بورس ایران 200میلیارد دلاری شد

بهزاد رنجبر ـ روزنامه‌نگار

شاخص کل بورس تهران دیروز با انتشار خبر فریز نرخ سود بانکی در سطح 15درصد، دوباره دوپینگ کرد و با 2.8درصد رشد به مرز 710هزار واحد رسید. با این مقدار رشد ارزش کل بازار سهام ایران برای نخستین‌بار از مرز 200میلیارد دلار عبور کرد و هم‌ردیف بورس استانبول، به سی‌امین بورس بزرگ دنیا تبدیل شد.
 به گزارش همشهری، از 3‌ماه پیش که بانک مرکزی از آغاز عملیات بازار باز خبر داد زمزمه‌های کاهش نرخ سود هم به گوش می‌رسید تا اینکه در هفته جاری بالاخره بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تصمیم گرفتند نرخ سود بانکی را برای همه بانک‌ها در محدوده 15درصد فریز کنند. این تصمیم بزرگ، یک پیام آشکار برای بازار سرمایه ‌دارد و آن هم رشد مضاعف بازار سهام است زیرا بازار سهام بازده خود را با بازده بازار بدون ریسک تنظیم می‌کند به این ترتیب اعمال سیاست جدید پولی، بخشی از نقدینگی حبس شده در بازار پول و سیستم بانکی را به سمت بازار سرمایه سرازیر خواهد کرد.

دوپینگ بورس
هرچند بازار سهام از ابتدای امسال به‌صورت جست و گریخته و با محاسبه نرخ اوراق بدهی و با نیم‌نگاهی به آغاز عملیات بازار باز، از کاهش نرخ سود بانکی، به‌صورت ضمنی مطلع بود و اثر این رویداد را از اسفند‌ماه در معاملات خود پیش‌خورکرده بود، اما روز دوشنبه خبرکاهش نرخ سود بانکی انرژی مضاعفی به بازار سهام داد با وجود اینکه بورس تهران چندین روز هیجانی را با صعود‌های انفجاری تحت‌تأثیر همین خبر پشت سر گذاشته بود، دیروز هم با دوپینگ دوباره 2.8درصد رشد کرد. با این مقدار رشد، ارزش کل بازار سهام ایران، شامل بورس تهران و فرابورس، برای نخستین بار از مرز 3215هزار میلیارد تومان معادل 207میلیارد دلار، با احتساب هر دلار 15هزار و 500تومان، عبور کرد. اکنون بازار سهام ایران معادل ارزش کل بورس استانبول و سی‌امین بورس بزرگ دنیاست. پیش‌بینی می‌شود ارزش بورس تهران ظرف روز‌های آینده با رشد بیشتری هم مواجه شود، زیرا کاهش نرخ بهره که به باور اقتصاد‌دانان؛ انتخاب ناگزیر اقتصاد ایران است، اثرات بنیادینی بر بازار سهام برجای خواهد گذاشت.

