورد پنهان‌کاری چین در مورد شیوع این ویروس مرگبار و عدم‌گزارش آن به سازمان زبان به انتقاد نگشوده است.
4ـ زندگی در شهر ووهان در نخستین مراحل شیوع ویروس به‌صورت عادی در جریان بود. در خلال تعطیلات سال نو چینی، هزاران نفر این شهر و استان هوبی را که ووهان مرکز آن است ترک کردند و به دیگر نقاط چین و حتی دیگر کشورها رفتند.
آنچه مرور شد، طی هفته‌های اخیر دلایلی برای مطرح شدن انتقادهای شدید علیه دولت چین بوده است. منتقدان پنهان‌کاری چین را عامل بحرانی می‌دانند که امروز همه جهان را درگیر کرده است. چینی‌ها در مقابل، انگشت اتهام را به سوی ارتش آمریکا نشانه رفته‌اند و می‌گویند به آمریکایی‌ها برای شیوع این ویروس مشکوک هستند. همه این وقایع بر رفتار دنیا در قبال چین و دولت این کشور اثرگذار بوده است. اما اتهام‌زنی کمکی به ما در درس گرفتن از این بحران و جلوگیری از تکرار آن نمی‌کند.
به‌هرحال، چین پرجمعیت‌ترین کشور و دومین قدرت اقتصادی جهان است. کشورها باید به‌جای متهم کردن چین، از این کشور بخواهند راه تعامل با جهان را در پیش بگیرد و در این میان، تقویت نهادهای بین‌المللی که زمینه چنین تعاملی را فراهم می‌کنند ضروری است.
دونالد ترامپ که مدت‌هاست به‌خاطر قدرت اقتصادی چین، با این کشور سر ناسازگاری دارد، به محور انتقادها از پکن در بحران کرونا تبدیل شده است. کرونا بهانه‌ای به‌دست ترامپ داده تا رهبران چین را در موضع ضعف قرار دهد. بدون شک، پاسخگو کردن چین ضروری است اما مسیر کنونی در نهایت به یک نقطه نتیجه‌بخش نخواهد رسید. برای جهان عدم‌تکرار بحران امروزی بر هر چیز دیگری اولویت دارد. دنیا باید اشتباهات چین را در برخورد با شیوع ویروس گوشزد کند اما سیاستی که ترامپ در پیش گرفته، تنها به قیمت از دست رفتن اندک اعتبار آمریکا در جهان منجر خواهد شد. قطع بودجه حیاتی سازمان بهداشت جهانی از سوی او، آمریکا را حتی در چشم متحدانش به عنصری نامطلوب در بحران کنونی تبدیل کرده است. تضعیف سازمان بهداشت جهانی بدون شک اشتباهی بزرگ در میان اشتباهات پی در پی دولت کنونی آمریکاست. اقدامات سازمان بهداشت جهانی فراتر از بحران کرونا، برای مقابله با بیماری‌های واگیردار دیگر در تمام کشورهای جهان ضروری است. برآوردها نشان می‌دهد درصورتی که این سازمان نتواند کارکرد خود را داشته باشد، تا سال2050 سالانه 10میلیون نفر بر اثر ابتلا به این بیماری‌ها قربانی می‌شوند.
عامل جمعیت در چین باعث می‌شود همراهی و همکاری با این کشور برای دیگر کشورهای اجتناب‌ناپذیر باشد. بحرانی که از پی شیوع ویروس کرونا گریبانگیر جهان شده است، شاهدی بر این مدعاست. کشورهای غربی ازجمله آمریکا به‌خاطر امنیت مردم خود، باید با دولت کنونی در چین به‌خصوص در زمینه مسائل بهداشتی همکاری کنند. هر آنچه از سوی مقام‌های چینی در بحران کرونا اتفاق افتاده باشد، راه پیشگیری از تکرار بحرانی مشابه که به قیمت از دست رفتن جان انسان‌های بی‌گناه تمام خواهد شد، از مسیر تقابل و انتقادهای تند و گزنده نمی‌گذرد. بخواهیم یا نه، امنیت بهداشت جهانی، در گرو همکاری چین با نهادهای بین‌المللی در این زمینه است.
منبع: Project Syndicate