لزوم بازنگری در قوانین

حمید هیدارن- کارشناس مسائل شهری

1- زندگی انسان‌ها در قرون و دهه‌های مختلف به سبب تغییر شرایط اجتماعی، دستخوش تحولات شگرفی شده است. بخشی از این تغییرات ناشی از افزایش سطح فرهنگ مردم ملل گوناگون بوده که البته چنین فرایندی خود ریشه در پیشرفت‌های فناورانه دارد. به تعبیر دیگر عادات رفتاری در گذر زمان تفاوت‌های محسوسی پیدا کرده و به همین لحاظ نمی‌توان انسان امروز را حتی با انسان یک دهه پیش مقایسه کرد. در چنین شرایطی، قاعدتا قوانین اجتماعی که ابزاری برای زندگی بهتر مردم تلقی می‌شوند نیز نمی‌توانند تاریخ مصرف جاودانه داشته باشند. به همین دلیل است که جامعه‌شناسان بر لزوم تدوین قوانین انعطاف‌پذیر با توجه به شرایط زمانی و مکانی زندگی انسان‌ها تأکید دارند.
2- امروز کشور ما با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبان است که برخی از آنها متوجه نوع قوانین و دستورالعمل‌های مصوب موجود است؛ چارچوب‌هایی که البته و باید براساس شرایط روز کشور مورد بازبینی قرار گیرند تا بتوان از دل آن نقشه راهی منطبق‌بر داشته‌ها، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های موجود استخراج کرد.
3- وقتی ما از خصوصی‌سازی‌ صنایع و احاله کار به بخش خصوصی صحبت می‌کنیم، باید در ابتدا مروری بر قوانین جاری کشور داشته باشیم تا بدانیم با فرمول‌های تدوین شده فعلی و نیز شرایط اقتصادی امروز، آیا انگیزه و منطقی برای ترغیب سرمایه‌گذاران غیردولتی وجود دارد که توقع داریم چرخه صنعت و تولید در بستر تغییر رویکردها به چرخش در‌آید؟ آیا با قوانین دیروز می‌توان نسخه شفابخش بیماری امروز اقتصاد را تجویز کرد؟ حتی در مقایسه با 20سال پیش نیز به این نتیجه می‌رسیم که برخی قوانین با توجه به شرایط روز کشور و جامعه، باید دستخوش تغییرات شوند. قواعد بازی وقتی به‌درستی رعایت می‌شود که دستورالعمل‌ها با شناخت جامع از بازیگران امروزی دنیای اقتصاد تدوین شوند تا بتوان طبق شرایط روز پیش رفت.
4- کلانشهرهای کشور بزرگ ما همچنان درگیر مشکلات پیش پا افتاده هستند؛ مسئله توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی و در ذیل آن حمل‌ونقل ریلی و از سوی دیگر شهرسازی نوین نه‌تنها به کاهش ترافیک شهرهای بزرگ کمک می‌کند بلکه در رفع معضل آلودگی هوا نیز نقش‌آفرین است. به‌طور نمونه اخیرا شنیده شده که دست اندرکاران شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) درگیر و دار متقاعد‌کردن بخشی خصوصی برای تامین بخشی از هزینه‌های خط10 مترو هستند که البته این امر تلاشی ستودنی و ارزنده به‌حساب می‌آید. به‌نظر می‌رسد اگر قرار باشد سرمایه‌های بخش خصوصی در این قبیل موارد به‌کار گرفته شود، ابتدا باید طرحی جذاب برای سرمایه‌گذاران تهیه کنیم تا بتوان در قالب یک بازی دو سر برد، هم منافع جمعی را تامین کرد و هم زمینه را برای گسترش سطح مشارکت‌های عمومی و خصوصی فراهم کنیم. در غیر این صورت همچنان باید به روش‌های منسوخ و به بن‌بست رسیده قبلی و فعلی برای اداره شهر اکتفا کنیم؛ این یعنی برای تغییر در رویکرد‌ها در حوزه‌های گوناگون ازجمله حمل‌ونقل و شهرسازی باید به بازنگری و به روزرسانی قوانین فکر و عمل کنیم چراکه با ابزار دیروز نمی‌توان نیازهای امروز را پاسخگو بود.