چرا نرخ سود بانکی برای بورس مهم است؟
نرخ سود از نظرساختاری یکی از پرقدرت‌ترین عوامل اثرگذار بر بازارهای سهام در سراسر دنیاست، زیرا بازار سهام با استفاده از نسبت قیمت به درآمد(P/E) تحلیلی، حرکت خود را با نرخ بهره تنظیم می‌کند. نسبت قیمت به درآمد(P/E) به ما می‌گوید به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری، در واحد زمان، چند ریال سود به‌دست می‌آوریم، به‌عبارت بهتر این نسبت، نرخ بازگشت سرمایه را محاسبه و مشخص می‌کند اگر ما به‌طور مثال یک میلیون تومان در یک بازار سرمایه‌گذاری کنیم، برای اینکه اصل سرمایه به ما بازگردد، به چه میزان زمان نیاز داریم؛ یا به بیان بهتر چه مدت طول خواهد کشید که یک میلیون تومان ما به 2میلیون تومان افزایش یابد.
تاکنون نرخ سود بانکی به‌صورت غیررسمی 18تا 20درصد بود، یعنی به ازای یک میلیون تومان سپرده‌گذاری در بانک(حساب بلندمدت) هر سال 200هزار تومان سود به سپرده‌گذار تعلق می‌گرفت به این ترتیب باید 5سال سپری می‌شد تا سپرده‌گذار بانکی سودی معادل اصل پولش دریافت کند و حجم کل سپرده‌اش از یک میلیون تومان به 2میلیون تومان افزایش یابد. این رقم نشان می‌دهد نسبت قیمت به درآمد سیستم بانکی، که یک بازار بدون ریسک تلقی می‌شود و نوسان در میزان سود آن نقشی ندارد، 5مرتبه بوده است. درچنین شرایطی سهامداران در همه سال‌هایی که نرخ سود بانکی 20درصد بود، با توجه به آنکه سرمایه‌گذاری در بورس، ریسک بیشتری دارد، نسبت قیمت به درآمد تحلیلی خود را در محدوده 4.5مرتبه تنظیم می‌کردند. تنظیم نسبت قیمت به درآمد در محدوده 4.5مرتبه، در مقابل نسبت قیمت به در آمد 5مرتبه‌ای سیستم بانکی به این دلیل انجام می‌شود که سرمایه‌گذاری در بازار سهام ریسک بیشتری را متحمل می‌شود، بنابراین سرمایه‌گذاران باید منطقا سود بیشتری نسبت به بازار بدون ریسک بانکی به‌دست بیاورند. یعنی سهامداران به جای 5سال باید ظرف 4.5سال به اصل پولشان برسند.
درچنین شرایطی با وجود آنکه نسبت قیمت به درآمد سیستم بانکی 5مرتبه بود، نسبت قیمت به درآمد واقعی بورس تهران حتی از مرز 4.5درصد هم فراتر می‌رفت، اکنون اما با کاهش نرخ سود بانکی به 15درصد نسبت قیمت به درآمد سیستم بانکی از 5مرتبه به 6.6مرتبه رسیده، بنابراین طبیعی است کف یا حداقل نسبت قیمت به درآمد تحلیلی بورس تهران باید به 6مرتبه برسد و این به‌معنای ارسال سیگنال آشکار برای رشد دوباره قیمت‌ها در بورس است این موضوع نسبت قیمت به درآمد بورس تهران را حتی تا مرز‌های 15مرتبه هم بالا خواهد برد.

پول بیشتری از بانک‌ها وارد بورس می‌شود
سینا سلیمانی، کارشناس بازار سرمایه درباره تأثیر نرخ سود بانکی بر بازار سهام در کانال شخصی‌اش نوشت: در طول همه سال‌هایی که حداقل نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار سرمایه به‌دلیل نرخ سود 20درصدی، 5مرتبه بود، میانگین کلی نسبت قیمت به درآمد بازار سرمایه در محدوده 6.5تا 7مرتبه در نوسان بود، اما حالا با کاهش نرخ بهره، منطقی است این نسبت را در بازار سرمایه در سطح ۱۰ تا ۱۱ مرتبه درنظر بگیریم. او افزود: با کاهش نرخ سود سپرده به ۱۵درصد عملا نرخ بازده بدون ریسک منفی خواهد شد زیرا نرخ تورم 40درصد است اما بازده بدون ریسک 15درصد درنظر گرفته شده است.


  ارائه آمار غلط به فدراسیون جهانی بورس‌ها

با وجود آنکه ارزش کل بازار سهام ایران با رشد قابل توجهی از مرز 200میلیارد دلار عبور کرد اما فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار ارزش کل بورس تهران را به تنهایی 430میلیارد دلار محاسبه کرده است. علت این تفاوت آشکار، ارائه آمار نادرست از سمت بازار سرمایه ایران است. به‌نظر می‌رسد در آمار فدراسیون جهانی ارزش کل بورس تهران با نرخ هر دلار 4200تومان محاسبه و به فدراسیون جهانی بورس‌ها اعلام شده است. به‌طور قطع محاسبه ارزش کل بازارسهام با استفاده از نرخی که در واقعیت‌های اقتصادی جایی ندارد یک مبنای غلط و گمراه‌کننده برای ارزشگذاری بازار سهام است و قطعا نمایانگر واقعیت‌های اقتصادی نیست و اعتبار بازار سرمایه ایران را در بین نهادهای بین‌المللی مخدوش می‌کند.


بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد؛ با فریز نرخ سود، حد پایین نسبت قیمت به درآمد سهام، از 4.5 به 6مرتبه افزایش می‌یابد و نقدینگی بیشتری به بورس جذب خواهد شد